Κυριακή 2 Οκτωβρίου 2016

Υπόθεση "Ειδικό Δικαστήριο", Παρίσι 21 Αυγούστου 1941

Η αλλιώς, "Η υπόθεση του Ειδικού Τμήματος του Εφετείου των Παρισίων".

21 Αυγούστου 1941, Παρίσι, υπό γερμανική κατοχή. Στο μετρό, την 8η πρωινή, ένας άγνωστος νέος, δολοφονεί εν ψυχρώ, τον Γερμανό δόκιμο αξιωματικό του Ναυτικού, Alfons Moser. Όπως αποδείχθηκε αργότερα, δράστης της επίθεσης, ήταν ο Pierre Georges, κομμουνιστής νεολαίος, που θα γίνει γνωστός στην διάρκεια της Αντίστασης με το θρυλικό προσωνύμιο “Συνταγματάρχης Fabien”. Ο Pierre Georges, αποφάσισε την εκτέλεση, ως αντίποινα για τη σύλληψη από τους Γερμανούς, κομμουνιστών, ελευθερομασόνων και Εβραίων, μια απόφαση, που η υλοποίησή της, σήμαινε και το πέρασμα της γαλλικής αντίστασης ενάντια στους Γερμανούς, σε μια νέα ποιότητα, αυτή, της ένοπλης, στρατιωτικής πια, αντιπαράθεσης.

Το Γερμανικό Ναυτικό, μετά το συμβάν, με επίσημο έγγραφό του στη γαλλική κυβέρνηση, ζητάει:

- Αντίποινα.
- Πληροφόρηση για τις εκτιμήσεις και εν γένει τις αντιλήψεις της γαλλικής κυβέρνησης, επί του θέματος. Απειλεί δε, ότι σε περίπτωση επανάληψης παρόμοιου γεγονότος, θα εκτελεστούν άτομα, ανήκοντα στη γαλλική ελίτ, είτε οικονομική, είτε πνευματική, ανεξάρτητα των πολιτικών πεποιθήσεών τους.


Η δοσιλογική γαλλική κυβέρνηση, με επικεφαλής τον Στρατάρχη Πεταίν, απαντάει ότι η δολοφονία ήταν έργο των κομμουνιστών και επί τούτο, λαμβάνει τα εξής μέτρα:

- Άμεση συγκρότηση Ειδικού Δικαστηρίου (Section spéciale), του οποίου οι αποφάσεις θα ήσαν αμετάκλητες, χωρίς δικαίωμα έφεσης ή αναστολής από την πλευρά των καταδικασθέντων.
- Άμεση υποβολή των δικογραφιών των κυριότερων φυλακισμένων κομμουνιστικών στελεχών που βρίσκονται υπό την ευθύνη της
(μιλάμε για δευτεροκλασσάτα στελέχη, αφού οι σπουδαιότεροι και οι έχοντες σοβαρή δράση, παραδίδονταν από τη Γαλλική Αστυνομία κατευθείαν στη Γκεστάπο).
- Άμεση εκδίκαση και εκτέλεση των καταδικαστικών αποφάσεων σε δημόσιο χώρο και μάλιστα με Νόμο, που καταδικάζει σε θάνατο την κομμουνιστική δράση και προπαγάνδα. Το άρθρο 10 του Νόμου, έδινε και την αναδρομική ισχύ του: "Η ποινική δίωξη δύναται οποτεδήποτε να ασκηθεί, ασχέτως αν η πράξη έχει τελεστεί πριν της δημοσιεύσεως του Νόμου".

Πραγματικά, αμέσως μετά, δημοσιεύτηκε αυτός ο Αναγκαστικός Νόμος, με ημερομηνία μάλιστα προγενέστερη, 14 Αυγούστου 1941, προκειμένου να μη φανεί στην κοινή γνώμη, ότι υπήρχε σχέση με την υπόθεση της δολοφονίας του Γερμανού δόκιμου.

