Τρίτη 16 Νοεμβρίου 2010

Αντώνη Αγγελούλη-Βρατσάνου: Ο αντιαρματικός αγώνας

Άρθρο του αρχιμπουρλοτιέρη του ΕΛΑΣ και του ΔΣΕ για το πώς μπορεί με απλά μέσα να αχρηστευτεί ένα όπλο του αντιπάλου, όσο κι αν αυτό έχει εκσυγχρονιστεί με την πάροδο των ετών

Αναδημοσίευση από: πέτρος,



Ο αντιαρματικός αγώνας Αντ. Βρατσάνου, αντισυνταγματάρχη μηχανικού.

Τα άρματα μάχης και θωρακισμένα οχήματα είναι μέσα αναγνώρισης, διείσδυσης και διάσπασης του αμυντικού συστήματος. Ακόμα, χρησιμοποιούνται και σαν μέσα συνοδείας, κάλυψης και παρατήρησης. Με τη σύγχρονη τεχνική τους βελτίωση, την ενίσχυση του θώρακα και του οπλισμού τους, απόχτησαν στο πεδίο της μάχης μια υπεροχή, που πολλές φορές ξεπερνά τα όρια της πραγματικής πολεμικής τους αξίας. Η υπεροχή αυτή, γίνεται περισσότερο αισθητή κι έχει σοβαρή επίδραση πάνω στο ηθικό των μαχητών, που δεν γνωρίζουν τις ιδιότητες και τους τρόπους αντιμετώπισης των Α.Μάχης. Για μαχητές όμως, που έχουν εξασκηθεί στην καταπολέμησή τους και είναι αποφασισμένοι ν’ αντισταθούν, χάνουν αρκετές απ’ τις μαχητικές τους ικανότητες και περιορίζουν τις θεαματικές επιδείξεις τους. Από τη ζωή και τη δράση του Δ.Σ., έχουμε πολλά παραδείγματα, που δείχνουν πως στη μορφή αυτή του αγώνα, καθυστερούμε σοβαρά. Το άρθρο μας αυτό, έχει σκοπό, να βοηθήσει στην αποτελεσματικότερη καταπολέμηση των Α.μάχης και να εξοπλίσει τους μαχητές και τα στελέχη μας με τις στοιχειώδεις γνώσεις, για τις τεχνικές και ταχτικές τους ιδιότητες ώστε να τα πλησιάζουν και να τα καταστρέφουν με τέχνη και πονηριά, γνωρίζοντας τα αδύνατα και τρωτά τους σημεία.

1. ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΑΡΜΑΤΩΝ ΜΑΧΗΣ -ΤΕΧΝΙΚΕΣ :

Τα άρματα μάχης διαιρούνται σε ελαφρά, μεσαία και βαρειά. Στην κατηγορία των ελαφρών, υπάγονται και τα θωρακισμένα οχήματα «κάριερς» κλπ αναγνωριστικά. Τα σύγχρονα άρματα, χαρακτηρίζονται από τη γερή τους θωράκιση, τον άρτιο εξοπλισμό τους και την ευκινησία τους, που είναι ανάλογη με την εδαφική διαμόρφωση. Στο δικό μας ορεινό και ανώμαλο έδαφος, δε μπορούν να χρησιμοποιηθούν βαρειά άρματα κι ακόμα ορισμένοι τύποι απ’ τα μεσαία. Επίσης δε μπορούν να δράσουν σαν ξεχωριστό όπλο. Τα Α. Μ. παρά την τελειοποίησή τους παρουσιάζουν αρκετά αδύνατα και τρωτά σημεία, απ’ τα οποία τα κυριότερα είναι:

α) Οι θυρίδες παρατήρησης: Στα σημεία αυτά, το άρμα προσβάλλεται, ακόμα και απ’ τα πυρά ελαφρών όπλων (από κοντινή απόσταση). Σε πολλούς τύπους Α.Μ. το άνοιγμα των θυρίδων ρυθμίζεται απ’ το πλήρωμα. Έτσι, όταν δεχτούν τα πυρά οι άνδρες το, θα εξαναγκαστούν να τις κλείσουν στο ελάχιστο, με αποτέλεσμα να περιοριστεί κατά πολύ η παρατήρηση και ο αερισμός. Ορισμένοι τύποι Α.Μ. διαθέτουν περισκόπιο και προστατευτικές τζελατίνες για τις θυρίδες, αδιαπέραστες απ’ τα πυρά ελαφρών όπλων, οι βολίδες όμως τις ραγίζουν και τις αχρηστεύουν. Στην περίπτωση αυτή πρέπει να’χουμε υπ’ όψη πως οι εφεδρικές τζελατίνες είναι λίγες κι όταν χρησιμοποιούνται, η παρατήρηση είναι πολύ περιορισμένη κι ο αερισμός του άρματος αδύνατος.

β) Η κοιλιά και η κορυφή: Τα μέρη του άρματος που έχουν την πιο γερή θωράκιση είναι η πρόσοψη και τα πλευρά. Η θωράκιση της κορυφής κι ακόμα περισσότερο της κοιλιάς είναι οι πιο αδύνατες. Όταν το άρμα προσπαθεί ν’ ανέβει απότομες πλαγιές ή να περάσει εμπόδιο, μας διευκολύνει να το χτυπήσουμε στην κοιλιά. Τα πυρά, για να’ναι αποτελεσματικά, πρέπει να εκτελούνται από κοντινές αποστάσεις.

γ) Ερπύστριες (αλυσίδες): Η κίνηση του Α. εξασφαλίζεται μονάχα όταν λειτουργούν κανονικά οι ερπύστριες. Όταν το έδαφος είναι ανώμαλο και βραχώδες, εξασθενίζουν και μπορούν ν’αχρηστευτούν και με άμεση βολή αντιαρματικού τουφεκιού. Επίσης, η βολή του πάντζερ και οι αντιαρματικές βομβίδες είναι αποτελεσματικά μέσα.

δ) Θυρίδες αερισμού (σχάρες): Χρησιμεύουν για την είσοδο του αέρα που είναι απαραίτητος για την ψύξη των μηχανών και αερισμό του πληρώματος. Αν πετύχουμε την έκρηξη μιας εμπρηστικής βομβίδας στη σχάρα εμποδίζουμε την είσοδο του αέρα και το πιθανότερο που θα συμβεί είναι η ανάφλεξη του Α.

ε) Πυργίσκοι: Όταν το επιτρέπουν οι συνθήκες το Α. κινείται με τη θυρίδα της κορυφής του πυργίσκου ανοιχτή για να παρατηρεί ο διοικητής. Έτσι, το Α. είναι εκτεθειμένο στις ενέργειες ενεδρευτών, που μπορούν να χρησιμοποιήσουν κάθε είδους αντιαρματικά όπλα και πυρά αυτομάτων πάνω από δέντρα ή βράχους.

Τα παραπάνω είναι τα πιο τρωτά σημεία των Α.Μ. Άλλες αδυναμίες που έχουν είναι:

α) Περιορισμένο πεδίο παρατήρησης: Ιδιαίτερα όταν οι θυρίδες βάλλονται, η παρατήρηση είναι ασήμαντη. Αν η κορυφή του πυργίσκου και η θυρίδα εισόδου του πληρώματος είναι κλειστές, ο παρατηρητής δε μπορεί να δει σε κοντινή απόσταση (5-6 μέτρα), ούτε πάνω απ’ την επιφάνεια του άρματος.

β) Πεδίο βολής: Οι πυργίσκοι των Α.Μ. περιστρέφονται σχετικά αργά, τα δε πυρά τους μπορούν να τα προστατέψουν μονάχα κατά μήκος της σκοπευτικής τους γραμμής. Τα πυροβόλα και πολυβόλα των Α.Μ., δε μπορούν να βάλουν σε κοντινή απόσταση (7-8 μέτρα), ούτε υπό γωνία ανώτερη των 25ο, κατά συνέπεια, δεν προσβάλλονται στόχοι που βρίσκονται πολύ κοντά, ψηλές όχθες, υψώματα καθώς και τα παράθυρα του πρώτου πατώματος των σπιτιών. Μα ταυτόχρονη επίθεση από 2-3 σημεία θα βρει πολλά κενά στην άμυνα του άρματος.

γ) Η νύχτα: Το σκοτάδι, είναι σοβαρό εμπόδιο για τα Α.Μ. Η μετακίνησή τους τη νύχτα είναι αδύνατη, εχτός αν έχει φεγγάρι και ο Διοικητής ανοίξει το κάλυμμα του πυργίσκου για να το κατευθύνει: στην περίπτωση όμως αυτή το Α. προσβάλλεται από κάθε είδους πυρά.

δ) Καύσιμη ύλη: Πρέπει να’χουμε υπόψη μας, πως τα Α.Μ. σχεδόν αχρηστεύονται, όταν τελειώσει η καύσιμη ύλη τους. Για τον ανεφοδιασμό τους, μπορεί να διαθέτουν αυτοκίνητες δεξαμενές καυσίμων, αυτές όμως, είναι αθωράκιστες και μπορούν να πάρουν φωτιά με τροχιοδεικτικές σφαίρες και εμπρηστικές βομβίδες κάθε τύπου.

ε) Πληρώματα: Η κόπωσή τους είναι σοβαρή, λόγω της υπερέντασης των νεύρων και της παραμονής τους σε κλειστό χώρο. Ύστερα από μακρινή διαδρομή έχουν ανάγκη ξεκούρασης, ύπνου και διατροφής. Γι’ αυτό, καμμιά φορά δεν πρέπει να αναπαύονται ανενόχλητα.

2) Η ταχτική των Α.Μ. σε γενικές γραμμές περιλαβαίνει:

- Κρούσεις καθ’ όλο το μήκος του μετώπου με ελαφρά αναγνωριστικά άρματα για ν’ αποκαλύψουν τα αδύνατα σημεία.
- Βολές ενάντια σε πιθανές θέσεις, με σκοπό την αποκάλυψη και επισήμανσή τους, απ’ τα παρατηρητήρια που διαθέτουν.
-Σε συνέχεια, περισσότερα και βαρύτερα Α.Μ. αναλαβαίνουν σοβαρότερες ενέργειες. Χρησιμοποιούν μοτοσυκλετιστές, συνοδεύονται από αντιαρματικά πυροβόλα και ακολουθούν τμήματα μηχανοκίνητου πεζικού.
- Τα θωρακισμένα οχήματα «Κάριερς» κλπ δρουν σε συνδυασμό με τα Α.Μ. κάνοντας επιδρομικές ενέργειες στα πλευρά του εχθρού: μόνα τους δε μπορούν να δράσουν γιατί δεν έχουν γερή θωράκιση και αποτελούν εύκολους στόχους των ανταρτικών πυροβόλων καιναρκών.
- Πολλές φορές τα Α.Μ. δεν επιχειρούν να εκκαθαρίσουν ή να καταλάβουν την περιοχή μέσα στην οποία ενεργούν, αλλά συγκεντρώνουν την προσπάθειά τους στο να πετύχουν βαθειά διείσδυση αδιαφορώντας για τα εκτεθειμένα πλευρά τους. Σκοπός τους είναι η αποκοπή των συγκοινωνιών, προσβολή κέντρων εφοδιασμού, εξάρθρωση των διοικήσεων, δημιουργία σύγχυσης και πανικού στα νώτα του εχθρού, ώστε να διευκολύνουν το πέρασμα και άλλων δυνάμεων, για να πετύχουν τελικά τη συντριβή, διάλυση και αιχμαλωσία των εχθρικών σχηματισμών. Όταν συναντήσουν γερή αντίσταση, προσπαθούν να υπερφαλαγγίσουν την τοποθεσία, χρησιμοποιώντας και τους μοτοσυκλετιστές με το πεζικό συνοδείας.
-Το πεζικό σε ορισμένες περιπτώσεις μεταφέρεται πάνω στα ίδια τα Α.Μ.
-Τα Α.Μ. εφαρμόζουν μεταξύ τους το σύστημα της αμοιβαίας υποστήριξης, δηλ. κάθε Α. προστατεύει με τα πυρά του και το γειτονικό Άρμα.

ΙΙ.ΑΝΤΙΑΡΜΑΤΙΚΑ ΜΕΣΑ ΚΑΙ ΟΠΛΑ

Για την εξουδετέρωση των Α.Μ. χρησιμοποιούνται:

1) Τα αντιαρματικά πυροβόλα και όπλα.
2) Τα ναρκοπέδια και οι διεσπαρμένες αντιαρματικές νάρκες.
3) Τα αντιαρματικά εμπόδια (τάφροι, παγίδες, οδοφράγματα).
4) Οι επιθετικές ενέργειες κατά των Α.Μ (καταστροφή αιφνιδιαστικής μορφής από κοντά).

-Αντιαρματικά πυροβόλα: Σαν τέτοια, χρησιμοποιούνται τα ειδικά αντιαρματικά και αντιαεροπορικά πυροβόλα των 37 και 88 χιλ, τα πεδινά και ορειβατικά των 75, 105 κλπ. Το αντιαρματικό, επαναληπτικό ντουφέκι των 13, 97 χιλ. μπορεί να διαπεράσει τη θωράκιση των ελαφρών Α.Μ. καθώς και μερικών βαρύτερου τύπου. Αν η βολή γίνει από κοντινή απόσταση, αχρηστεύει τις ερπύστριες οποιουδήποτε τύπου άρματος.

-Ναρκοπέδια και αντιαρματικές νάρκες:

Τα ναρκοπέδια είναι απ’ τα καλύτερα και οικονομικότερα σε υλικό και χρόνο αντιαρματικά εμπόδια. Έχουν το πλεονέκτημα του αιφνιδιασμού, κλονίζουν το ηθικό και καταστρέφουν ή ακινητούν τα Α.Μ. Τα ναρκοπέδια, θα πρέπει πάντα να καλύπτονται με πυρά, για να προκαλούν στον εχθρό μεγαλύτερη φθορά και επιβράδυνση: αυτό πιο σίγουρα μπορούμε να το πετύχουμε με τις ενεργητικές πυροδοτήσεις συστήματος ναρκών ή ενισχυμένων εκρηχτικών γεμισμάτων.

-Τα αντιαρματικά εμπόδια: Για να είναι αποτελεσματικά πρέπει

α) Να επιτηρούνται και να καλύπτονται με πυρά.
β) Να προξενούν στον εχθρό τη μεγαλύτερη κατά το δυνατόν καθυστέρηση.
γ) Να εξουδετερώνονται δύσκολα απ’ τον εχθρό (ανυψωτικοί μηχανισμοί, παγίδες). δ) Να εξασφαλίζουν τον αιφνιδιασμό (στροφές, υποχρεωτικές διαβάσεις, στενωποί, δάση, ψηλοί θάμνοι). Κατά την εγκατάσταση των εμποδίων, θα πρέπει να προσέχουμε, ώστε να μην εμποδίζουν την παρατήρηση και τα πυρά της άμυνας.

-Να μην αποκαλύπτουν τις θέσεις μας.
-Να μην παρέχουν κάλυψη στον εχθρό. Σε καμμιά περίπτωση δεν πρέπει να ξεχνούμε τα παραπλανητικά εμπόδια, ναρκοπέδια και θέσεις πυρός, γιατί προκαλούν στον εχθρό σπατάλη πολύτιμων πυρομαχικών, καθυστέρηση και εκνευρισμό. Τα αντιαρματικά εμπόδια, είναι φυσικά και τεχνητά.

Τα κυριότερα απ’ αυτά, που μπορούν να ακινητοποιήσουν Α.Μ. 30-35 τόνων είναι:

α) Οι πλαγιές, που η κλίση τους σε σχέση με το οριζόντιο έδαφος είναι παραπάνω από 45ο. Ορισμένοι τύποι Α.Μ. μπορούν ν’ ανέβουν κλίσεις μέχρι 65ο, με την προϋπόθεση όμως, να’χουν αναπτυγμένη ταχύτητα και η διαφρομή της μεγάλης κλίσης να μην είναι παραπάνω από 12 μέτρα.

β) Το βραχώδες έδαφος με ελαφρά ανώμαλη επιφάνεια ή μικρά δέντρα, που η κλίση του είναι 25ο-35ο.

