Σάββατο 12 Φεβρουαρίου 2011

ΚΚΕ και Μικρασιατική εκστρατεία - Τρίτο Μέρος.

Στις προηγούμενες δύο αναρτήσεις είδαμε τις αφηγήσεις παλαιών κομμουνιστών στρατευμένων στο μέτωπο της Μικράς Ασίας. Παλαίμαχοι του κινήματος και καθόλου τυχαίοι: Γιάννης Μοναστηριώτης, Λευτέρης Σταυρίδης, Λευτέρης Αποστόλου. Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα είναι επίσης και η μαρτυρία του Άγη Στίνα, (του οποίου τα απομνημονεύματα κυκλοφορούν στο νετ) για την μικρασιατική του περιπέτεια.

Συνοψίζοντας.

Η αντιπολεμική δραστηριότητα των κομμουνιστών φαντάρων:

Α. Δεν καθοδηγήθηκε από την ηγεσία του ΣΕΚΕ.
Β. Ήταν εξαιρετικά περιορισμένη.
Γ. Όπου αυτή υπήρξε ήταν αντίθετη με τη γραμμή της ηγεσίας του Κόμματος.
Δ. Δεν έπαιξε κανέναν απολύτως ρόλο στην ήττα και την κατάρρευση.

Από την εποχή τής εκστρατείας στην Ουκρανία (Ιανουάριος 1919) μέχρι την κατάρρευση του Μετώπου (Αύγουστος 1922), θα βρει κανείς πολλές αποφάσεις και ανακοινώσεις του κόμματος , καθώς και άρθρα στον «Ριζοσπάστη» εναντίον του πολέμου.

Χωρίς να έχουμε την διάθεση να υποτιμήσουμε (ή ακόμα περισσότερο να διαστρεβλώσουμε) το βάρος αυτών των δημόσια διακηρυγμένων θέσεων, δεν θα πρέπει όμως να τις δούμε έξω από το ιστορικό και πολιτικό τους πλαίσιο:

Στις εκλογές του Νοεμβρίου 1920, καταψηφίστηκε ο δημιουργός της «Μεγάλης Ελλάδος» και υπερψηφίστηκαν οι «Λαϊκοί», με σύνθημα ότι ο πόλεμος της Μικρός Ασίας είναι τυχοδιωκτικός και θα ότι φέρουν άμεσα την ειρήνη.

Την ίδια περίοδο, το κόμμα διαθέτει αποδεδειγμένα 1500 περίπου μέλη, αλλά οι λιποτάκτες φτάνουν τις 60.000.

Στην ΕΣΣΔ έληγε ο αιματηρός εμφύλιος και στην Ευρώπη το σοσιαλιστικό κίνημα ήταν βαθιά διχασμένο. Στο Άμστερνταμ ιδρύθηκε η Διεθνής που συγκέντρωσε το μεγαλύτερο μέρος της ευρωπαϊκής εργατικής τάξης (1919). Η συνδιάσκεψη του ΣΕΚΕ τον Φλεβάρη του 1922 πήρε αποφάσεις που δεν ήταν άσχετες με αυτήν την διεθνή κατάσταση. Αποφάσεις που είχαν στόχο την ανάγκη μακράς και νόμιμης ύπαρξης του κόμματος στα πλαίσια του αστικού κράτους και στην πράξη κράτημα απόστασης από την Κομιντέρν (Κομμουνιστική Διεθνής).

Ότι πριν φυλακιστούν τα μέλη της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΕΚΕ για τα αντιπολεμικά άρθρα του Ριζοσπάστη, έχει προηγηθεί η φυλάκιση των διανοουμένων του «Δημοκρατικού Μανιφέστου» με επικεφαλής τον αστό Αλέξανδρο Παπαναστασίου Ενώ ο ίδιος ο Ιωάννης Μεταξάς (και πολλά δεξιά έντυπα) αποκαλούν τον πόλεμο τυχοδιωκτικό και ρίχνουν την ιδέα του «Οίκαδε» (αρθρογραφία Βλάχου στην Καθημερινή).

Υπήρξε λοιπόν αντιπολεμική δράση λοιπόν των κομμουνιστών, αλλά ήταν περιορισμένη και όχι διαφορετική από αυτή πολλών άλλων παρατάξεων. Δεν πρέπει να γενικεύουμε μεμονωμένες περιπτώσεις πραγματικής ντεφετιστικής δράσης, που ήταν η εξαίρεση και όχι ο κανόνας.

Επιπρόσθετα:

  • Είχε προηγηθεί ο θάνατος του Λιγδόπουλου, η επιστράτευση των δυναμικών μελών του Κόμματος και της Νεολαίας, όπως επίσης και των συνδικαλισμένων εργατών.