Συντάκτης του νόμου, ήταν ένα επιφανής νομικός, καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου στο Παρίσι, ο Joseph Barthélemy, που υπηρέτησε ως υπουργός Δικαιοσύνης στην Τέταρτη και Πέμπτη Κυβέρνηση Πεταίν (Φεβρουάριος 1941 – Απρίλιος 1942). [Σημειωτέον, ο Joseph Barthélemy ήταν ένας από τους σημαντικότερους Γάλλους διανοούμενους του Μεσοπολέμου, με πλούσιο επιστημονικό έργο – από τον πολιτικό και οικονομικό φιλελευθερισμό, λόγω του φόβου του από τη ριζοσπαστικοποίηση των μαζών κατά την περίοδο της Τρίτης Γαλλικής Δημοκρατίας, θα περάσει στην Άκρα Δεξιά και στο φασισμό και θα υπηρετήσει πιστά τον Πεταίν και το καθεστώς του Βισύ. Θα βρει τον θάνατο από καρκίνο στη φυλακή το 1945, πριν προλάβει η Ελεύθερη Γαλλία να τον δικάσει].

Ο Νόμος ήταν εξωφρενικός, αφού παραβίαζε όλες τις παραδοσιακές νομικές αρχές κάθε πολιτισμένου κράτους και ακόμα περισσότερο το ίδιο το γαλλικό Σύνταγμα, που από τον Σεπτέμβριο του 1791, όριζε ότι: α. Κανένας νόμος δεν μπορεί να έχει αναδρομική ισχύ, β. Κανένας δεν μπορεί να καταδικαστεί σε δεύτερη ποινή για το ίδιο αδίκημα.

Παρά ταύτα, η υλοποίηση της απόφασης έπρεπε να προχωρήσει και άμεσα – όχι χωρίς αντιδράσεις και παραιτήσεις από ευσυνείδητους δικαστικούς – συστήθηκε το Ειδικό Δικαστήριο, που θα δίκαζε και εκ των προτέρων θα καταδίκαζε τους φυλακισμένους κομμουνιστές, που ήσαν ήδη μέσα με χαμηλές ποινές για την προηγούμενη δράση τους.

Τελικά, παρά την αρνητική ψήφο ενός ευσυνείδητου δικαστικού, του René Linais, καταδικάστηκαν σε θάνατο οι κομμουνιστές, André Bréchet , Emile Bastard, και Αβραάμ Trzebrucki, οι οποίοι θα οδηγηθούν στη γκιλοτίνα στις 28 Αυγούστου 1941. Στις 20 και 21 Σεπτεμβρίου, θα καταδικαστούν σε θάνατο, ακόμα τέσερις κομμουνιστές, μεταξύ των οποίων και ο πρώην βουλευτής του Κ.Κ. Γαλλίας, Ζαν Κοτελάς. Ο τέταρτος, θα καταδικαστεί ως "πριμ" για τους Γερμανούς, προκειμένου να αποζημιωθούν για την όποια καθυστέρηση στην εκτέλεση των αποφάσεων (ο ορισμός του απόλυτου εξευτελισμού).

[Ένας μεγάλος κύκλος βίας θα ανοίξει και δεν θα τελιώσει, παρά μόνο τους πρώτους μήνες μετά την Απελυεθέρωση. Το Κομμουνιστικό Κόμμα Γαλλίας, στο τέλος της Κατοχής, θα μετρήσει περίπου 75.000 εκτελεσμένα μέλη και θα πάρει τον τιμητικό τίτλο του "κόμματος των εκτελεσμένων". Μεταξύ των νεκρών, θα είναι ηγετικά στελέχη, όπως ο συνδικαλιστής Pierre Semard, ο δημοσιογράφος Gabriel Péri (Peri), ο πολύ γνωστός μας, φιλόσοφος Πολιτσέρ, ο μαρξιστής στοχαστής Valentin Feldman. Τόπος εκτελέσων,  ο Λόφος Βαλεριάν (Μον Βαλεριάν), που ο Λουί Αραγκόν, ονόμασε "Γολγοθά του Παρισιού"].