γ) Τα βαλτώδη εδάφή, που ο άνθρωπος βυθίζεται 0,60 και το τανκς 0,75 είναι αποτελεσματικό εμπόδιο για όλα τα Α.Μ. Το βάθος νερού που δε μπορούν να περάσουν τα Α.Μ. είναι 0,90-1,10, εχτός από τα αμφίβια γερμανικού τύπου, που περνούν οποιοδήποτε βάθος νερού.

δ) Μεμονωμένα δέντρα, που το πάχος τους είναι πάνω από 0,60. Για δέντρα 0,20 μέχρι 0,30 χρειάζονται πέντε διαδοχικές σειρές με αποστάσεις μεταξύ τους 1,5-2 μέτρα

ε) Κομμένες ρίζες δέντρων, ύψους 0,75 και πάχος 0,50. Για δεντροτομίες το πάχος πρέπει να’ναι πάνω από μισό μέτρο. Κατά πλάτος του δρόμου, ρίχνουμε σε κάθε σημείο το λιγότερο δύο δέντρα διασταυρωμένα, με το πάνω μέρος προς την κατεύθυνση του εχθρού: στα σημεία επαφής τους με το έδαφος, απαραίτητα να παγιδεύονται με ψιλό σύρμα.

στ) Ο κρατήρας που ανοίγει γέμισμα εκρ. Υλικού 25 κιλών, τοποθετημένο σε βάθος 1,50 μ. είναι αποτελεσματικό εμπόδιο, ιδιαίτερα όταν παγιδεύεται.

ζ) Αντιαρματικοί τάφροι (χαντάκια) με πλάτος 4,50-5,50 μέτρα και βάθος 1,50 είναι κατάλληλοι για όλους τους τύπους των Α.Μ. Όταν το έδαφος είναι συνεχτικό, οι πλαγιές γίνονται απότομες (κάθετες). Αν είναι μπόσκο δίνουμε κλίση 45ο, αυξάνουμε όμως το βάθος. Όταν σκεπάσουμε το χαντάκι με αδύνατα ξύλα κμε κλαδιά και πάνω τους ρίξουμε ένα ελαφρό στρώμα από χώμα γίνεται μια πρώτης τάξης αντιαρματική παγίδα. Γενικά, για τους τάφρους, θα πρέπει να ξέρουμε πως το άρμα δε μπορεί να περάσει χαντάκι, που το πλάτος του είναι ίσο, με το μισό μάκρος του Α., αυξημένο κατά μισό μέτρο (Για καλύτερη κατανόηση των στοιχείων του Α. και των αντιαρματικών τάφρων βλ. σχήματα).

ΙΙΙ.ΕΠΙΘΕΤΙΚΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΑΡΜΑΤΩΝ ΜΑΧΗΣ


Η βάση της επιτυχίας στην αντιμετώπιση των Α.Μ. από κοντά, βρίσκεται στην εκλογή κατάλληλης θέσης, τον αιφνιδιασμό και την κεραυνοβόλα, δίχως δισταγμό, ενέργεια. Όταν αυτά εξασφαλιστούν δεν υπάρχουν ελπίδες διαφυγής για το άρμα.

Μέσα, που χρησιμοποιούνται για τις κοντινές αποστάσεις είναι:

1)Οι αντιαρματικοί εκτοξευτήρες (πάντζερ, πίατ, αντιαρματικές αγγλικές οπλοβομβίδες).

2)Οι καπνογόνες και εμπρηστικές χειροβομβίδες.

3)Η αντιαρματική βομβίδα «Μολότωφ» (πετρελαίου).

4)Η κολλητική αντιαρματική βόμβα (αντι-τανκς).

5)Οι κρουσιφλεγείς αντιαρματικές και η ναρκοβομβίδα νο.75.

6)Τα τυποποιημένα και διάφορα άλλα εκρηκτικά γεμίσματα 1-3 κιλών (δέσμες).

-Η χρήση των αντιαρματικών εκτοξευτών, καθώς και των χειροβομβίδων, είναι σ’ όλους γνωστή.

-Η αντιαρματική βομβίδα «Μολότωφ» δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένα μπουκάλι πετρελαίου, ανάμιχτο με πίσσα 50%, για να μην εξατμίζεται εύκολα. Η διάρκεια της καύσης και η κολλητική της ιδιότητα, μπορεί ν’αυξηθεί, προσθέτοντας ένα ποσοστό από βαριά λάδια (Ντίζελ, ορυκτέλαια, παραφίνη) ή λίγα πριονίδια με κουρέλια, βουτηγμένα σε στάχτη. Η ανάφλεξή της πετυχαίνεται με ειδικά σπίρτα που δε σβήνουν ή με κουρέλια, βαμβάκι κλπ. Υπάρχει και βελτιωμένος τύπος (κοκτέιλ Μολότωφ) που περιέχει και μικρή ποσότητα φωσφόρου με άδειο το 1/10 του εσωτερικού της. Η ανάφλεξή της πετυχαίνεται αυτόματα με το σπάσιμο του μπουκαλιού και την επαφή του φωσφόρου με τον ατμοσφαιρικό αέρα.

-Η κολλητική βόμβα (αντι-τανκς) έχει σχήμα στρογγυλό, διάμετρο 10 πόντους και είναι κλεισμένη σε δύο ημισφαίρια από λαμαρίνα: αφαιρώντας την ασφάλεια που συγκρατεί τα ημισφαίρια, παρουσιάζεται ένα τόπι με κολλητική ουσία. Το εκρηκτικό υλικό που έχει στο εσωτερικό του, είναι υγρό. Ο μηχανισμός της πυροδότησης είναι περίπου συστήματος «Μιλς» και βρίσκεται στη λαβή, η οποία βιδώνεται. Έχει επιβράδυνση 7”, μπορεί να καταστρέψει θώρακα μέχρι 25 χιλ, είναι κατάλληλη για ελαφρά Α.Μ και θωρακισμένα οχήματα. Για τα μεσαία και βαριά, χρησιμοποιείται μονάχα στα τρωτά τους σημεία.

-Οι κρουσιφλεγείς αντιαρματικές βομβίδες, έχουν σχήμα κυλινδρικό επίμηκες: το βάρος τους είναι 1 ½ περίπου κιλό και είναι κατάλληλες για όλα τα Α.Μ: ο πυροδοτικός τους μηχανισμός λειτουργεί με σφαιρίδιο και ταινία, που ξετυλίγεται κατά την εκσφενδόνηση, όπως στις επιθετικές αμερικάνικες χειροβομβίδες από βακελίτη. Τα τυποποιημένα γεμίσματα 1-3 κιλών, εκσφενδονίζονται στην κοιλιά ή στις ερπύστριες του Α. και προ πάντων, όταν είναι πεσμένα σε τάφρους. Στις υποδοχές τους, προσαρμόζουμε εναύσματα επιθετικών χειροβομβίδων επιβράδυνσης 7”. Οι Ναρκοβομβίδες Νο. 75, είναι κατάλληλες για εκσφενδόνιση με οποιαδήποτε πλευρά κι αν πέσουν λειτουργούν: ρίχνονται από θάμνους, ατομικά ορύγματα, θέσεις ενεδρευτών κλπ.

Τρόποι ενέργειας
: Για κάλυψη των ενεδρευτών Α. χρησιμοποιούνται:

α) Θάμνοι, φράχτες και λάκκοι που βρίσκονται κοντά στους δρόμους ή στις πιθανές διαβάσεις.
β) Τα ερείπια κατεστραμμένων σπιτιών και τα παράθυρα των υπογείων και άλλων πατωμάτων, εκτός απ’ το ισόγειο.
γ) Στενά ατομικά ορύγματα, καμουφλαρισμένα με σχολαστικότητα
δ) Δέντρα ή βράχοι και υψώματα, που δεσπόζουν πάνω στις διαβάσεις
ε) Παραπετάσματα καπνού (καπνογόνες χειροβομβίδες κλπ) σε συνδυασμό με την κατάλληλη χρησιμοποίηση του εδάφους.

1) Για την καταστροφή των Α.Μ.

α) Οι ενεδρευτές όταν πλησιάσουν στις αποστάσεις που αναφέραμε, εκσφενδονίζουν καπνογόνες χειροβομβίδες ή μπουκάλια πετρελαίου, για να τυφλώσουν τον οδηγό και το πλήρωμα. Σε συνέχεια, σκαρφαλώνουν στο άρμα, σπάζουν το περισκόπιο αν έχει και τυλίγουν τον πυργίσκο με κουβέρτα, για να εξουδετερώσουν εντελώς τα μέσα παρατήρησης: ύστερα απ’ αυτό, τους φωνάζουν να παραδοθούν. Αν αρνηθούν ρίχνουν σε μια απ’ τις θυρίδες ή στην κορυφή του πυργίσκου μια αντιαρματική βόμβα ή εκρηκτικό γέμισμα (1-3 κιλών). Μετά την έκρηξη, το πιο συνηθισμένο φαινόμενο είναι το πλήρωμα να τεθεί εκτός μάχης και ένα ποσοστό απ’ τους άντρες να χάσει το λογικό.

β) Από σημεία επίκαιρα (δέντρα, ψηλες όχθες, τάφρους, παράθυρα σπιτιών) σκοπεύουμε με πάντζερ τις σχάρες της μηχανής ή την κορυφή του πυργίσκου. Επίσης τα πυρά των ελεύθερων και επίλεχτων σκοπευτών, ιδιαίτερα όταν το κάλυμμα του πυργίσκου είναι ανοιχτό, έχουν καλά αποτελέσματα. Πρέπει να’χουμε υπόψη ότι η σκόπευση θα γίνεται στο μπροστινό μέρος, όταν το άρμα βρίσκεται σε κίνηση.

γ) Με υπονόμευση: Ορισμένα κατάλληλα σημεία, υπονομεύονται και καμουφλάρονται: το σύστημα πυροδότησης είναι μια παγίδα έλξης κι ένα καλώδιο, που καταλήγει στη θέση του ενεδρευτή. Όταν το Α. φτάσει στο καθορισμένο σημείο ενεργεί στο καλώδιο και το ανατινάζει. Άλλος τρόπος που μπορούμε να αχρηστέψουμε προσωρινά τις ερπύστριες και να ακινητοποιήσουμε το άρμα, είναι να σπρώξουμε ανάμεσα στους τροχούς και στις ερπύστριες ένα σιδερένιο λοστό ή σιδεροδοκό.

δ) Όταν το άρμα πέσει στα χέρια μας σε κατάσταση λειτουργίας και οι συνθήκες και το έδαφος μάς επιτρέπουν τα οδηγούμε στη λεύτερη περιοχή. Διαφορετικά, αφού κατασχέσουμε τους κώδικες και τα έγγραφα, παίρνουμε τον ασύρματο, τις μπαταρίες και ό,τι άλλο, απαραίτητα χρήσιμο. Σε συνέχεια προκαλούμε την έκρηξη στο εσωτερικό του πυργίσκου μιας αντιαρματικής νάρκης ή συγκεντρώνουμε τα βλήματα και τα πυρομαχικά του Α. με τους πυροσωλήνες προς το κέντρο και αφού κλείσουμε τις θυρίδες μ’ ένα εκρηκτικό γέμισμα, τα ανατινάζουμε. Ακόμα και με την ίδια την μπενζίνα του Α. περιχύνουμε στο εσωτερικό του 4 μπετόνια και μ’ ένα στουπί ή κουρέλι δεμένο σε πέτρα βάζουμε φωτιά. Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις, οι ζημιές είναι ανεπανόρθωτες και κάθε συναρμολόγηση του άρματος αδύνατη.

2) Επίθεση σε χώρους στάθμευσης: Τα Α.Μ. κατά τη νύχτα συγκεντρώνονται όλα μαζί σε καταυλισμούς: η διάταξη που παίρνουν έχει σχήμα τετραγώνου με τις κάνες των πυροβόλων προς τα έξω. Μερικά απ’ τα Α.Μ. αν δεν έχουν ιδιαίτερη φρουρά πεζικού, αναλαβαίνουν τη φρούρηση: το προσωπικό τους παραμένει σε επιφυλακή, η μαχητικότητά του όμως είναι πολύ περιορισμένη, απ’ την αϋπνία και την κόπωση. Ξέχωρα απ’ αυτό, τα Α. Μ. κατά τη νύχτα, χάνουν τα πλεονεχτήματα της παρατήρησης και της κίνησης κι έτσι προσβάλλονται ευκολότερα. Μια ταυτόχρονη και αιφνιδιαστική επίθεση με πάντζερ στους καταυλισμούς έχει πάντα καλά αποτελέσματα, αρκεί να γίνεται απ’ τα πριν λεπτομερής αναγνώριση και να υπονομεύονται οι δρόμοι διαφυγής των Α.Μ. Στην περίπτωση αυτή, το σύστημα πυροδότησης των ναρκών θα πρέπει να εξασφαλίζεται με συρματοπαγίδες, που τεντώνονται καθ’ όλο το πλάτος του δρόμου (Στήριξη του σύρματος σε κοντινά δέντρα, τηλεγραφόξυλα κι όπου δεν υπάρχουν σε πάσσάλους μπηγμένους στη γη).

Περιοδικό «Δημοκρατικός Στρατός»

Μηνιάτικο Στρατιωτικό-Πολιτικό Όργανο του Γενικού Αρχηγείου του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας

Αριθμός Φύλλου 7, Ιούλης 1948




Το 2ο σχεδιάγραμμα και ένα μικρό "βιογραφικό"




Πέμπτη 28 Οκτωβρίου 2010

Εκδόσεις "Τα Νέα Βιβλία Α.Ε"

Ο εκδοτικός οργανισμός του ΚΚΕ " Τα Νέα Βιβλία, Ανώνυμος Εταιρεία" , με διευθυντή τον Γεώργιο Ζωιτόπουλο (Ζιούτο), λειτούργησε στο χρονικό διάστημα 1945-1948. Η οργάνωση της συγκεκριμένης εκδοτικής εταιρίας όπως και η λειτουργία της ήταν άκρως επαγγελματική για τα ελληνικά δεδομένα. Μέχρι τις 10 Μαΐου του 1948, όταν τα "Νέα Βιβλία" έκλεισαν λόγω των ανώμαλων εμφυλιοπολεμικών συνθηκών, εξεδόθησαν 57 τίτλοι βιβλίων, ενώ η προγραμματισμένη έκδοση ακόμα 14 τίτλων δεν έγινε ποτέ.

Για την Ιστορία το αρχικό διοικητικό συμβούλιο της "Τα Νέα Βιβλία" Α.Ε., αποτελείτο από τους:

- Γιώργος Ζωιτόπουλος.
- Ηλίας Ηλιού.
- Δόμνα Παπαζογλου.
- Κώστας Νασιάκος.

Οι τίτλοι που εξεδόθησαν - κάποιοι από αυτούς υπάρχουν σήμερα στο ελληνικό διαδίκτυο χάρη στις άοκνες προσπάθειες νέων συντρόφων- είναι ανάλογα με την θεματική ενότητά τους :

1. ΤΑ ΣΗΜΕΡΙΝΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ

Δ. Γληνού - Τα σημερινά προβλήματα του ελληνισμού.




Ν. Ζαχαριάδη - Ο Αληθινός Παλαμάς.



Γ. Ζιούτος - Ο τύπος στη λαϊκή δημοκρατία.




2. ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ

Γ. Ζέβγου - Σύντομη μελέτη της νεοελληνικής Ιστορίας.




Ιστορία του ΚΚΣΕ.


Στη μνήμη του Δ. Γληνού (Μελέτες για το έργο του και ανέκδοτα κείμενά του).
Βιβλιογραφία Λένιν (Ινστιτούτο Μαρξ, Ένγκελς, Λένιν).
Π. Λεκατσά - Η Πολιτεία του Ηλίου.
Γ. Λαμπρινού - Το δημοτικό τραγούδι.

3. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ.

Λ. Σεγκάλ - Αρχές πολιτικής οικονομίας.



Α. Λεόντιεφ - Η εργασία στον καπιταλισμό και στο σοσιαλισμό.
Α. Λεόντιεφ - Πολιτική Οικονομία.


Α. Αγγελοπούλου - Η ελληνική οικονομία και οι σχέσεις της με το εξωτερικό.

4. ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ.

Ρόζενταλ, Γιούντιν - Μικρό φιλοσοφικό λεξικό.

5. ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ

Κ. Καραγιώργη - Γύρω από τον Δεκέμβρη.
Δ. Γληνού - Η τριλογία του πολέμου
Γ. Κορδάτου - Οι επεμβάσεις των Άγγλων στην Ελλάδα.



6. ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ.

Α. Αγγελούλη (Βρατσάνου) - Βροντάει ο Όλυμπος
Λ. Μωραΐτη - Από τ' αντάρτικο της Ρούμελης.
Αρχείο Εθνικής Αντίστασης (περιοδική έκδοση).



Στρατηγού Σ. Σαράφη - Ο ΕΛΑΣ.




7. ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ

Α. Ρεβιάκιν - Ο Στάλιν για την τέχνη και τον πολιτισμό.

8. ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ.

Ρίτα Μπούμπη-Παπά - Αθήνα, Δεκέμβρης 1944.



Ν. Χάγερ-Μπoυφίδη - Τα παράλληλα.
Σ. Πατατζή - Τα Ματωμένα Χρόνια (με πρόλογο του Μάρκου Αυγέρη)
Κ. Βάρναλη - Η αληθινή απολογία του Σωκράτη.



Α. Σικελιανού - Ο Χριστός στη Ρώμη.



Μ. Μαλακάση - Τα Μεσολογγίτικα.



Κ. Φριλίγγου - Οι ψαλμοί του Δαβίδ.

Μετάφραση, σχόλια και εισαγωγή από τον ίδιο τον Κ. Φριλίγγο. Τα χαρακτικά και η εν γένει καλλιτεχική επιμέλεια, από τον Τάσσο. Είναι νομίζω εμφανής η προσπάθεια των "Νέων Βιβλίων" να καλύψουν μια μεγάλη γκάμα ενδιαφερόντων, πράγμα που δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί με τις καθαρά κομματικές εκδόσεις.

Τ. Γκρίτση-Μιλλιέξ - Πλατεία Θησείου.



9. ΞΕΝΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ.

Τζων Πρίσλεϋ - Τρεις άντρες με καινούριες φορεσιές.

10. ΕΡΓΑ ΜΑΡΞ-ΕΝΓΚΕΛΣ
Κ. Μαρξ - Η 18η Μπρυμαίρ του Λουδοβίκου Βοναπάρτη.
Για τις περιπέτειες των εκδόσεων των έργων των κλασσικών στη χώρα μας, σε ένα ωραίο αφιέρωμα της δημοσιογραφικής ομάδας του "Ιού¨, με τίτλο, "Σάς αρέσει ο Μαρξ;". Στους στόχους των "Νέων Βιβλίων", η πάταξη του λαθρεμπορίου των μαρξικών ιδεών.


11. ΕΡΓΑ ΣΤΑΛΙΝ.

Διαλεκτικός και Ιστορικός Υλισμός.
Ο Μεγάλος Πόλεμος για την Πατρίδα.



12. ΜΙΚΡΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ

Α. Μπαρμπύς - Ο Λένιν και η φιλοσοφία.


Λένιν, Ένγκελς, Πεχάνωφ - Η υλιστική αντίληψη της Ιστορίας.


Δ. Γληνού - Η φιλοσοφία του Χέγκελ.
Π. Λαβερέν - Τα μαθηματικά και η τεχνική.
Κ. Σωτηρίου - Η παιδεία μας σήμερα.
Γ. Ζιούτου - Άνθιμος Γαζής.



Ι. Στάλιν - Λόγος προς τους εκλογείς μου.
Δ. Ρόζεμπεργκ - Το "Κεφάλαιο" του Μαρξ.
Π. Λαφάργκ - Καρλ Μαρξ, Αναμνήσεις.


Χάρκοβο, ο αγώνας για την απελευθέρωσή του.
Μ. Κύρκου - Ο "κίνδυνος του κομμουνισμού".
Ζ. Λανζεβέν - Οι επιστήμες και η βιομηχανία.
Α. Μινέρ - Η διαλεχτική εξέλιξη της έννοιας του χρόνου.

13. ΠΑΙΔΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ.

Μ. Σέλσαμ - Από το αυγό στην κότα.
Μ. Ιλίν - 100.000 Γιατί.
Β. Ρώτα - Ο Ήρωας και άλλες κωμωδίες.
5 σκηνές.

Ο ίδιος ο Γ. Ζωιτόπουλος έγραψε για την εκδοτική αυτή παραγωγή:

Σαν σύνθημα της δουλειάς μπήκε να δώσουμε τα καλύτερα βιβλία στη μορφή και στο περιεχόμενο, με πρώτη, μερική εφαρμογή του κανόνα: Βιβλία χωρίς λάθη.

Δευτέρα 4 Οκτωβρίου 2010

Γιώργος Ζωιτόπουλος

Γεώργιος Ζιούτος. 

“Οι κομμουνιστές όταν είναι μαρξιστές και οι μαρξιστές όταν είναι κομμουνιστές δεν βοούν εν τη ερήμω. Ωστόσο μπορεί να είναι σχετικά μόνοι” Λουί Αλτουσέρ. 

  Ένα μικρό αφιέρωμα για έναν σπουδαίο διανοούμενο της Αριστεράς. 

 Γεννήθηκε στη Μακρινίτσα του Πηλίου το 1903. Η οικογένειά του ήταν εξαιρετικά εύπορη, αφού ο πατέρας του, έμπορος Δημήτριος Ζωιτόπουλος είχε εργαστεί στην Αίγυπτο πάνω από είκοσι χρόνια και είχε καταφέρει να δημιουργήσει μεγάλη περιουσία. Τη βασική εκπαίδευση τελείωσε στον Βόλο, ενώ σε ηλικία 16 ετών, το 1919, μετακόμισε στην Αθήνα προκειμένου να προπαρασκευαστεί με φροντιστηριακά μαθήματα, για να περάσει στο Πολυτεχνείο, κάτι που έγινε αφού κατάφερε να περάσει πρώτος στο Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών του Μετσοβείου. 

 Ήδη όμως στην Αθήνα είχε συνδεθεί με το εργατικό κίνημα της Αθήνας το οποίο περνούσε την παιδική του ηλικία. Ο Γ.Ζ., δεν θα συνεχίσει στο Πολυτεχνείο, αλλά την επόμενη χρονιά θα γραφτεί στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Αθήνας προς μεγάλη απογοήτευση της οικογένειάς του και ειδικά του πατέρα του. Θα υπηρετήσει τη στρατιωτική του θητεία από το 1922 ως το 1924, με ένα διάλειμμα το 1923, προκειμένου να ολοκληρώσει τις νομικές του σπουδές. Το 1924, θα πάρει το πτυχίο της Νομικής. Το επάγγελμα του δικηγόρου στην πράξη δεν θα το ασκήσει ποτέ σοβαρά, αφού τον είχε συνεπάρει το επάγγελμα της δημοσιογραφίας και η επιστήμη του Τύπου. Από τη φοιτητική του περίοδο θα ασχοληθεί με την αρθρογραφία και αργότερα θα συμμετάσχει ενεργά στις εκδόσεις των πιο σοβαρών αθηναϊκών εφημερίδων, για τις οποίες θα επιμεληθεί και πολλές από τις προσφορές τους σε βιβλία και εγκυκλοπαιδικά λεξικά. Μέλος του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος Ελλάδας από πολύ νωρίς, θα παρακολουθήσει από κοντά και ενεργά την δύσκολη, αλλά σταθερά ανοδική πορεία του εργατικού κινήματος. Ο Γ.Ζ είναι ένας από τους πρωτοπόρους του σοσιαλιστικού εργατικού τύπου στην Ελλάδα. Τον Νοέμβριο του 1921 θα εκδώσει στον Βόλο την σοσιαλιστική εφημερίδα “Εργάτης”.

Στη συνέχεια, πάλι στον Βόλο, στο μικρό διάστημα που θα μείνει μετά την περάτωση των σπουδών του, θα εκδώσει την εφημερίδα “Θεσσαλικά Χρονικά” (1926-1927). Μια εφημερίδα που θα κυκλοφορεί σε όλες τις μεγάλες θεσσαλικές πόλεις.1921. Θα διατελέσει αρχισυντάκτης και διευθυντής σε πολλές αθηναϊκές εφημερίδες του Μεσοπολέμου και φυσικά στον Ριζοσπάστη, όπου θα γίνει αρχισυντάκτης του δεύτερη φορά το 1944, λίγο μετά την Απελευθέρωση. Στην διάρκεια της μεταξικής δικτατορίας θα διωχθεί και θα εξοριστεί. 

Τον Ιούνιο του 1941, σε μια ιστορική συνάντηση στο σπίτι του στην Αθήνα, θα βάλει μαζί με τον Κώστα Καραγιώργη και τον Κώστα Βιδάλη τα θεμέλια του παράνομου κομματικού και αντιστασιακού τύπου. Ο Γ.Ζ, θα παραμείνει στην κατοχική Αθήνα μέχρι την ίδρυση της ΠΕΕΑ το 1944 όπου και θα ανεβεί στο Βουνό για να αναλάβει την θέση του γραμματέα του Εθνικού Συμβουλίου και την διεύθυνση του τύπου της ΠΕΕΑ. Με την δική του φροντίδα θα βγουν έντυπες όλες οι πράξεις και αποφάσεις της κυβέρνησης του Βουνού. 

 Το 1945, θα αναλάβει την διεύθυνση του κομματικού εκδοτικού οργανισμού “Νέα Βιβλία”. Με την δική του προτροπή και εισήγηση, “Τα Νέα Βιβλία” θα πάρουν την μορφή της ανώνυμης εταιρείας. Στόχος του Γ.Ζ. , είναι η προσφορά στο αναγνωστικό κοινό ποιοτικών και σχετικά οικονομικών εκδόσεων στο μαρξιστικό και εν γένει στο αντιστασιακό βιβλίο. Γνώστης ξένων γλωσσών θα βοηθήσει στη μετάφραση πολλών έργων των κλασικών του μαρξισμού, ενώ μεγάλη εκδοτική επιτυχία θα κάνουν βιβλία που έχουν σχέση με την πρόσφατη ιστορία του εθνικού αντιστασιακού αγώνα. Θα εκδώσει τον “ΕΛΑΣ” του Στρατηγού Στέφανου Σαράφη, το “Βροντάει ο ¨Όλυμπος” του καπετάνιου του Μηχανικού της 10ης Μεραρχίας του ΕΛΑΣ (Θεσσαλίας) Αντώνη Αγγελούλη (Βρατσάνου), ενώ στηριζόμενος στο τεράστιο αρχειακό υλικό που έχει συγκεντρωμένο, θα ξεκινήσει την οργάνωση του “Αρχείου της Εθνικής Αντιστάσεως”. Παράλληλα θα εκδώσει την παλαιότερη μελέτη του “Ο Τύπος στη Λαϊκή Δημοκρατία”, ένα μικρό βιβλίο που καταπιάνεται με τα προβλήματα της δημοσιογραφίας στην σύγχρονη εποχή και προτείνει τις λύσεις του. Το συγκεκριμένο έργο ο Γ.Ζ. Το είχε γράψει το 1943 στην Αθήνα κάτω από πολύ δύσκολες συνθήκες παρανομίας. 

Λίγο αργότερα θα δει στο φως και η μελέτη του για τον Άνθιμο Γαζή, στηριγμένη σε μια ομιλία του στις 25 Μαρτίου του 1943 στην ΕΣΗΕΑ, στα πλαίσια της εθνικής μας γιορτής. Στην εκδοτική του δουλειά, ήταν αυστηρός και εξαιρετικά λεπτολόγος, επιδιώκοντας με τις υπάρχουσες τυποεκδοτικές δυνατότητες της εποχής το τέλειο αποτέλεσμα. Με απίστευτη μεθοδικότητα και επιμονή θα οργανώσει μαθήματα ιδεολογικού και πολιτικού περιεχομένου για κομματικά στελέχη και μέλη και θα προσπαθήσει να δημιουργήσει κύκλους σεμιναρίων για την ιστορία του συνδικαλισμού, με καθαρά εργατικό ακροατήριο. 

 Αρωγός στον δύσκολο αγώνα του η σύζυγός του, η οποία αν και μεγαλοαστικής καταγωγής, θα του συμπαρασταθεί σε όλες τις φάσεις της ζωής του, ως επαναστάτη κομμουνιστή. Θα αποκτήσει με τον γάμο του μια κόρη, τη συγγραφέα και επιμελήτρια εκδόσεων Κατερίνα Ζωιτοπούλου-Μαυροκεφαλίδου. 

 Τον Ιούνιο του 1947, παίρνει άδεια από το Κόμμα και τον γραμματέα Νίκο Ζαχαριάδη, να πάει στη Γαλλία, στο Παρίσι, προκειμένου να μετεκπαιδευθεί και να ενημερωθεί για τις τελευταίες εξελίξεις στην Επιστήμη του Τύπου και της δημοσιογραφίας. Εποχές διώξεων για τους αριστερούς, θα δυσκολευτεί να προμηθευτεί διαβατήριο, κάτι που τελικά θα καταφέρει με την παρέμβαση του υπουργού Ρέντη που ήταν οικογενειακός φίλος με τον Δημήτρη Ζωιτόπουλο. Στο Παρίσι, ο Γ.Δ, για άγνωστους λόγους και παρά τις συνεχείς εκκλήσεις του, δεν θα πάρει “σύνδεση” με το ΚΚΕ. Πιθανά η προσωπική του φιλία και σχέση με τον Κώστα Καραγιώργη να είχε παίξει κάποιο ρόλο σε αυτήν την εξέλιξη. Πάντως ο Γ.Ζ., δεν θα απελπιστεί παρά την οικονομική ένδεια που θα αντιμετωπίσει. Θα συνεχίσει να στέλνει άρθρα του στις αθηναϊκές εφημερίδες και στον κομματικό τύπο στην δεκαετία του 50 και 60, ενώ παράλληλα συνεργασίες του θα δημοσιευτούν και στον περιοδικό τύπο της πολιτικής προσφυγιάς.Θα ακολουθήσει ως το 1967 μία μοναχική πορεία για να πεθάνει στο Παρίσι, μάλλον ξεχασμένος από τους συντρόφους του. 

 Ο Γ.Ζ, ήταν εκτός από κομμουνιστής και μαρξιστής. Από τους σημαντικότερους Έλληνες μαρξιστές διανοούμενους. Το 1954 θα συγγράψει μια εξαιρετική μελέτη για την ιστορία του διεθνούς εργατικού κινήματος από τον 19ο αιώνα ως τις αρχές του 20ου. Η τομή που θα κάνει στο σημαντικό αυτό βιβλίο, θα είναι η εισαγωγή της μαρξικής μεθοδολογίας στην μελέτη της ιστορίας του σοσιαλισμού. Για τον Ζιούτο, ιστορία του σοσιαλισμού είναι “η ιστορία της πάλης των εργαζομένων τάξεων με επικεφαλής το προλεταριάτο, για τη μετατροπή της καπιταλιστικής κοινωνίας σε σοσιαλιστική, όπως και η ιστορία της ιδεολογίας που διαποτίζει και καθοδηγεί αυτήν την πάλη”.

Διαβάστε, δείτε: 

Γιώργοs Ζιούτος, Ταξίδι χωρίς τέλος Ντοκιμαντέρ, του 1997. σε σκηνοθεσία του Νίκος Θεοδοσίου και σενάριο της Κατερίνας Μαυροκεφαλίδου, βασισμένο στο ανέκδοτο ημερολόγιο του πατέρα της, Γ.Ζ. Γ.Δ. Ζιούτος, «Το Διεθνές εργατικό κίνημα – Στον 19ο αιώνα και τις αρχές του 20ού αιώνα», από τις εκδόσεις “Στοχαστής”, με εκτενή (πάνω από 30 σελίδες) εισαγωγή του Γιάννη Μηλιού: «Γ.Δ. Ζιούτος: Το εκρηκτικό Θεωρητικό περιεχόμενο μιας 'σιωπηλής' παρουσίας» . Αθήνα, 2009. 

Γιώργος Ζιούτος: Μια σημαντική μορφή της αριστερής σκέψης. Άρθρο του Άλκη Ρήγου στην Αυγή της 22 Νοεμβρίου 2009.

Σας αρέσει ο Μαρξ; Άρθρο του “Ιού” για τις περιπέτειες της έκδοσης του Κεφαλαίου του Καρόλου Μαρξ στην Ελλάδα. “Γιώργος Ζιούτος 1903-1967” Επιστημονική συνάντηση στο Βόλο για τον ερευνητή, τον δημοσιογράφο, τον εκδότη και τον αγωνιστή της Αριστεράς, Μάρτιος 1997. Από τις εκδόσεις “Παρασκήνιο”, Αθήνα 2000. 