  • Ο Γιάννης Πετσόπουλος αθωώθηκε πανηγυρικά για τα αντιπολεμικά άρθρα του στον Ριζοσπάστη.


  • Ο Ιωάννης Μεταξάς λίγο πριν την επικράτηση του κινήματος Γονατά-Πλαστήρα, ζήτησε την βοήθεια του ΣΕΚΕ προκειμένου να σχηματιστεί κυβέρνηση και να σωθεί η δυναστεία.


  • Η κυβέρνηση Γονατά-Πλαστήρα (ουσιαστικά μια στρατιωτική δικτατορία), ουδέποτε κατηγόρησε τους κομμουνιστές για την στάση τους στη Μικρά Ασία (ποτέ δεν διάταξε κάποια ανάκριση). Μιλάμε για μια κυβέρνηση που ήταν απίστευτα σκληρή απέναντι στο ΣΕΚΕ και στους συνδικαλιστές της ΓΣΕΕ (δείτε το ιστορικό της άγριας καταστολή της απεργίας της ΓΣΕΕ τον Αύγουστο του 1923).


  • Και η πλέον τρανή απόδειξη η ίδια Δίκη των Έξι, τα πρακτικά της οποίας υπάρχουν. Μια προσεκτική μελέτη των πρακτικών οδηγεί στο συμπέρασμα ότι κανένας από τους κατηγορουμένους δεν επικαλέσθηκε ούτε καν σαν ελαφρυντικό (πόσο μάλλον ως πρωτεύον επιχείρημα) την αντιπολεμική δράση του ΣΕΚΕ ως αίτιο της ήττας. Και αναφερόμαστε σε ανθρώπους που βρίσκονταν μπροστά στο απόσπασμα αφού αντιμετώπιζαν την κατηγορία της Εσχάτης Προδοσίας.
  • Ο εκφυλισμό του κινήματος των Παλαιών Πολεμιστών στα έτη 1924-1925 είναι μια ακόμα απόδειξη στην όλη συμπερασματολογία που τέθηκε πιο πάνω:

    Η Ένωση Παλαιών Πολεμιστών, οργανώθηκε σε πανελλήνιο επίπεδο (οι ρίζες της υπήρχαν ήδη από το 1912), χάρη στο ΣΕΚΕ-ΚΚΕ. Οι βασικές διεκδικήσεις του παλαιοπολεμιστικού κινήματος είχαν αστικοδημοκρατικό χαρακτήρα. Διανομή γης στους ακτήμονες (ειδικά στους άπορους παλαιούς πολεμιστές), οικονομική ενίσχυση και περίθαλψη στους ανάπηρους και ανήμπορους πρώην στρατιώτες, κλπ.

    Χιλιάδες άτομα οργανώθηκαν, ενώ η εφημερίδα τους πουλούσε πάνω από 20.000 φύλλα την εβδομάδα. Τον Μάιο του 1924 που έγινε το Πανελλήνιο Συνέδριο της Ένωσης, συμμετείχαν πάνω από 400 οργανώσεις.

    Ο στόχος όμως της ηγεσίας του Κόμματος (Πουλιόπουλος) δεν επιτεύχθηκε. Πλήρης αποτυχία, απόλυτη αδυναμία στρατολόγησης μελών για το Κόμμα από αυτήν την μεγάλη προλεταριακή δεξαμενή. Όταν το "καπέλωμα" έγινε αντιληπτό από τα μέλη των παλαιοπολεμικών οργανώσεων υπήρξαν αντιδράσεις, αποχωρήσεις, ακόμα και βίαια επεισόδια. Το παλαιοπολεμικό κίνημα δεν μπόρεσε να διατηρήσει ούτε τη μαζικότητά του, ούτε να μετεξελιχθεί σε πολιτικό κίνημα που να δουλεύει για τους σκοπούς του κόμματος όπως οραματίζονταν οι Πουλιόπουλος, Μοναστηριώτης, κλπ.

    Οι ταυτόχρονες αποτυχίες στο συνδικαλιστικό επίπεδο, η αποχώρηση των λαοπρόβλητων εργατικών στελεχών της προηγούμενης δεκαετίας, οδήγησαν το κόμμα στην αποσάθρωση και τον οργανωτικό μαρασμό.

    Είναι πια η ώρα μιας νέας ηγεσίας να αναλάβει το ΚΚΕ. Μια νέα ηγεσία με απόλυτα επαναστατικό όραμα που θα αποτελείται από συνειδητοποιημένους πρόσφυγες και παλαιούς πολεμιστές, οι περισσότεροι των οποίων θα έχουν θητεύσει στις κομματικές σχολές στελεχών της Μόσχας. Είναι με άλλα λόγια η ώρα των Κούτβηδων.