Ο θλιβερός Joseph Barthélemy, προσφωνώντας τους επίσης θλιβερούς δικαστές του Ειδικού Δικαστηρίου, είπε : “χαιρετίζω τη σοφία σας, την ανεξαρτησία στο χαρακτήρα σας και την ευσυνειδησία σας”. Μιλάμε για ανέκδοτο βέβαια, αφού οι δικαστές καταδίκασαν συνειδητά αθώους ανθρώπους σε θάνατο, προκειμένου να μην θιχτούν άνθρωποι της γαλλικής αριστοκρατίας.

Όσο αφορά τους εκτελεσθέντες, κράτησαν όλοι τους άψογη στάση, τόσο ως κομμουνιστές, όσο και ως πατριώτες. Ως σφραγίδα της υπόθεσης, αξίζει να αναφερθεί ένα απόσπασμα από την τελευταία επιστολή του Μπρεσσέ προς τη σύζυγό του:
“θεωρώ ότι απόψε ή αύριο δεν θα είμαι πια παρά μια ανάμνηση, θα πεις στο μικρό, ότι ο πατέρας του πέθανε υπερασπίζοντας τη ζωή των ταπεινών ανθρώπων, υπερήφανος ως Γάλλος και ως κομμουνιστής, χωρίς να μετανιώσει ποτέ για τίποτα”.


Ο André Bréchet.




Ο μόλις 21 ετών κομμουνιστής, Emile Bastard. Είχε ήδη καταδικαστεί σε τριετή φυλάκιση για "κομμουνιστική δράση" και ανέμενε την απόφαση του Εφετείου στο οποίο είχε προσφύγει.




Διαβάστε:

- Η ΥΠΟΘΕΣΗ ΤΟΥ ΕΙΔΙΚΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ του HERVE VILLERE Πρόλογος ΜΙΧ. ΣΤΑΣΙΝΟΠΟΥΛΟΣ Μετάφραση ΕΥΓΕΝΙΑ ΖΗΚΟΥ. VILLERE HERVE Εκδόσεις ΑΛΜΑ, Αθήνα 1975 ή 1976. Στα γαλλικά, L'affaire de la Section spéciale.

Ο Μιχαήλ Στασινόπουλος παύθηκε επί Χούντας από Πρόεδρος του Συμβουλίου Επικρατείας και διώχθηκε, επειδή αρνήθηκε να υπογράψει την απόλυση των δικαστικών που ήταν μη αρεστοί στο Καθεστώς των συνταγματαρχών. Υπερασπιζόμενος την έννοια της Δικαιοσύνης, έστω και με την αστική φιλοσοφική της έννοια, είπε το περίφημο “ουδείς διώκεται αναπολόγητος”. Στον πρόλογό του, γράφει μεταξύ άλλων: “σε βάραθρο μπορεί να πέσει ο δικαστής όταν στην υπέρτατη ώρα όπου παλεύει ανάμεσα στη φωνή της συνείδησής του και στη βάρβαρη εξωτερική πίεση, λυγίσει και παραβιάσει τη συνείδησή του”.

Ο συγγραφέας Hervé Villeré, για να γράψει το βιβλίο του, ζήτησε να συμβουλευθεί τους φακέλλους του Ειδικού Τμήματος - συνάντησε πολλές δυσκολίες και την αποτροπή του πρώτου υπουργού δικαιοσύνης της Τέταρτης Γαλλικής Δημοκρατία René Pleven, με την αιτιολογία, ότι υπάρχει κίνδυνος αφύπνισης των παθών !

Δείτε:

- Section spéciale (1975).



Η περίφημη ταινία του Κώστα Γαβρά, βασισμένη στην υπόθεση και στο βιβλίο του Hervé Villeré.Στο σενάριο, μαζί με τον σκηνοθέτη και ο μεγάλος συγγραφέας Joge Semprún.