 Αναζητήστε βιβλία του Γ.Ζ. , στα



Κυριακή 4 Ιουλίου 2010

Πειραιάς, Αύγουστος 1923. Όταν κινδύνευε πάλι η πατρίδα

Εισαγωγικά.

Ιούνιος του 1923. Στην εξουσία βρίσκεται η λεγόμενη «Επαναστατική Κυβέρνησις», των Πλαστήρα, Γονατά. Με πρωθυπουργό τον Στυλιανό Γονατά. Στην πράξη πρόκειται για μια στρατιωτική κυβέρνηση, η οποία παρά τις όποιες διακηρύξεις της περί προοδευτισμού, αστικού εκσυγχρονισμού του τόπου και αριστεροσύνης, δεν έπαυε να ήταν μια κοινή στρατιωτική χούντα, με όλα τα τυπικά χαρακτηριστικά ενός καπιταλιστικού κράτους «έκτακτης ανάγκης».

Ένα ιδιαίτερο γνώρισμα του συγκεκριμένου κυβερνητικού σώματος, είναι ότι για πρώτη φορά στην ελληνική ιστορία απουσιάζουν παντελώς τα προσχήματα περί ταξικής ουδετερότητας του κράτους. Ταυτίζονται ανοικτά και απροκάλυπτα το αστικό κράτος με τα εργοδοτικά συμφέροντα, το αστικό κράτος με την αστική τάξη. Υπουργός Οικονομικών της «Επανάστασης», καθώς και υπεύθυνος για ζητήματα εργατικής πολιτικής, ήταν ο συνειδητοποιημένος για τα συμφέροντα της τάξης του, ο μεγαλοβιομήχανος Ανδρέας Χατζηκυριάκος. Ένας άνθρωπος, που ήταν φανατικά εχθρός κάθε συνδικαλιστικής και πολιτικής δραστηριότητας των εργαζομένων.

Οι διαχρονικές και πάντα ίδιες μεγαλοστομίες περί πατριωτικού καθήκοντος, οι φανφαρονισμοί περί της εθνικής προσπάθειας για την οικονομική ανόρθωση του τόπου μετά τα κατακλυσμιαία γεγονότα που ακολούθησαν την περιπέτεια του ελληνικού κράτους στην Μικρά Ασία, απλά έκρυβαν την βασική επιδίωξη των καπιταλιστών. Την αύξηση της κερδοφορίας τους.

Η ύπαρξη στην ελληνική επικράτεια δεκάδων χιλιάδων εξαθλιωμένων προσφύγων έδινε από την αρχή στην ελληνική αστική τάξη ένα σημαντικό πλεονέκτημα, προκειμένου να ξεκινήσει μια γιγάντια επίθεση ενάντια στο προλεταριάτο. Οι χιλιάδες άστεγοι, ενδεείς και εξαντλημένοι πρόσφυγες, θα προσέφεραν μια μοναδική ευκαιρία στους καπιταλιστές, στο να μειώσουν το κόστος εργασίας και να πάρουν πίσω τις αυξήσεις των ημερομισθίων που έδωσαν στους Ελλαδίτες εργάτες μετά την πρώτη επιτυχημένη πανελλαδική απεργία της ΓΣΕΕ πριν από τέσσερα χρόνια.

Η αφορμή δεν θα αργήσει να δοθεί.

Μετά από κάποια κερδοσκοπικά παιχνίδια στα χρηματιστήρια του εξωτερικού, η συναλλαγματική ισοτιμία της δραχμής με την αγγλική λίρα άλλαξε, με μεγάλη άνοδο της δραχμής. Οι συνέπειες αυτής της αλλαγής είναι ευνόητες. Τα ελληνικά προϊόντα γίνονταν ακριβότερα και λιγότερο ανταγωνιστικά στο εξωτερικό, δημιουργώντας προβλήματα στην κερδοφορία της ελληνικής βιομηχανίας.

Τα γεγονότα που ακολούθησαν αυτήν την συναλλαγματική μεταβολή, δεν είναι δύσκολο να τα μαντέψει κανείς. Είναι πάντα ίδια: Η πατρίδα κινδυνεύει, όταν υπάρχει πιθανότητα μείωση των κερδών της μπουρζουαζίας.

Με έναν εκπληκτικά παρόμοιο με τις ημέρες που ζούμε τρόπο, ξεκίνησε μια απίστευτη εκστρατεία διαμόρφωσης της κοινής γνώμης με πρωτοπόρο τον αστικό τύπο της εποχής. Φόβοι για επικείμενη ανεπανόρθωτη καταστροφή και για ενδεχόμενη χρεοκοπία της Ελλάδας εκδηλώθηκαν. Πανικός για μελλοντική και μη αναστρέψιμη ύφεση της οικονομίας μας. Δημοσιογράφοι, οικονομικοί αναλυτές, κυβερνητικά στελέχη, τυχάρπαστοι διανοούμενοι που υπηρετούσαν τους βιομηχάνους, επιστρατεύθηκαν για την αντιμετώπιση του νέου εθνικού κινδύνου.

Αναλύσεις, μελέτες, πορίσματα, διαβήματα προς τον βιομήχανο υπουργό της Οικονομίας, συσκέψεις ατελείωτες, κατέληγαν όλα σε ένα και μοναδικό συμπέρασμα, σε μια μόνο «επώδυνη», αλλά αποτελεσματική λύση «προκειμένου να σωθεί η πατρίδα» :

Το εργατικό κόστος πρέπει να μειωθεί ώστε να φτηνύνουν τα εξαγώγιμα προϊόντα. Έπρεπε να γίνουν δραματικές, γενναίες περικοπές των ημερομισθίων ώστε να ξαναγίνουμε ανταγωνιστικοί, για να ξαναβρούμε την χαμένη μας κερδοφορία. Οι εργάτες, έπρεπε να θυσιαστούν, να στερηθούν, να πεινάσουν ακόμα, ώστε να σωθεί το Έθνος !!!

Το μεροκάματο μπορούσε να πέσει 30%, 40%, γιατί όχι και 50% ! Αν οι εργάτες αντιδρούσαν, μπορούσαν να φύγουν από τα εργοστάσια. Δυνατότητες αντικατάστασής τους υπήρχαν και μάλιστα απεριόριστες. Να είναι καλά οι πρόσφυγες.

Η αντίδραση της ΓΣΕΕ.

Η Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδας το 1923, εκφράζει παρά τις όποιες αδυναμίες της, τις επιδιώξεις του ταξικού συνδικαλιστικού κινήματος. Ήδη μετά από το Δεύτερο Συνέδριο της, συνδέεται οργανικά με το (νεαρό αλλά δυναμικό) κόμμα της εργατικής τάξης, το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα, ΣΕΚΕ(Κ).

Η αντίδραση της ΓΣΕΕ και του ΚΚΕ στην εργοδοτική επίθεση που εκδηλώθηκε, ήταν άμεση. Παρά τις μεταγενέστερες απόψεις κάποιων ιστορικών του εργατικού κινήματος, ότι η απεργία του Αυγούστου του 1923 ήταν αυθόρμητο ξέσπασμα της μάζας, όλα τα στοιχεία δείχνουν ότι η προοπτική μιας πανελλαδικής απεργίας, συζητιόταν στις συνδικαλιστικές οργανώσεις και και στις κομματικές οργανώσεις του ΣΕΚΕ(Κ), (παρά τις αντιδράσεις από την δεξιά σοσιαλδημοκρατική πτέρυγα του κόμματος), δύο μήνες πριν. Αμέσως δηλαδή μετά από την έναρξη της επίθεσης της εργοδοσίας.




Ριζοσπάστης – 05.06.1923. Προκήρυξη ΣΕΚΕ - ΓΣΕΕ Εργατικού Κέντρου Πειραιά. Υπογράφει ο Σεραφείμ Μάξιμος.

Από το καταπληκτικό βιβλίο του Θανάση Καμπαγιάννη «Το εργατικό συνδικαλιστικό κίνημα στην Ελλάδα, 1918-1926», διαβάζουμε για τις ημέρες της απεργίας του Αυγούστου του 1923.

>
>
Τελικά ήταν οι μυλεργάτες του Πειραιά αυτοί που πυροδότησαν την Γενική Απεργία με το 24ωρο τελεσίγραφο που επέδωσαν στους αλευροβιομήχανους στις 9 Αυγούστου:

Ζητούσαν να μην ισχύσει η μείωση 35% στα εισοδήματα τους, να πληρωθούν τα περικομμένα ημερομίσθια, να επαναπροσληφθούν οι απολυμένοι συνάδελφοι τους και να αποζημιωθούν οι τυχόν μη επανερχόμενοι. Το τελεσίγραφο υπογραφόταν και από τον πρόεδρο των θερμαστών ξηράς Γ. Μπόγρη. Τα νέα της απεργίας προκάλεσαν αλυσιδωτές εξελίξεις: τα σωματεία του επισιτισμού στις υπόλοιπες πόλεις προχώρησαν και αυτά σε απεργία, όπως και ολόκληρη η Ομοσπονδία Επισιτισμού. Το ΕΚΠ και η ΓΣΕΕ κάλεσαν σε υλική συμπαράσταση στους απεργούς. Αποφασιστικό όμως στάθηκε το άπλωμα της απεργίας στο λιμάνι. Η αλευροβιομηχανία στον Πειραιά τον καιρό εκείνο ανθούσε." Το περισσότερο σιτάρι αλεθόταν εκεί, αλλά εισαγόταν από το εξωτερικό, οπότε το λιμάνι ήταν κομβικό, τόσο για τα ειδικά ναυλωμένα πλοία που το μετέφεραν, όσο και για την εκφόρτωση του. Το οικονομικό κύκλωμα σίτος-άλευρα δεν δημιουργούσε μόνο την ισχυρή διαπλοκή αλευροβιομηχάνων-εφοπλιστών (κατοπινό γέννημα της οποίας είναι ο Στ. Νιάρχος), αλλά και αυτή των μυλεργατών με τους ναυτεργάτες και τους φορτοεκφορτωτές. Δεν είναι τυχαίο ότι οι ναυτεργάτες θα πάρουν πρώτοι την απεργιακή σκυτάλη από τις 17 Αυγούστου.

Η απεργία είχε ανέλπιστη επιτυχία: το λιμάνι παρέλυσε. Στις 17 Αυγούστου, σύμφωνα με την Σφαίρα, είκοσι πλοία δεν κατάφεραν να αποπλεύσουν, ενώ μόνο το ατμόπλοιο Κατερίνα έφυγε για Μασσαλία χρησιμοποιώντας απεργοσπάστες. Το απόγευμα, οι φορτοεκφορτωτές μπαίνουν στην απεργία, ενώ σύντομα την επεκτείνουν και στα καταπλέοντα υπό ξένη σημαία ατμόπλοια." Το ότι οι θερμαστές απεργούν σημαίνει ότι πολλά εργοστάσια οινοπνευματοποιίας, χαρτοποιίας και μακαρονοποιίας δεν μπορούν να λειτουργήσουν, το ίδιο και οι κυλινδρόμυλοι. Στις 20 Αυγούστου «ο Πειραιεύς παρουσιάζει από πρωίας ασυνήθη όψιν». Η Ομοσπονδία Ηλεκτρισμού ακολουθεί το απεργιακό κάλεσμα της ΓΣΕΕ και το τραμ παραλύει. Η σιδηροδρομική σύνδεση Αθήνα - Πειραιά διακόπτεται και γίνεται προσπάθεια για αποκατάσταση της από το ανώτερο προσωπικό. Τα πληρώματα των πλοίων που καταπλέουν στον Πειραιά δηλώνουν την υποστήριξη τους στην απεργία, με αποτέλεσμα να αποκλείονται πάνω σε αυτά και να παρεμποδίζεται η έξοδος τους από στρατιωτικές φρουρές. Οι εργάτες του τελωνείου Πειραιά ακολουθούν. Εν τω μεταξύ, η Καπνεργατική Ομοσπονδία κηρύσσει από τις 20 Αυγούστου πανελλαδική απεργία, ενώ τα σωματεία που συμμετέχουν εξαπλώνονται ήδη στην Θεσσαλονίκη," την Πάτρα, τον Βόλο και άλλες επαρχιακές πόλεις. Το πρωί της 21ης, οι πρωινές εφημερίδες δεν κυκλοφορούν λόγω συμμετοχής στην απεργία των τυπογράφων και της Ομοσπονδίας Τύπου.
>
>


Τελικά, μπροστά στην πρωτοφανέρωτη σε ένταση, αλλά και σε έκταση κρατική καταστολή, με τη χρήση στρατιωτικών και αστυνομικών δυνάμεων ενάντια στο εργατικό κίνημα, το απεργιακό κύμα θα ηττηθεί.




Δηλώσεις του Χατζηκυριάκου στην Καθημερινή της 20ης Αυγούστου 1923. Όταν το Κράτος ταυτίζεται προκλητικά με την Εργοδοσία χωρίς καμία αναστολή.

Στις 23 Αυγούστου, στη μεγάλη συγκέντρωση των απεργών στο Πασαλιμάνι, έντεκα εργάτες θα βρουν τον θάνατο από τις σφαίρες των στρατιωτών, ενώ εκατοντάδες άλλοι θα συλληφθούν. Αναφέρεται από τις αρχές και τον ελεγχόμενο αστικό τύπο, μια απόπειρα εργατών του Πειραιά να καταλάβουν τα γραφεία του Εργατικού Κέντρου και το Φρουραρχείο της πόλης, η οποία προκάλεσε και την ένοπλη επέμβαση του στρατού και της αστυνομίας. Οι λεπτομέρειες είναι εν γένει άγνωστες, αν τελικά υπήρξε μια τέτοια προσπάθεια ή όχι, ή αν απλά επρόκειτο για τη συνηθισμένη δικαιολογία των δυνάμεων καταστολής, όπως γίνεται συχνά σε ανάλογες περιπτώσεις.


Το “Ελεύθερο Βήμα”, πανηγυρίζει την ήττα της απεργίας. 25 και 26 Αυγούστου 1923.

Όπως και να είναι, μπροστά στον κίνδυνο της ολοκληρωτικής καταστροφής του κινήματος και στην απώλεια και άλλων εργατών, στις 25 Αυγούστου η ίδια η ΓΣΕΕ με επίσημη ανακοίνωσή της, θα μιλήσει για την λήξη της απεργίας.
Όλοι σχεδόν οι ηγέτες του συνδικαλιστικού κινήματος θα βρεθούν στη φυλακή προς το τέλος των κινητοποιήσεων, για να προσπαθήσουν από εκεί να προβούν στις πρώτες εκτιμήσεις για τα αίτια της ήττας και τις δυνατότητες πιθανής ανασύνταξης.




Ο ξένος τύπος για την απεργία.

Συνέπειες.

Η ΓΣΕΕ, όπως και όλα τα εργατικά σωματεία θα τεθούν εκτός νόμου στις 20 Αυγούστου με απόφαση της «Επαναστάσεως», απόφαση η οποία θα ανακληθεί τον Νοέμβριο του ίδιου έτους.

Το αστικό κράτος θα ξεκινήσει μια σημαντική προσπάθεια προσεταιρισμού εργατικών στελεχών και σωματείων, στα πλαίσια της επιδίωξης να έχει διαρκώς τον έλεγχο στο εργατικό κίνημα. Ένας έλεγχος ο οποίος θα συνεχιστεί ως τις ημέρες μας αμείωτος. Το ιδανικό για τους αστούς είναι να μην υπάρχει καθόλου συνδικαλισμός. Αλλά επειδή αυτό είναι αδύνατον, τουλάχιστον να είναι ελεγχόμενος. Πιθανά η απεργία του Αυγούστου του 1923, θα σημάνει και την έναρξη της λειτουργίας του κρατικά ελεγχόμενου (πατερναλιστικού) συνδικαλισμού, ως αντίδραση στο ταξικό συνδικαλιστικό κίνημα. Ο ίδιος ο γραμματέας της ΓΣΕΕ, ο Ε. Ευαγγέλου, μία από τις ιστορικές φυσιογνωμίες του ΣΕΚΕ, ηγέτης των απεργιακών κινητοποιήσεων του Αυγούστου του 1923, θα αποστατήσει λίγα χρόνια μετά. Για να καταντήσει στα χρόνια της Κατοχής να ηγείται της δωσιλογικής «Εθνικής» Συνομοσπονδίας Εργατών Ελλάδας.