  • Η κατηγορία λοιπόν για το ΣΕΚΕ-ΚΚΕ ως υπαίτιο της μικρασιατικής καταστροφής (μερική ή συνολική υπαιτιότητα), είναι μεταγενέστερη και έχει έναρξη το 1935. Στην πραγματικότητα όταν ξέσπασε η Μικρασιατική Καταστροφή, το ΣΕΚΕ και η συνδεδεμένη με αυτό ΓΣΕΕ έμειναν έξω, θεατές της τεράστιας εθνικοκοινωνικής θύελλας.



Παρασκευή 11 Φεβρουαρίου 2011

ΚΚΕ και Μικρασιατική εκστρατεία – Δεύτερο Μέρος.

Μια ακόμα μαρτυρία για την δράση της νεολαίας του ΣΕΚΕ στην περίοδο 1920-22, μας δίνει ο Λευτέρης Αποστόλου, σημαίνον στέλεχος της κομμουνιστικής αριστεράς και της Εθνικής Αντίστασης (ιδρυτικό μέλος του ΕΑΜ εκ μέρους του ΚΚΕ). Την περίοδο που έδωσε τη συνέντευξη (ένα χρόνο πριν από τον θάνατό του - 1978) ανήκε ιδεολογικά στο ΚΚΕ Εσωτερικού:

«Η Νεολαία του Κόμματος, δεν παρουσίασε καμιά αξιοσημείωτη δράση στην αντιπολεμική προπαγάνδα. Δηλαδή να στέλνει εφημερίδες στο μέτωπο, να αλληλογραφεί με στρατιώτες, να προμηθεύει προκηρύξεις όσους κομμουνιστές νεολαίους πήγαιναν για πόλεμο. Θυμάμαι έρχονταν πολλοί νέοι, που είχε κληθεί η κλάση τους και μας έλεγαν να τους δώσουμε κάποιες οδηγίας. Τι περισσότερο από ότι ολόκληρος ο λαός ήθελε; Να τελειώνει μια ώρα νωρίτερα ο πόλεμος γιατί αλλιώς θα οδηγηθούμε στην καταστροφή. Κάποια επαφή είχαμε με όσους υπηρετούσαν στρατιώτες στις μονάδες των Αθηνών αλλά ήταν ελάχιστοι. Τι οδηγίες τους δίναμε; Καμιά πληροφορία απ' όσα μαθαίνουν από το μέτωπο, κάποια σύσταση να βοηθήσουν ένα δικό μας παιδί, που πρωτοπήγαινε στρατιώτης. Τότε το σύστημα ήταν ιδιαίτερα καταπιεστικό, οι νέοι υπόφεραν αρκετά από την άθλια τροφή, τις ακαθαρσίες και τις ψείρες. Θυμάμαι ότι είχαμε μάθει για κάποια μικρή αντιπολεμική δράση του Πουλιόπουλου, αλλά δεν είχαμε επαφή μαζί του. Δεν ήταν μέλος του Κόμματος. Βέβαια χρησιμοποιούσαμε το αντιπολεμικό αίσθημα του λαού σαν επιχείρημα όταν κάναμε την προπαγάνδα μας και προτείναμε τις θέσεις μας. Αλλά το αντιπολεμικό αίσθημα υπήρχε, δεν το δημιούργησε καμία νεολαία και κανένα κόμμα. Προσπαθούσαμε απλά να το κάνουμε πολιτική συνειδητοποίηση. Με όχι εντυπωσιακά αποτελέσματα, ωστόσο, γιατί μόνο από το 1923, αρχίζει νέα φάση και δραστηριοποίηση της Κομμουνιστικής Νεολαίας».


Ο Ελευθέριος Σταυρίδης, υπήρξε πρακτικά ο γραμματέας του ΚΚΕ στα έτη 1926-1928, δηλαδή κατά την δύσκολη για το κόμμα περίοδο της παγκαλικής δικτατορίας. Μετά την διαγραφή του από το ΚΚΕ προσχώρησε στην αστικοδημοκρατική παράταξη (με την οποία φλέρταρε πολιτικά ακόμα και όταν ήταν κομμουνιστής), για να γίνει στέλεχος του κόμματος του Καφαντάρη. Αναφέρεται συχνά στο διαδίκτυο, αλλά και σε διάφορα έντυπα ότι προσχώρησε στον φασισμό και ήταν από τους ιδρυτές της φασιστικής οργάνωσης τρία Ε (ΕΕΕ). Προσωπικά δεν το γνωρίζω και δεν έχω στοιχεία που να το επιβεβαιώνουν - πιθανότατα είναι συκοφαντία. Ο Σταυρίδης μετά τον Εμφύλιο έγινε θεωρητικός του αντικομουνισμού και ένας από τους πρώτους εκπροσώπους της αλήστου μνήμης Σοβιετολογίας στην ελληνική εκδοχή της (υπήρχε και η απαραίτητη μισθοδοσία από τα καραμανλικά κονδύλια για την συντήρηση αυτών των “πολιτικών" επιστημόνων).