Παρά τις επιτυχίες, το κράτος δεν θα αναστείλει καθόλου την τρομοκρατική και κατασταλτική δράση του στο νεαρό εργατικό κίνημα. Αυτή η δράση, θα συνεχιστεί και θα πάρει γιγάντιες διαστάσεις τα επόμενα χρόνια, όπου σχεδόν κάθε μεγάλη απεργιακή κινητοποίηση θα έχει σαν αποτέλεσμα τη σύγκρουση εργατών με το στρατό με δεκάδες νεκρούς εργάτες.

Το ΣΕΚΕ(Κ), μετά από την ήττα, θα γνωρίσει διασπάσεις και αποχωρήσεις. Τόσο από δεξιά, όσο και από αριστερά. Εργατικά στελέχη, που υπήρξαν ηγετικές φυσιογνωμίες του κόμματος, θα πρωταγωνιστήσουν στην διακοπή της οργανικής του σύνδεσης με τη ΓΣΕΕ, κάτι που θα γίνει στο τρίτο Συνέδριο της Συνομοσπονδίας επί παγκαλικής δικτατορίας.

Παρά την ήττα, παρά την απογοήτευση, παρά τις αντιξοότητες και τις παλινδρομήσεις, η συγκεκριμένη απεργία είχε μακροπρόθεσμα και θετικά αποτελέσματα. Διαφοροποιήθηκαν οι συνειδήσεις, ενώ τέθηκαν νέα όρια στις σχέσεις κοινωνικών τάξεων και κομμάτων. Το γεγονός ότι την αιματηρή και βάρβαρη καταστολή των απεργιακών αγώνων ηγήθηκε η «προοδευτική και δημοκρατική» βενιζελική παράταξη, βοήθησε πολλούς εργάτες να κατανοήσουν ότι η ταξική τους θέση βρισκόταν αλλού. Ότι έπρεπε να ακολουθήσουν άλλους, εντελώς καινούργιους πολιτικά δρόμους προκειμένου να επιτύχουν την απελευθέρωσή τους. Με άλλα λόγια η πανελλαδική απεργία του 1923 και τα μετέπειτα γεγονότα, βοήθησαν στην ταξική συνειδητοποίηση ενός μεγάλου μέρους του προλεταριάτου.

Αλλά και για την «Επανάσταση» των Γονατά- Πλαστήρα, τα γεγονότα υπήρξαν καταλυτικά. Το φλερτ με την δημοκρατικότητα και τις κοινωνικές μεταρρυθμίσεις, τελείωσε για τον βενιζελισμό πολύ γρήγορα. Το πραγματικό και αντιλαϊκό προσωπείο των ηγητόρων της «Επανάστασης» θα αποκαλυφθεί πολύ γρήγορα. Σε λίγα μόνο χρόνια. Με την δικτατορία του Παγκάλου το 1925, αλλά και με την δράση του Γεωργίου Κονδύλη, ως νεκροθάφτη της νεαρής Ελληνικής δημοκρατίας το 1935. Ανάλογες θλιβερές πορείες θα έχουν ο «θεωρητικός» της «Επαναστάσεως», ο Γεώργιος Παπανδρέου, αλλά και ο μεγαλοβιομήχανος υπουργός Ανδρέας Χατζηκυριάκος.


Πηγές.

Στυλιανού Γονατά: “Απομνημονεύματα, 1897-1957” Αθήνα 1958. Ο ίδιος ο Γονατάς στα Απομνημονεύματά του, δεν αναφέρει ούτε μία λέξη για τα γεγονότα του Αυγούστου του 1923 στον Πειραιά. Αντίθετα αφιερώνει δεκάδες σελίδες για το πραξικόπημα των Γαργαλίδη-Λεοναρδόπουλου που έγινε την ίδια χρονιά. Αυτή η παράλειψη, φαίνεται εκ πρώτης όψης εντυπωσιακή, στην ουσία όμως δεν είναι. Σε όλα τα βιβλία αυτού του είδους και δη στις αναμνήσεις των πολιτικών της αστικής τάξης, χαρακτηριστικά απουσιάζει η Κοινωνία.

Θανάση Καμπαγιάννη: “Το εργατικό συνδικαλιστικό κίνημα στην Ελλάδα, 1918-1923”, εκδόσεις “Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο”, Αθήνα 2007, με πρόλογο του Δημήτρη Λιβιεράτου. Ένα σημαντικό βιβλίο, απαραίτητο για τους εργάτες που τιμούν και σέβονται την ιστορία της τάξης τους. Το βιβλίο (χωρίς όμως τα συνοδευτικά τεκμήρια, αλλά μόνο το κείμενο), υπάρχει στο νετ, στην ψηφιακή βιβλιοθήκη του Παντείου Πανεπιστημίου, "Πάνδημος". Κατεβάστε το από εδώ:
Το εργατικό συνδικαλιστικό κίνημα στην Ελλάδα 1918-1926: οι απεργίες, τα συνέδρια της ΓΣΕΕ και η οργανική σύνδεση με το ΣΕΚΕ-ΚΚΕ

Εφημερίδα “Μακεδονία”. Στη σειρά “Ο Σεραφείμ Μάξιμος αποκαλύπτει”, τα γεγονότα του Αυγούστου του 1923, όπως τα διηγείται ένας από τους πρωταγωνιστές εκείνης της εποχής. Στα φύλλα της 27, 28, 29 και 30ης Μαρτίου του 1958.

Από τον λογοκριμένο τύπο της εποχής. Ειδικά στο “Ελεύθερο Βήμα” και φυσικά στον Ριζοσπάστη. Ο Ριζοσπάστης της 24 Αυγούστου του επόμενου έτους (1924), κάνει έναν εκτεταμένο απολογισμό των γεγονότων, ενώ και για πρώτη φορά δημοσιεύονται οι φωτογραφίες των νεκρών εργατών.




Γιάνη Κορδάτου: “Ιστορία της νεώτερης Ελλάδας”, τόμος Ε' σελίδες 622, 623, εκδόσεις 20ος Αιώνας. Πολύ σύντομη παράθεση των γεγονότων. Αφήνει και μια υπόνοια ότι στο εργατικό κίνημα δρούσαν και αντιβενιζελικοί πράκτορες. “Όμως το βενιζελοπλαστηρικό καθεστώς δεν έπεφτε ούτε με τις απεργίες, ούτε με την αντιβενιζελική αρθρογραφία, έπρεπε να υπονομευθεί μέσα στο οχυρό του”.

Τρίτη 29 Ιουνίου 2010

Το αμαρτωλό Ταμείο

Στα πλαίσια της φιλοσοφίας του κορπορατισμού και της διαδικασίας εκφασισμού του συνδικαλιστικού κινήματος, η δικτατορία της 4ης Αυγούστου, με πρωτοβουλία του Γραμματέα της ΓΣΕΕ (η οποία είχε μετονομαστεί στη συγκεκριμένη περίοδο σε «Εθνική» Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδας) και ταυτόχρονα υπουργού Εργασίας Αριστείδη Δημητράτου, ιδρύει το περίφημο «Ταμείο Εργατικών Στελεχών», ή «Ταμείο των Εργατοπατέρων», όπως ήταν περισσότερο γνωστό μεταξύ των εργατών.

Ο συνδικαλισμός για την μεταξική δικτατορία, δεν ήταν τίποτα άλλο, από προέκταση του κρατικού μηχανισμού. Τα συνδικαλιστικά στελέχη (πάντα βέβαια αναφερόμαστε στα συμβιβασμένα με το κράτος συνδικαλιστικά στελέχη, γιατί οι αντιφασίστες συνδικαλιστές βρίσκονταν σχεδόν εξ ολοκλήρου στην εξορία), είναι απλά ανώτεροι κυβερνητικοί υπάλληλοι και δικαιούνται πρόσθετες συντάξεις και παροχές.

Έτσι, με τον αναγκαστικό νόμο 971 του 1937,
(ΠΕΡΙ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΣ ΤΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ ΤΩΝ ΕΡΓΑΤΙΚΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΩΣΕΩΝ - Δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ Α 482/29.11.1937), ιδρύεται το λεγόμενο «Ταμείο Επικουρικής Ασφαλίσεως Εκπροσώπων και Υπαλλήλων Εργατικών και Επαγγελματικών Ενώσεων», με απώτερο σκοπό την παροχή επικουρικών συντάξεων στα μέλη του. Για την Ιστορία και για την αντικειμενική παρουσίαση των γεγονότων, πρέπει να αναφερθεί ότι ο ίδιος ο Δημητράτος, με ειδική διάταξη, φρόντισε να εξαιρεθεί από το συγκεκριμένο ταμείο (προς τιμή του βέβαια, αλλά αυτό δεν αλλάζει την ουσία της υπόθεσης).

Το ταμείο αυτό αποτελεί σύμφωνα με τους μελετητές της εργατικής μας ιστορίας, πανευρωπαϊκή και πιθανότατα παγκόσμια πρωτοτυπία:
Ανάλογη περίπτωση δεν θα δει κανείς, ούτε στη φασιστική Ιταλία του Benito Mussolini, ούτε φυσικά στα κληρικοφασιστικά καθεστώτα του Engelbert Dollfuss στην Αυστρία και του António de Oliveira Salazar στην Πορτογαλία.

Ποιοι ήσαν οι συνδικαλιστές που αποκτούσαν το ευεργέτημα της πρόσθετης συνταξιοδότησης, σύμφωνα με τον Δημητράτο; «Οι υπέρ την τριετία διατελέσαντες ή διατελούντες εκάστοτε εκπρόσωποι των Εργατικών και Επαγγελματικών Οργανώσεων», με άλλα λόγια, οι πρόεδροι και οι γραμματείς των συνδικαλιστικών οργανώσεων, ανεξάρτητα του βαθμού τους.

Ο λόγοι για τους οποίους έπρεπε να ασφαλιστούν οι συνδικαλιστές, σύμφωνα με τον μεταξικό νομοθέτη, ήταν ότι «ευρίσκονται εις την ανάγκην προς άσκησιν των εκ του αξιώματος τούτων απορρεόντων καθηκόντων των να εγκαταλείψουν τας εργασίας των και να αφιερώνονται εξ ολοκλήρου εις την εξυπηρέτησιν των νομίμων συμφερόντων της τάξεως ην εκπροσωπούσιν» και επειδή, «οι εν λόγω οργανώσεις και οι εκπρόσωποι αυτών, αποτελούν σημαντικόν συντελεστήν ενισχύσεως της καταβαλλόμενης υπό της Κυβερνήσεως προσπαθείας δια την επιτυχή εφαρμογή της Εθνικής και Κοινωνικής αυτής πολιτικής». Κλασικό παράδειγμα τέτοιας συστράτευσης, η αντιπροσώπευση ενός εργατικού στελέχους από το Εθνικό Εργατικό Κέντρο μιας πόλης στην αντίστοιχη τοπική Εθνική Οργάνωση Νέων και στις εκδηλώσεις της !!!

Με τον νόμο αυτόν, ο ασφαλισμένος συνδικαλιστής και το σωματείο του που στη συγκεκριμένη περίπτωση ενεργεί ως εργοδότης, πληρώνει μια συμβολική εισφορά στο Ταμείο η οποία διαφέρει κατά περίπτωση. Τα υπόλοιπα έσοδα του Ταμείου, είναι ένα ποσοστό από τις ετήσιες εισπράξεις της Εργατικής Εστίας και ένα γενναίο ποσοστό από τα έσοδα όλων των ασφαλιστικών ταμείων των μισθωτών (από το ΙΚΑ) !!!

Μια από τις τελευταίες πράξεις του υφυπουργού Εργασίας της κατοχικής κυβέρνησης Ράλλη, Νικολάου Καλύβα, λίγο πριν εκτελεστεί από την ΟΠΛΑ τον Γενάρη του 1944, ήταν και η δημοσίευση νόμου που ενίσχυε το συγκεκριμένο ταμείο. Όλοι οι οργανισμοί Κοινωνικής Ασφαλίσεως υποχρεώνονταν να επιβαρυνθούν με το 0,5% επί των εσόδων τους προκειμένου να ενισχυθεί το ταμείο των εργατικών στελεχών. Το 1/23 όλων αυτών των χρημάτων αφορούσαν τον Κλάδο Πρόνοιας και τα 22/23 τον Κλάδο Συντάξεως. Μετά τη Βάρκιζα, ο συγκεκριμένος νόμος του Καλύβα (1114/1944), επικυρώθηκε (Μάιος 1946), αφού προφανώς το μεταδεκεμβριανό κράτος θεωρούσε ότι ήταν θεσμικός συνεχιστής του δωσιλογικού ραλλικού κράτους, παρά της κυβέρνησης της Μέσης Ανατολής.

Η αρωγή του ελληνικού κράτους για τους «κοινωνικούς αγωνιστές», θα συνεχιστεί αμείωτη και μετά τον Εμφύλιο. Με νομοθέτημα του 1953, οι αυτοαποκαλούμενοι «κοινωνικοί αγωνιστές», θα μπορούν να πάρουν σύνταξη εάν έχουν πραγματοποιήσει 750 ημερομίσθια και εάν έχουν συμπληρώσει το 55ο έτος της ηλικίας τους, εφόσον βέβαια αποδεδειγμένα έχουν προσφέρει «εθνικάς υπηρεσίας» και έχουν διατελέσει επί πέντε τουλάχιστον έτη μέλη της Διοίκησης της ΓΣΕΕ ή Πρόεδροι ή Γραμματείς Εργατικών Επαγγελματικών Οργανώσεων. Οι κοινοί θνητοί, που δεν ήσαν συνδικαλιστικά στελέχη, έτσι για τη σύγκριση, έπρεπε να συμπληρώσουν 4050 ημερομίσθια για να κατοχυρώσουν συνταξιοδοτικό δικαίωμα.

Μπορεί τα παραπάνω να δείχνουν κάπως εξωφρενικά ή παράλογα, αλλά ίσχυσαν μέχρι τις ημέρες μας. Το συγκεκριμένο ταμείο, λειτούργησε ως ένα «διαφθορείο συνειδήσεων», αφού:

- Με την προσδοκία της συνταξιοδότησης, πολλοί συνδικαλιστές είχαν άμεση εξάρτηση από τα πάνω.

- Αδυναμία αυτόνομης συνδικαλιστικής δράσης, αφού αυτή θα μπορούσε να οδηγήσει σε εκτόπιση από το «πόστο», δηλαδή τη συνδικαλιστική θέση και επομένως σε απώλεια του δικαιώματος συνταξιοδότησης από το εργατοπατερικό ταμείο. Ειδικά αυτό ίσχυε ιδιαίτερα για όσους είχαν πολύ λίγο χρόνο προκειμένου να συνταξιοδοτηθούν. Το ρίσκο της αυτόνομης δράσης ήταν εξαιρετικά μεγάλο.

- Εφαρμογή «φωτογραφικών διατάξεων» για συγκεκριμένα στελέχη.

- Αναπόφευκτη συντήρηση πολλών εικονικών σωματείων, κίτρινων σωματείων, σωματείων-σφραγίδων με μόνο στόχο την εξασφάλιση συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων. Τα σωματεία-σφραγίδες εξυπηρετούσαν (και εξυπηρετούν) εκλογικές σκοπιμότητες, με τελικό έλεγχο του συνδικαλισμού από το κράτος, πολυδιάσπαση και κατακερματισμός του κινήματος και συνεπώς μια διαιώνιση του φαύλου κύκλου.

Όπως πολύ σωστά έγραφε και η αρθρογράφος του Ριζοσπάστη Μαίρη Ευαγγελοπούλου (φύλλο της 3/10/1998):

«Έτσι, ο κάθε εργατοπατέρας, προσδοκώντας στην πρόσθετη σύνταξη, έχει το ισχυρό "κίνητρο" να στήνει ένα "σωματείο" μαζεύοντας ή και αντιγράφοντας από τους τηλεφωνικούς καταλόγους 21 ονόματα, να (αυτο)ανακηρύσσεται πρόεδρος ή γραμματέας και στη συνέχεια να στοιχίζεται με τον πιο αποφασιστικό τρόπο στο πλευρό του εκάστοτε κυβερνητικού - εργοδοτικού συνδικαλισμού, εξασφαλίζοντας και τη σύνταξη και τις έξτρα... παροχές. Αυτή η ανώμαλη κατάσταση ταλάνισε χρόνια το συνδικαλιστικό κίνημα και παραχάραξε επί δεκαετίες τους συσχετισμούς στις ανώτερες και κορυφαίες συνδικαλιστικές οργανώσεις. Τα όποια βήματα έγιναν - και έγιναν αρκετά - οφείλονται στην ασίγαστη πάλη των ταξικών δυνάμεων.»

Οι δυνάμεις του ταξικού συνδικαλισμού, από τα μέσα της δεκαετίας του 1970, αγωνίστηκαν με όλες τους τις δυνάμεις για την κατάργηση αυτού του «αμαρτωλού» ταμείου. Και αυτό ανεξάρτητα από το γεγονός (δεν μπορούσε πια να γίνει αλλιώς), που από το 1975 και μετά, από το εργατοπατερικό ταμείο συνταξιοδοτήθηκαν και πολλοί αριστεροί συνδικαλιστές. Στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων, το «Ταμείο» αντάμειψε πλουσιοπάροχα τους θύτες της εργατικής τάξης και τους σφετεριστές των κοινωνικών αγώνων. Πολύ σπάνια και μόνο προς το τέλος, τα θύματα των εργατικών αγώνων.

Πάντως, όχι χωρίς την έντονη αντίδραση της ΓΣΕΕ, τελικά το 1999, με τον Ν.2676, συγχωνεύθηκε ο κλάδος σύνταξης του καλού μας Ταμείου στο ΙΚΑ-ΤΕΑΜ. Αξίζει πάντως να θυμηθεί κανείς το περίφημο και άκρως προκλητικό

"Οι συνδικαλιστές περισσότερο ίσως κάθε άλλης ομάδας εργαζομένων, έχουν ανάγκη διορθωτικής - συμπληρωματικής σύνταξης..."


από τους διοικούντες τη Συνομοσπονδία, που είχε κάνει τότε ιδιαίτερη αίσθηση.

Σύμφωνα με τον νομοθέτη,

«Η συγχώνευση κρίθηκε αναγκαία αφού ο βασικός σκοπός ιδρύσεως του ταμείου που ήταν η προστασία των συνδικαλιστικών στελεχών από κάθε είδους αυθαιρεσία εξέλειπε λόγω των πολιτικών και κοινωνικών αλλαγών που έχουν συντελεσθεί.»

Συμπληρωματικά:

1.

Γράφει ο μεταξικός συνδικαλιστής και μετέπειτα σοσιαλιστής της "τάσης Brown", Απόστολος Καζάκος, στο περιοδικό Εργατική Ελλάς, το 1937:

Το Συνδικάτο θα αποτελέσει την κεντρική αρτηρία από την οποία θα διοχετευτεί μέσα στο αναγεννώμενο σώμα της εργατικής μας τάξεως το καινούργιο αίμα της αφυπνιζόμενης φυλής μας. Το Συνδικάτο για να επιτελέσει το μεγάλο και ιστορικό αυτό καθήκον, πρέπει να εισαχθεί στον Κρατικό Μηχανισμό, πρέπει να αποτελέσει ένα από τα σημαντικότερα εξαρτήματα του Κράτους. Δεν μπορεί να νοηθεί σήμερα το Σωματείο λειτουργούν με τις προϋποθέσεις του αναχρονιστικού νόμου 281, ο οποίος καθιερώνει την πάλη των τάξεων και είναι προϊόν της λιμπεραλιστικής αντιλήψεως του Κράτους.

2.

Ανακοίνωση της Ομοσπονδίας Οικοδόμων Ελλάδας, σχετικά με την αντίδραση της ΓΣΕΕ, στην προοπτική κατάργησης του ταμείου.
Οκτώβριος 1998:

1. Ανακοίνωση της Ομοσπονδίας Οικοδόμων, σχετικά με την αντίδραση της ΓΣΕΕ, στην προοπτική κατάργησης του ταμείου. Οκτώβριος 1998:

ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΟΙΚΟΔΟΜΩΝ

Πρόκληση προς την εργατική τάξη

Η μεγαλύτερη ομοσπονδία της χώρας καταγγέλλει ως κατάπτυστη την ενέργεια των προκαθήμενων της ΓΣΕΕ να ζητήσουν τη διαιώνιση και την αναβάθμιση του "ταμείου των εργατοπατέρων"
Πρόκληση για την εργατική τάξη, χαρακτηρίζει σε ανακοίνωσή της η Ομοσπονδία Οικοδόμων Ελλάδας την ενέργεια του προέδρου και γενικού γραμματέα της ΓΣΕΕ να ζητήσουν απ' τον υπουργό Εργασίας τη διατήρηση και αναβάθμιση του αμαρτωλού "ταμείου των εργατοπατέρων" - κατά κόσμον, "ταμείο επικουρικής ασφάλισης εργατικών στελεχών" - και τους καταγγέλλει, όπως και τις παρατάξεις τους, σαν "ηθικούς αυτουργούς για τη διάσπαση, το διασυρμό, εξευτελισμό και υπονόμευση του συνδικαλιστικού κινήματος".
Η Ομοσπονδία επισημαίνει ότι, με την ενέργειά τους αυτή, επιδιώκουν τη συνέχιση της διάσπασης του συνδικαλιστικού κινήματος, τη διαιώνιση του εργατοπατερισμού και υπογραμμίζει: "Τη στιγμή που κατεδαφίζονται εργασιακά, ασφαλιστικά και άλλα δικαιώματα των εργαζομένων, οι καρεκλοκένταυροι απόγονοι του Μακρηθεοδωρισμού ζητούν τη διατήρηση του αμαρτωλού ταμείου για να εισπράξουν και άλλη σύνταξη σε βάρος των Ταμείων των εργαζομένων".
Τονίζει ότι προκλητικά παριστάνουν τους αναξιοπαθούντες για να δικαιολογήσουν την πρότασή τους για τη διατήρηση του ταμείου, που συνδέεται με τα πιο μαύρα χρόνια του συνδικαλιστικού κινήματος και της πολιτικής ζωής της χώρας μας. "Από το Μεταξά - συνεχίζει - που το έφτιαξε, τον Τσολάκογλου και τις άλλες κυβερνήσεις που πέρασαν απ' τον τόπο και το εκσυγχρόνισαν, για να δίνουν σύνταξη στα διάφορα σκύβαλα και αρπαχτικά που πέρασαν από το συνδικαλιστικό κίνημα της χώρας μας. Όλους αυτούς, που λειτουργούσαν σαν το δεξί χέρι της εργοδοσίας και του Συνδικαλιστικού της Ασφάλειας, στέλνοντας εξορία, φυλακή και εκτέλεση τους συνδικαλιστές, που δεν πειθαρχούσαν, δε συντάσσονταν, δεν έσκυβαν το κεφάλι και πάλευαν για τα δικαιώματα της εργατικής τάξης, για μια καλύτερη ζωή. Αυτούς, που δολοφόνησαν τον Μήτσο Παπαρήγα, γεν. γραμματέα της ΓΣΕΕ το 1946".
Υπογραμμίζει πως "το θράσος και η προκλητικότητά τους δεν έχει όρια", τους καταγγέλλει και τους παραδίνει στην εργατική τάξη. Τέλος, τονίζει: "Η Ομοσπονδία μας τους επέστρεψε το κείμενο - πρόταση της πλειοψηφίας της ΓΣΕΕ, σαν απαράδεκτο και δηλώνουμε ότι θα χρησιμοποιήσουμε κάθε μορφή πάλης για να καταργηθεί αυτό το αμαρτωλό ταμείο".


3.

Το άρθρο 26, του 2676 του 1999:

Άρθρο 26 Συγχώνευση Τ.Ε.Α.Ε.Υ.Ε.Ε.Ο- στο ΙΚΑ-ΤΕΑΜ

1.Το Ταμείο Επικουρικής Ασφαλίσεως Εκπροσώπων και Υπαλλήλων Εργατικών Επαγγελματικών Οργανώσεων (Τ.Ε.Α.Ε.Υ.Ε.Ε.Ο.), που συστάθηκε με τις διατάξεις του α.ν. 971/1937 (ΦΕΚ 482 Α) αποκαλούμενο στις επόμενες διατάξεις του άρθρου αυτού «Ταμείο», συγ¬χωνεύεται από την πρώτη του τέταρτου μήνα από τη δημοσίευση του παρόντος νόμου στον Τομέα Επικουρικής Ασφάλισης Μισθωτών, που λειτουργεί στο Ίδρυμα Κοινωνικών Ασφαλίσεων, ο οποίος αποκαλείται στη συνέχεια του ίδιου άρθρου Ί.Κ.Α.- Τ.ΕΑΜ.

Το σύνολο του ενεργητικού και παθητικού που προέρχεται από το συγχωνευόμενο Ταμείο, οι πόροι που προβλέπονται από τις ισχύουσες διατάξεις υπέρ αυτού, καθώς και η κινητή και ακίνητη περιουσία του, πλην των κινητών στοιχείων αυτής που ανήκουν στον Κλάδο Πρόνοιας, περιέρχονται από τη συγχώνευση αυτού στο Ι.Κ.Α. - Τ.Ε.Α.Μ. ως καθολικό διάδοχο. Για τη μεταβίβαση της κυριότητας των ακινήτων του Ταμείου στο Ι.Κ.Α.-Τ.Ε.Α.Μ. εκδίδεται διαπιστωτική πράξη από τον Υπουργό Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, η οποία μεταγράφεται ατελώς στα βιβλία μεταγραφών των οικείων υποθηκοφυλακείων.

Η μεταβίβαση αυτή δεν υπόκειται σε τέλη και δικαιώματα υπέρ του Δημοσίου, δήμου, κοινότητας ή τρίτου. Εκκρεμείς δίκες που προέκυψαν από τη λειτουργία του Ταμείου συνεχίζονται υπέρ ή κατά του Ι.Κ.Α. - Τ.Ε.A.M. χωρίς διακοπή.

Οι υφιστάμενες κατά τη δημοσίευση του νόμου αυτού οργανικές θέσεις του Τ.Ε.Α.Ε.Υ.Ε.Ε.Ο., μόνιμες και ιδιωτικού δικαίου με το υπηρετούν προσωπικό, μεταφέρονται στο Ι.Κ.Α.

Οι διατάξεις των άρθρων 1, 5 (παρ. 1 περίπτ. στ) μέχρι 9 (παρ. 2 και 3), 10, 30 μέχρι 34, 36 και 38 του Καταστατικού του Ταμείου, από την ημερομηνία της συγχωνεύσεως παύουν να ισχύουν.

Οι ασφαλισμένοι του Ταμείου καθίστανται ασφαλισμένοι του Ι.Κ.Α. - Τ.Ε.Α.Μ.. Η ασφαλιστική σχέση των ασφαλισμένων αυτών, μετά από τη συγχώνευση, διέπεται από τις διατάξεις του Καταστατικού του Ταμείου που εξακολουθούν ισχύουσες με την επιφύλαξη της παραγράφου 3 του παρόντος άρθρου.

Ο χρόνος ασφαλίσεως στο Ταμείο, συμπεριλαμβανομένου και αυτού που έχει αναγνωρισθεί ή προσμετρηθεί από προϋπηρεσία ή άλλη αιτία βάσει των διατάξεων του Καταστατικού του, υπολογίζεται για τη θεμελίωση του συνταξιοδοτικού δικαιώματος των ασφαλισμένων αυτών, σύμφωνα με τις προϋποθέσεις του Ταμείου, όπως αυτές ορίζονται από τις καταστατικές διατάξεις αυτού.

Πρόσωπα τα οποία αποκτούν μετά τη συγχώνευση την ιδιότητα εκπροσώπου συνδικαλιστικών οργανώσεων, για την οποία υπήγοντο στην ασφάλιση του Ταμείου, σύμφωνα με τη νομοθεσία του, εξαιρούνται από την ασφάλιση του Ι.Κ.Α.- Τ.Ε.Α.Μ. για την ιδιότητα τους αυτή. Τα πρόσωπα αυτά σε κάθε περίπτωση υπάγονται στους οικείους Φορείς επικουρικής ασφάλισης για την απασχόληση τους.

Οι συνταξιούχοι του Ταμείου γίνονται συνταξιούχοι του Ι.Κ.Α.-Τ.Ε.Α.Μ.. Οι συντάξεις αυτών εξακολουθούν να καταβάλλονται αμετάβλητες, χωρίς τους περιορισμούς των διατάξεων του άρθρου 19 του ν. 2434/1996 (ΦΕΚ 188 Α'). Σε περίπτωση καταβολής συντάξεων από το Τ.Ε.Α.Ε.Υ.Ε.Ε.Ο. και το Ι.Κ.Α.-Τ.Ε.Α.Μ. ή από άλλο επικουρικό φορέα, οι διατάξεις περί διπλοσυνταξιούχων δεν εφαρμόζονται. Οι ανωτέρω συντάξεις αυξάνονται κατά τον τρόπο αύξησης των λοιπών συντάξεων των συνταξιούχων του Ι.Κ.Α.-Τ.Ε.Α.Μ..

7. ι ειδικές εισφορές του άρθρου μόνου του ν.114/1944 (ΦΕΚ 19 Α), όπως τροποποιήθηκε και ισχύει, καθώς και της παρ. 1 του άρθρου 8 του ν. 678/1977 (ΦΕΚ 246 Α') που έχουν θεσπισθεί υπέρ του Ταμείου, διατηρούνται και περιέρχονται εξ ολοκλήρου στο Ι.Κ.Α.- Τ.Ε.Α.Μ., επιφυλασσομένων των διατάξεων του άρθρου 59 του ν. 2084/1992 (ΦΕΚ 165 Α").

Οι παραπάνω εισφορές δύνανται να μειώνονται με προεδρικό διάταγμα, εκδιδόμενο με πρόταση του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, μετά από γνώμη του Δ.Σ. του Ι.Κ.Α., ύστερα από σύνταξη αναλογιστικής μελέτης.

8. Κλάδος Πρόνοιας του Τ.Ε.Α.Ε.Υ.Ε.Ε.Ο., που συστάθηκε με τις διατάξεις της αριθμ. 59360 Σ. 1509/ 24.1.1950 (ΦΕΚ 51 Β') απόφασης του Υπουργού Εργασίας, καταργείται από την ημερομηνία συγχώνευσης του Ταμείου.

Τα αποθεματικά του καταργούμενου Κλάδου διανέμονται στους ασφαλισμένους του Κλάδου αυτού, οι οποίοι έχουν υπαχθεί στην ασφάλιση του και έχουν συμπληρώσει μέχρι την ημερομηνία συγχώνευσης του Ταμείου τουλάχιστον τρία (3) έτη ασφάλισης, μετά από σχετική αίτηση, η οποία υποβάλλεται στο Ι.Κ.Α.- Τ.Ε.Α.Μ. εντός ανατρεπτικής προθεσμίας τριών (3) μηνών από την ημερομηνία συγχώνευσης του.

To I.K.A. - T.E.A.M., ως καθολικός διάδοχος του Ταμείου, αναγράφει στον προϋπολογισμό του το ποσό που προκύπτει κατά το κλείσιμο του ισολογισμού του καταργούμενου Κλάδου και το οποίο θα διανεμηθεί στους δικαιούχους.
Από το προς διανομή ποσό αφαιρείται το ποσό που θα καταβληθεί ως εφάπαξ παροχή, σε όσους έχουν συμπληρώσει τις προϋποθέσεις σύμφωνα με τις καταστατικές διατάξεις του καταργούμενου Κλάδου και έχουν υποβάλει σχετική αίτηση μέχρι την ημερομηνία κατάρ¬γησης του, καθώς και σε όσους έχουν συμπληρώσει τις χρονικές προϋποθέσεις συνταξιοδοτήσεως, όπως προβλέπεται από τις σχετικές διατάξεις του καταργού¬μενου Ταμείου, ανεξαρτήτως ορίου ηλικίας και συνταξιοδότησης από τον κλάδο σύνταξης.

Το ποσό που θα καταβληθεί σε κάθε δικαιούχο είναι το πηλίκο της διαίρεσης του προς διανομή ποσού και των ημερών ασφάλισης του συνόλου των δικαιούχων, πολλαπλασιαζόμενο με τις ημέρες ασφάλισης του δικαιούχου. Το ποσό που προκύπτει δεν δύναται να είναι ανώτερο εκείνου που θα ελάμβανε ο δικαιούχος ως εφάπαξ παροχή βάσει των καταστατικών διατάξεων του καταργούμενου Κλάδου.
Τυχόν αδιάθετο ποσό μεταφέρεται στο Ι.Κ.Α. -Τ.Ε.Α.Μ..

Με απόφαση του Διοικητή του Ι.Κ.Α. συγκροτείται επιτροπή αποτελούμενη από υπαλλήλους του καταργούμενου Ταμείου, έργο της οποίας είναι η χορήγηση στους δικαιούχους του προς διανομή ποσού. Με την ίδια απόφαση ορίζεται και ο χρόνος περάτωσης του έργου της.

Πέμπτη 10 Ιουνίου 2010

Το "συνδικαλιστικό της Ασφάλειας"

Το φαινόμενο της αστυνόμευσης όλων σχεδόν των δραστηριοτήτων των πολιτών του ελληνικού κράτους είναι πολύ παλιό. Ειδικά για το εργατικό και συνδικαλιστικό κίνημα άρχισε να θεσμοθετείται από την περίοδο της παγκαλικής δικτατορίας (Νομοθετικό Διάταγμα - Δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ Α 265/23.09.1925: ΠΕΡΙ ΣΥΣΤΑΣΕΩΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ). Για να φτάσει σε πλήρη οργανωτική ακμή στην διάρκεια της βασιλομεταξικής δικτατορίας.
Εννοείται, ότι θα συνεχιστεί και μετά την βαριά ήττα της εργατικής τάξης το 1949 μέχρι των ημερών μας, με διαφορετικές κατά καιρούς μορφές.

Η τρομοκρατική δράση των αστυνομικών και των παραστυνομικών οργάνων, ειδικά στο εργατικό, (αλλά και στο φοιτητικό) κίνημα, θα μείνει στην ιστορία. Στην κυριολεξία μιλάμε για ένα παρακράτος, που θα λειτουργήσει έξω από κάθε συνταγματική νομιμότητα και θα αποτελέσει πηγή διαρκούς πολιτικής ανωμαλίας. Ίσως μόνο ο όρος “Παρασύνταγμα”, όρος που εισήχθη από τον καθηγητή συνταγματικού δικαίου Νίκο Αλιβιζάτο στο περίφημο βιβλίο του “Πολιτικοί θεσμοί σε κρίση, 1922-1974 – Όψεις της ελληνικής εμπειρίας”, είναι σε θέση να δώσει σε μεγάλο βαθμό κάποια ερμηνευτικά εργαλεία για τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούσε η συγκεκριμένη αστυνόμευση.

Για να είμαστε δίκαιοι, το ζήτημα της ανάμειξης του κράτους στα σωματεία και στις λειτουργίες τους, είναι κοινό σε όλες σχεδόν τις καπιταλιστικές χώρες, ανεξάρτητα από τον βαθμό της δημοκρατικότητάς τους. Παρά τις αναρίθμητες συνταγματικές και διεθνείς κατοχυρώσεις. Στην Ελλάδα όμως αυτό το φαινόμενο θα πάρει ανεξέλεγκτες διαστάσεις και θα σημαδέψει για δεκαετίες το συνδικαλιστικό κίνημα.

Δεν φτάνει μόνο το γεγονός ότι μετά την εκδίωξη της Αριστεράς από την ΓΣΕΕ το 1928, με το τέταρτο συνέδριο η τριτοβάθμια γενική συνομοσπονδία θα περάσει ολοκληρωτικά υπό κρατικό έλεγχο και τα ανώτερα συνδικαλιστικά στελέχη θα μεταβληθούν σε πειθήνια όργανα της εκτελεστικής εξουσίας, σε όργανα των μηχανισμών καταστολής του αστικού κράτους. Δεν θα φτάσει η φασιστικοποίηση των συνδικάτων από τη 4η Αυγούστου και στη συνέχεια ο εντεταλμένος καραμανλικός συνδικαλισμός τύπου Μακρή και Θεοδώρου:

Το κράτος που ανοιχτά ταυτίζει τα συμφέροντά του με αυτά της οικονομικής ολιγαρχίας, χρειάζεται ακόμα πιο άμεσο έλεγχο. Και έχει δίκιο, αφού διδασκόμενο από την ιστορία γνωρίζει ότι μέσα στην όξυνση της ταξικής πάλης, στελέχη του κρατικού εργοδοτικού συνδικαλισμού, μπορεί κάποιες φορές να περάσουν στην αντιπέρα όχθη και να σταθούν μαζί με τους συναδέλφους τους στην πάλη για τις διεκδικήσεις τους. Κάθε συνδικαλιστής, όσο έμπιστος και να είναι για την εργοδοσία, είναι εν γένει ύποπτος. Είναι εν δυνάμει ανατροπέας των ταξικών συσχετισμών.

Αυτός είναι και ο βασικός λόγος που θα δημιουργηθεί στην Γενική Ασφάλεια ειδικό τμήμα παρακολούθησης του συνδικαλιστικού κινήματος. Είναι το περίφημο “συνδικαλιστικό της Ασφάλειας”. Τα όργανά του, θα παρίστανται ανενόχλητα στις συνελεύσεις των σωματείων μέχρι και το τέλος της δικτατορίας. Όργανα που θα προέρχονται είτε από τον χώρο της Αστυνομίας, είτε από των χώρο του παρακράτους, κυρίως από λούμπεν, παρακμιακά και υποκοσμιακά στοιχεία που κατά καιρούς εξέβραζε και εκβράζει η ελληνική κοινωνία.

(Ανάλογο τμήμα υπήρχε και για το φοιτητικό κίνημα. Το περίφημο “φοιτητικό της Ασφάλειας” που “μεγαλούργησε” στην διάρκεια της χούντας).

Πριν περάσουμε σε κάποια χαρακτηριστικά ντοκουμέντα, τρεις παρατηρήσεις:

- Υπήρχε σαφής διαφορά των ασφαλιτών πάσης φύσεως από τους υπόλοιπους αστυνομικούς. Ειδικά το “συνδικαλιστικό της Ασφάλειας” στελεχωνόταν από επιλεγμένους αστυνομικούς, από άτομα χωρίς ηθικούς ή άλλους φραγμούς. Είχαν σε αντάλλαγμα των υπηρεσιών που προσέφεραν ασυδοσία στην δράση τους στο χώρο του υποκόσμου. Πολλοί από αυτούς θα διαπρέψουν στην προστασία του εμπορίου λευκής σαρκός, ναρκωτικών και σε κάθε είδους παρανομία, (με το αζημίωτο).

- Τα όργανα του “συνδικαλιστικού” ήταν συνήθως αγράμματα άτομα – το πολύ να είχαν τελειώσει την έκτη δημοτικού. Πιθανά, να είχαν και στρατιωτική προϋπηρεσία στον βαθμό του δεκανέα πεζικού. Επιλέχθηκαν προσεκτικά από το κατεστημένο με βάση συγκεκριμένες προδιαγραφές. Το αποτέλεσμα της συγκέντρωσης τόσων εξουσιών στα χέρια τέτοιων λούμπεν και αστοιχείωτων ατόμων, ήταν να αποκτούν τα πιο απίθανα βίτσια.

- Από το 1949 και μετά δεν αναφέρεται καμία περίπτωση αριστερού συνδικαλιστή, ειδικά μέλους της ΕΔΑ και του ΚΚΕ που να πέρασε συνειδητά με το μέρος της Ασφάλειας. Παρά τα λάθη και τις αδυναμίες στην τακτική και στρατηγική του κινήματος, αυτό θα αποτελέσει μια μεγάλη κατάκτηση, μια σελίδα δόξας στην ιστορία του.

Κάποια τεκμήρια.


Ριζοσπάστης, 11.6.1930. Ας σημειωθούν οι διασπαστικές ενέργειες των αρχών ασφάλειας.



ΓΣΕΕ. 16ο χουντικό συνέδριο. Δείγμα της στενής παρακολούθησης από την Γενική Ασφάλεια.



Αυγή, 13.4.1967. Μια εβδομάδα πριν την δικτατορία. Επίθεση ασφαλιτών στις εργατικές διαδηλώσεις. Ο "καλοντυμένος" κύριος, επικουρεί το έργο των αστυνομικών.



Σπάνιο και σημαντικό τεκμήριο. Ορισμένα συνδικαλιστικά στελέχη, ήταν εκτός από όργανα της Αστυνομίας, πληροφοριοδότες και των στρατιωτικών υπηρεσιών (από Γ. Κουκουλές, "Για μια Ιστορία του Ελληνικού Συνδικαλιστικού Κινήματος" ).


Αφήγηση.

Ένα από τα κορυφαία στελέχη του οικοδομικού συνδικαλισμού στην δεκαετία του 1960, ο Μπάμπης Δρακόπουλος (συνωνυμία με το ιστορικό στέλεχος της ΕΔΑ και του ΚΚΕ Εσ. αργότερα), από το Σωματείο των πλακάδων, γράφει για το "Συνδικαλιστικό της Ασφάλειας":

Το "Συνδικαλιστικό της Ασφάλειας" στελέχωναν διάφορα αποβράσματα με κύριο προσόν τον αγοραίο αντικομμουνισμό σε συνεργασία με εργατοπατέρες, παρακρατικούς και τους συνεργάτες των γερμανικών στρατευμάτων κατοχής. Δηλαδή, διάφοροι τύποι είτε από τις τάξεις της αστυνομίας, είτε έξω από αυτή, που όμως ήταν έτοιμοι ανά πάσα στιγμή να διαπράξουν οποιοδήποτε έγκλημα.

Όπως έχει αποδειχθεί, τις περισσότερες φορές η φυσική ηγεσία της αστυνομίας αγνοούσε τις δραστηριότητες και τις επιδόσεις των οργάνων του "Συνδικαλιστικού της Ασφάλειας". Κάθε φορά που υπήρχε μια αγωνιστική κινητοποίηση έθεταν κι ένα προβοκατόρικο σχέδιο σε εφαρμογή. Οι Οικοδόμοι πολύ γρήγορα κατάλαβαν τι γίνεται και οργάνωναν κάθε φορά με απίστευτη ψυχραιμία και αποτελεσματικότητα την περιφρούρηση και την εξουδετέρωση των σχεδίων του "Συνδικαλιστικού της Ασφάλειας". Πολλές φορές οι προσπάθειες τους κατέληγαν σε φιάσκο. Έτσι, έκτος των άλλων, υπήρχε και μια "βεντέτα" μεταξύ Οικοδόμων και Ασφαλιτών. Είναι αμέτρητες οι φορές που τους ρεζιλεύαμε ενώπιον της Δικαιοσύνης, όπου με διάφορες κατηγορίες μας προσήγαγαν σιδηροδέσμιους και αντί να μας καταδικάσουν, τους "καταδικάζαμε"... εμείς. Χώρια την κατσάδα που τρώγανε από την έδρα.

Εδώ να σημειώσουμε ότι οι Οικοδόμοι έδειξαν μια επίσης απίθανη ευαισθησία και αλληλεγγύη προς το φοιτητικό κίνημα, ειδικότερα μετά τη δολοφονία του Σωτήρη Πέτρουλα. Όσο κι αν φανεί υπερβολικό, κάθε φορά που το φοιτητικό κίνημα είχε εκδήλωση, αυθόρμητα άδειαζαν οι πιάτσες και οι συνάδελφοι έτρεχαν να προστατέψουν τα παιδιά από τους δολοφόνους του "Φοιτητικού της Ασφάλειας".

Το "Συνδικαλιστικό της Ασφάλειας" έπαιρνε οδηγίες απευθείας από τα υπουργεία Δημοσίας Τάξεως, Εργασίας και Εξωτερικών, ενώ ο επιχειρησιακός συνδυασμός ήταν της αρμοδιότητας της διεύθυνσης του παρακράτους με έδρα την ΚΥΠ. Δεν ήταν λίγες οι φορές που συνδικαλιστικά στελέχη, κυρίως συνεργαζόμενοι με συναδέλφους τους της ΕΔΑ, οδηγούνταν στην ΚΥΠ για ανάκριση, εκφοβισμό αλλά και για δελεαστικές προτάσεις ... συνεργασίας για το καλό της πατρίδος!

Όλες οι κινήσεις των δραστήριων Οικοδόμων ήταν υπό παρακολούθηση. Δηλαδή, έφευγες πολλές φορές, με "σωματοφύλακα" από το σπίτι σου που σε ακολουθούσε στην πιάτσα, στη συνέχεια στον τόπο δουλειάς, το απόγευμα πάλι στην πιάτσα και μετά στα γραφεία του σωματείου ή της ΕΔΑ και τέλος και πάλι ως το σπίτι. Με πρόσχημα την τήρηση της εννόμου τάξεως είχαν πάντα οργανωμένη, σε στιλ ταγμάτων εφόδου, παρουσία στις συνελεύσεις, τις συγκεντρώσεις και τις αγωνιστικές κινητοποιήσεις.

Συνήθως πάντα στις εκδηλώσεις εμφανίζονταν με επικεφαλής τον διαβόητο Παπασπύρου, ένα κομπλεξικό ανθρωπάκι, 1,60 ήταν δεν ήταν στο ύψος, λαλίστατο ... αλλά έτοιμο για οποιοδήποτε έγκλημα πάρει διαταγή! Πίσω από την κουστωδία των ένστολων υπήρχαν πάντα διάφοροι ροπαλοφόροι που ήταν ανακατεμένοι ασφαλίτες, χαφιέδες, τρόφιμοι του παρακράτους, όπως "Αντικομμουνιστική σταυροφορία" κλπ.

Για ένα διάστημα οι χαφιέδες του "Συνδικαλιστικού" διεκδικούσαν να παρευρίσκονται μέσα στις αίθουσες των Συνελεύσεων και να παρακολουθούν τις εργασίες του σώματος. Οι Οικοδόμοι αγωνίστηκαν ώσπου τους πέταξαν έξω. Το ωραίο είναι ότι, αφού ήρθε η Ένωση Κέντρου στην Κυβέρνηση, ο μεγάλος δημοκράτης ... Γεώργιος Παπανδρέου απαγόρευσε μεν να βρίσκονται μέσα στην αίθουσα, αλλά για λόγους ... τάξεως να βρίσκονται στην είσοδο!

Στις πιάτσες είχαν βάλει βάρδιες που παρακολουθούσαν τα πάντα. Τους είχαμε βγάλει και παρατσούκλια. Δεν χάναμε δε ευκαιρία να τους γελοιοποιούμε με τους πιο απίθανους τρόπους, π.χ. κάναμε πως ... συνωμοτούμε και φεύγαμε τάχα για ποιος ξέρει πού. Αφού περπατούσαμε κανένα πεντάλεπτο γύρω από την Ομόνοια, βρισκόμαστε όλοι στα υπόγεια ουρητήρια επί το έργον κατά σειράν κι έπεφτε το γέλιο της αρκούδας.

Ποιος δεν θυμάται τον Γιάννη τον Αρκούδα, ήταν και πολύτεκνος και τον λυπόμασταν, ποιος δεν θυμάται την Ραμόνα που εκτός από το κουσούρι του ήταν και καμπούρης, τον Σάκη τον Φυτά, τον Πέτρο εκ Καλλιδρομίου, ένας κι ένας, αστέρια του "Συνδικαλιστικού της Ασφάλειας".



Διαβάστε:

- Νίκος Αλιβιζάτος : Οι πολιτικοί θεσμοί σε κρίση 1922-1974: Όψεις της ελληνικής εμπειρίας. Από το "Θεμέλιο", Αθήνα 1995.
- Ηλίας Σταβέρης : "Οικοδόμοι - Ηρωικοί αγώνες μιας 7ετίας, 1960-1967", εκδόσεις Παρασκήνιο, Αθήνα 2003.
- Γεώργιος Φ. Κουκουλές: "Για μια Ιστορία του ελληνικού εργατικού κινήματος - Εισαγωγή στην παιδαγωγική της ιστορικής έρευνας", από τις εκδόσεις "Οδυσσέας", Αθήνα 1994.

Κυριακή 6 Ιουνίου 2010

Το Κόκκινο Σπορ



Σε αντιπαράθεση με την αστική, εξευγενισμένη και μεταφυσική αντίληψη περί αθλητισμού, άμιλλας, σωματικού κάλλους και φυσικά ατομικής επίδοσης, (αντίληψη η οποία θα αναδυθεί ήδη από τον 18ο αιώνα για να κυριαρχήσει μέχρι τις ημέρες μας), το 1925, η Κεντρική Επιτροπή του Μπολσεβίκικου Κόμματος στην ΕΣΣΔ, διακηρύσσει ότι :

«ο αθλητισμός θα πρέπει συνειδητά να χρησιμοποιηθεί σαν μέσο για να συσπειρωθούν οι πλατιές μάζες των εργατών και των αγροτών γύρω από τις οργανώσεις του κόμματος και των συνδικάτων, ώστε να προσελκυστούν έμπρακτα στην πολιτική και κοινωνική δραστηριότητα».

Στο πνεύμα αυτό, το 1928, η Κόκκινη Αθλητική Διεθνής θα οργανώσει στη Μόσχα την πρώτη Σπαρτακιάδα. Έλαβαν μέρος 600 εργάτες αθλητές και αθλήτριες από 14 χώρες. Για την ιστορία το πρόγραμμα περιελάμβανε 22 αθλήματα, αλλά και χορούς, ποιητικούς διαγωνισμούς και μουσική ! Δεν υπήρχαν ρεκόρ, εθνικοί ύμνοι, επιδόσεις. Ο αθλητισμός, χρησιμοποιήθηκε από την Κόκκινη Αθλητική Διεθνή για να προετοιμάσει το προλεταριάτο εν όψει της επικείμενης επανάστασης.

Φωτογραφία από την πρώτη Σπαρτακιάδα στη Μόσχα, το 1928. Η απάντηση του παγκόσμιου προλεταριάτου στη μπουρζουαζία για το τι σημαίνει πραγματικά ο αθλητισμός.

Το νεαρό αλλά δυναμικό κόμμα της εργατικής τάξης στην Ελλάδα ΚΚΕ, σπεύδει να ακολουθήσει αυτήν την οδηγία. Λίγο μετά την πτώση της Παγκαλικής δικτατορίας, και ακόμα περισσότερο μετά την Τρίτη Συνδιάσκεψη της ΟΚΝΕ (Ομοσπονδίας Κομμουνιστικών Νεολαιών Ελλάδας), το Φεβρουάριο του 1927, αρχίζουν να δημιουργούνται τα πρώτα σωματεία εργατοαγροτικού αθλητισμού. Οι στόχοι αυτής της προσπάθειας καταγράφονται στο Ριζοσπάστη στις 8 Δεκεμβρίου 1927.

Εικόνα

Σε μία μεγάλη ανάλυση του θέματος, στην τρίτη σελίδα και με τίτλο «Το Κόκκινο Σπορ και η Σημασία της Ανάπτυξής του μέσα στην εργαζόμενη Νεολαία», καθορίζονται οι εξής ρεαλιστικές επιδιώξεις :

  • α) να προσφέρει διασκέδαση στις μάζες της εργατικής νεολαίας,
  • β)να αντιδράσει με τη φυσική διάπλαση των εργαζόμενων νέων στη δηλητηρίαση από την εκμετάλλευση,
  • γ) να προετοιμάσει ρωμαλέους και γυμνασμένους προλεταρίους για τον αγώνα της εργατικής τάξης,
  • δ) να αποσπάσει τους εργαζόμενους νέους από την ιδεολογική εθνικιστική προπαγάνδα των αστικών αθλητικών συλλόγων,
  • ε) να οργανώσει καινούργια στρώματα δραστήριων νέων εργατών.


Η πορεία της κίνησης.

Γράφει ο Γιώργος Γάσιας στην μεταπτυχιακή του εργασία «Η περίπτωση των ποδοσφαιρικών σωματείων στην ελληνική κοινωνία του μεσοπολέμου 1922-1936» (2005):

Το 1928 οργανώσεις εργατικού αθλητισμού υπήρχαν σε 30 περίπου πόλεις της Ελλάδος, ενώ, το 1930, το Α΄ Συνέδριο Εργατοαγροτικού αθλητισμού ίδρυσε την Ομοσπονδία Εργατοαγροτικού Αθλητισμού (Ο.Ε.Α.). Καθοδηγητής της Ο.Ε.Α. υπήρξε ο Κώστας Λουλές ενώ κυκλοφορούσε μια φορά το μήνα η τετρασέλιδη εφημερίδα μικρού σχήματος, το Εργατοαγροτικό Σπορ, το οποίο πουλούσε πάνω από 3000 φύλλα τη στιγμή που η Νεολαία (το επίσημο έντυπο της Ο.Κ.Ν.Ε.) πουλούσε 1500 με 2000 φύλλα. Στο συγκεκριμένο πλαίσιο εντάσσεται η πλειοψηφία των ποδοσφαιρικών συλλόγων που ιδρύθηκαν εκείνη την εποχή με χαρακτηριστικούς τίτλους Εργατικός Αστέρας, Αναγέννηση, Αστέρας.

Στη Θεσσαλονίκη ο Εργατικός Αστέρας διέθετε τη νόμιμη έγκριση και αποτελούνταν από 50 μέλη, «άπαντα ανήκοντα εις την εργατικήν τάξιν», ενώ στην ευρύτερη περιοχή της Λάρισας, η Αγροτική Σπίθα οργάνωνε συνεχώς ποδοσφαιρικούς αγώνες με ομάδες των χωριών της περιοχής βρισκόμενη ταυτόχρονα σε συνεχή επικοινωνία με τον Προλετάριο, ποδοσφαιρικό σωματείο που δραστηριοποιούνταν κυρίως στα όρια της πόλης.

Το 1933 μάλιστα οργανώθηκε περιφερειακή Σπαρτακιάδα κατά τη διάρκεια της οποίας οι ομάδες που συμμετείχαν κατόρθωσαν να παρελάσουν από τα γραφεία του Προλετάριου μέχρι το γήπεδο Αλκαζάρ, τον τόπο διεξαγωγής των αγώνων. Το 1935 έγινε προσπάθεια επίσης συγκρότησης και εργατικής προέλευσης Ομοσπονδίας Ποδοσφαιρικών Αθλητικών χωρίς όμως ιδιαίτερη επιτυχία.

Εικόνα
Η "Νεολαία" σε άρθρο της 24/6/1932. "Η παγκόσμια Σπαρτακιάδα του 1933 στη Μόσχα και η συμμετοχή μας σ' αυτήν" και με αρκετά εύγλωττο υπότιτλο, "Η σημασία της αστικής Ολυμπιάδος του Λος Άντζελες". Εκδότης της "Νεολαίας" ήταν ο Μiχάλης Βοζιάδης, ενώ τα φύλλα τυπώνονταν στο τυπογραφείο "Ρυθμός".

Αφηγήσεις


Αφηγείται ο Δημήτρης Μιχελίδης κομμουνιστής Ηρακλειώτης για τον αθλητικό Σύλλογο "Σπάρτακος", που ιδρύθηκε με βάση το πνεύμα που αναφέρθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1920 :

Με τη βοήθεια του Εργατικού Κέντρου, φτιάξαμε και στο Ηράκλειο έναν αθλητικό Σύλλογο και τον ονομάσαμε "ΣΠΑΡΤΑΚΟ" όχι τυχαία βέβαια. Τότε όλα τα βλέπαμε με το όραμα της επανάστασης και για τον ουσιώδη αυτό λόγο, ονομάσαμε "ΣΠΑΡΤΑΚΟ", το σύλλογο μας προς τιμή του μεγάλου επαναστάτη των δούλων στη Ρωμαϊκή εποχή.

Στο ξεκίνημα ήταν ανεπίσημος, όμως γρήγορα με τη νομική φροντίδα του νεαρού κομμουνιστή δικηγόρου Κωστή Μαμαλάκη έγινε επίσημος.

Εύκολα βρήκε απήχηση και πολλά εργατάκια μπήκαν στις γραμμές του. Το άσχημο ήταν που δεν είχαμε χρήματα ούτε για τα στοιχειώδη. Ούτε για μπάλα, ούτε για παπούτσια, ούτε όργανα, ούτε τίποτα. Ξυπολιάδες μας ονόμαζαν όταν πηγαίναμε στα χεντέκια (γήπεδα) ή στην αλάνα στις Πατέλες.

Όπως και στις τάξεις της ΟΚΝΕ, το ίδιο και στο νεογέννητο αθλητικό εργατικό σωματείο, τα πιο πολλά μέλη ήταν ορφανά προσφυγάκια και όλα βρήκαν συλλογική στέγη και λάβανε σωστή ηθική αγωγή.

Μεγάλη ήταν η αντίδραση και ο κατατρεγμός μας. Οι αρχές καθώς και τα δυο αστικά αθλητικά σωματεία, ο “Πράσινος Αστέρας” και ο ΟΦΗ, δεν μας άφηναν να σταθούμε πουθενά, ούτε στα χεντέκια, ούτε στα γυμναστήρια.

Ευτυχώς ήταν πολλές οι αλάνες τότε στο Ηράκλειο κι εκεί συνήθως πηγαίναμε για προπόνηση. Όσο για όργανα, μια χειροποίητη μπάλα μας φτιάξανε οι τσαγκαράδες, λιθάρια πήραμε από την θάλασσα, σφαίρες από ενετικά κανόνια και ακόντιο είχαμε ένα σκέτο ξύλο. Ένας σύντροφος εμποράκος πρόσφερε λίγες πήχες μαύρο σατέν και κάναμε μερικά παντελονάκια, κάτι άλλοι μας πρόσφεραν άσπρες φανέλες στις οποίες βάλαμε κατάστηθα δύο μεγάλα κόκκινα γράμματα, το Ο με το Σ, δηλαδή "Όμιλος Σπάρτακος", που όταν τις φορούσαμε όλος ο κόσμος γινόταν δικός μας από την περηφάνια. Βέβαια τα εφόδια ήταν λίγα, γι' αυτό φοράγαμε εναλλάξ τις στολές. Όλα τα παιδιά έπρεπε να βολεύονται.

Πολλές οι δυσκολίες, αλλά σιγά σιγά προκόβαμε. Φτιάχτηκαν τμήματα ποδοσφαίρου, κλασικού αθλητισμού, κολύμβησης, ακόμα και χορευτικό. Κάθε Πρωτομαγιά κάναμε και εσωτερικούς αγώνες στο μέρος της συγκέντρωσης, πότε στον Ατσαλένιο, πότε στον Άη Γιάννη, πότε στο συνοικισμό της Νέας Αλικαρνασσού. Γίνονταν και εκδρομές όπως στις γειτονικές Αρχάνες κτλ. Η εργατιά μας έβλεπε και μας καμάρωνε, αλλά η αντίδραση μας πολέμαγε με κάθε μέσο και η Ασφάλεια λυσσούσε και μας είχε βάλει στόχο. Ούτε σε ξερό, ούτε σε χλωρό κλαρί μας άφηνε να σταθούμε. Ο “Σπάρτακος” έπρεπε να βγει από τη μέση.

Στα επόμενα δυο χρόνια το φασιστικό ιδιώνυμο, είχε γίνει το θανατερό όπλο των βενιζελικών και των αντιβενιζελικών. Οσονούπω αναμέναμε την δική μας σειρά και οφείλαμε να κάνουμε το κάθε τι με προσοχή.

Στην αρχή του 1930, ο νόμος είχε ομόφωνα σχεδόν ψηφιστεί από την πλουτοκρατική βουλή, τέθηκε σε ενέργεια και άρχισαν μαζικές καταδίκες. Πράγματι, λίγο μετά η ασφάλεια τύλιξε το σύλλογό μας σε μια κόλλα χαρτί και πρώτα ο Σπάρτακος και κατόπιν το Εργατικό Κέντρο δικαστικά διαλύθηκαν...



Αθλητές του "Σπάρτακου" το 1928. Αριστερά ο Δημήτρης Μιχελίδης, δεξιά ο Λάμπρος οικοδόμος και στη μέση ο Βασίλης Καρνάβας (εκτελέστηκε το 1944 στο μεγάλο μπλόκο της Κοκκινιάς).
Από το Αρχείο του Δημήτρη Μιχελίδη.


Ορφανά προσφυγόπουλα μέλη της ηρωικής ΟΚΝΕ και του "Σπάρτακου". Ηράκλειο Κρήτης 1926. Από το αρχείο του Δημήτρη Μιχελίδη.


Η Αντίδραση

Στο περιοδικό Αθλητικός Κόσμος σε άρθρο της 8/12/1927 ο «ερυθρός κίνδυνος» αναφερόταν ως ο «νέος φοβερότερος εχθρός» καθώς

«δια της ιδρύσεως της ερυθράς αθλητικής ενώσεως επιδιώκουν να παρασύρουν προς εαυτούς τα τίμια των εργατών παιδιά και με το πρόσχημα της ιδρύσεως αθλητικών και ποδοσφαιρικών εργατικών ομάδων να εμφυσήσουν εις τας αγνάς ψυχάς των νέων μαζύ με τα αθλητικά διδάγματα τας ανθρωποκτόνους ουτοπίας του Μαρξ, του Λένιν, του Τρότσκι και Στάλιν δεν είναι αστεία τα κρούσματα ταύτα προχτές εις τα σχολεία και γυμνάσια, χθες εις το πανεπιστήμον, σήμερα εις τον αθλητισμόν παντού αι νοσηραί και ψυχοφθόροι αρχαί του κομμουνισμού».

Λίγες μέρες αργότερα στο ίδιο περιοδικό και σε ανάλογου ύφους άρθρο με τίτλο «Ιδού οι Άνθρωποι της Μόσχας» και αφιέρωση προς την ελληνική βουλή και το υπουργικό συμβούλιο, ο αρθρογράφος προέτρεπε τους υπευθύνους της ελληνικής πολιτείας,

«να συνέλθωμεν από την νάρκην που μας έχει καταλάβη, να τονώσουμεν το εθνικον φρόνημα της νεολαίας, να πολεμήσωμεν το μικρόβιον αυτό που τόσο ύπουλα εισέρχεται εις τον νεαρόν ασθενικόν οργανισμόν της ελληνικής νεολαίας είναι ανάγκη να ληφθώσι δραστικά μέτρα είς όλους τους κλάδους».

Τα πιο πολλά αθλητικά σωματεία διαλύθηκαν με βάση το "Ιδιώνυμο" της "φιλελεύθερης" κυβέρνησης του Βενιζέλου. Η βασική αιτιολογία των δικαστικών αποφάσεων που επέβαλαν την διάλυση ήταν το πάντα κλασικό,

«Παρεκτράπησαν του σκοπού δι ον, είχον αναγνωνισθεί».

Διαβάστε:

Γιώργος Γάσιας: «Η περίπτωση των ποδοσφαιρικών σωματείων στην ελληνική κοινωνία του μεσοπολέμου 1922-1936». ( Πανεπιστήμιο Κρήτης - E-Locus Ιδρυματικό Καταθετήριο)

Δημήτρη Μιχελίδη: «Ο αθλητικός σύλλογος Σπάρτακος» στο περιοδικό Τότε, τεύχος 32, Μάρτιος 1988.

Χριστίνα Κουλούρη, «Αθλητισμός και όψεις της αστικής κοινωνικότητας - Γυμναστικά και αθλητικά σωματεία 1870-1922», από το Ιστορικό Αρχείο Ελληνικής Νεολαίας, Αθήνα 1997.

Robert Crego, "Sports And Games Of The 18th And 19th Centuries" από την Greenwood Press,
Westport, Connecticut, Λονδίνο 2003.

Άγγελος Ελεφάντης «Οι Εργατικές Ολυμπιάδες στον Μεσοπόλεμο», περιοδικό Ο Πολίτης, τεύχος 124, Ιούλιος-Αύγουστος 2004.

«Αντίβαρο στις γιορτές των αστών», από τον Ριζοσπάστη, Κυριακή 17 Αυγούστου 2008.

Robert Edelman, "Serious Fun: A History of Spectator Sports in the USSR", Oxford University Press, ΗΠΑ, 1993.



Ερυθρά Αθλητική Διεθνής, από την Wikipedia.