Ιούλιος 1922: Η ηγεσία του ΣΕΚΕ και της ΓΣΕΕ, στη φυλακή, με την κατηγορία της εσχάτης προδοσίας, λόγω της αντιπολεμικής αρθρογραφίας στον Ριζοσπάστη. Νωρίτερα, είχαν φυλακιστεί και οι βενιζελικοί πολιτικοί, που είχαν προσυπογράψει το "Δημοκρατικό Μανιφέστο", του Αλέξανδρου Παπαναστασίου. Στη φωτογραφία, από δεξιά οι : Γιάνης Κορδάτος, Γεώργιος Γεωργιάδης, Ευάγγελος Ευαγγέλου, Γεώργιος Παπανικολάου και Αριστοτέλης Σίδερης.


Ο Σταυρίδης συνέγραψε ένα βιβλίο το 1951, με τίτλο “Τα Παρασκήνια του ΚΚΕ”, πιθανά για να βγάλει το παντεσπάνι του και χωρίς να ξέρει ότι το έργο του θα γίνει ένα από τα ιερά βιβλίο των εν Ελλάδι αντικομουνιστών.

Η μεροληψία εναντίον του ΚΚΕ, της ΕΣΣΔ, της Κομιντέρν και των πρώην συντρόφων του, είναι εμφανής σε κάθε σελίδα του βιβλίου αυτού (δεν είναι δυσεύρετο, πωλείται από την ¨Ελεύθερη Σκέψη¨ ). Παρ' όλα αυτά, στο σημείο που γράφει για το ρόλο του ΣΕΚΕ στην Μικρά Ασία και ειδικότερα για την ηγεσία του, ο Σταυρίδης (που ήταν και ο ίδιος στρατιώτης στο νότιο μικρασιατικό μέτωπο), είναι ιδιαίτερα προσεκτικός.

Αφού λοιπόν σε πλείστες όσες περιπτώσεις αναφέρει ότι η ηγεσία του κόμματος είχε αρκεστεί μόνο στα αντιπολεμικά άρθρα του «Ριζοσπάστη» μέσα σ' ένα «διάχυτο αντιπολεμικό πνεύμα», στέκεται, κυρίως, στην δράση μεμονωμένων στρατιωτών.

Και γράφει:

«Ουδέν σαμποτάζ ουδεμία βλάβη υλικού, ουδείς φόνος αξιωματικού, ουδεμία στάσις στρατιωτικής μονάδος (σημείωση μ.ι. : από κομμουνιστές, βέβαια γιατί άλλοι έκαναν). Όλα αυτά - συνεχίζει ο Σταυρίδης - δεν υιοθετήθησαν, διότι η αντιπολεμική δράσις δεν εγένετο εντός της Ελλάδος, αλλά εκτός αυτής. Δεν επρόκειτο εάν εκάμναμεν όλα αυτά να διαλύσωμεν την οργάνωσιν του αστικού στρστού και να σχηματίσωμεν κομμουνιστικόν στρατόν, δια να καταλάβωμεν ημείς την εξουσίαν εν τη χώρα μας. Εάν τα εκάμναμεν αυτά το όφελος θα ήτο μόνον του Κεμάλ και των Τούρκων, οι οποίοι θα εκέρδιζον βέβαια αμέσως τον πόλεμον. Η επιδίωξις μας δεν ήτο τόσον η ήττα της Ελλάδος προς όφελος της Τουρκίας, αλλά με οιονδήποτε τρόπον το σταμάτημα του πολέμου δια μιας ειρήνης. Σύνθημα «Μη πολεμάτε» δεν εδώσαμεν ποτέ».

Πέμπτη 10 Φεβρουαρίου 2011

ΚΚΕ και Μικρασιατική εκστρατεία – Πρώτο Μέρος.

-->
Μια αγαπημένη κατηγορία των εθνοκάπηλων ενάντια στο ΚΚΕ, είναι ότι πρόδωσε τον «αγώνα του ελληνισμού» στην μικρασιατική εκστρατεία!!! Χωρίς βέβαια να θεωρούμε ότι θα υπήρχε κάτι μεμπτό σε μια τέτοια «προδοσία» (το αντίθετο μάλιστα), ας δούμε λίγο καλύτερα το ζήτημα:

Τη συγκεκριμένη κατηγορία μπορεί κανείς να την δει σε δύο εκδοχές. Μια light, που ισχυρίζεται ότι η αντιπολεμική δράση του ΣΕΚΕ-ΚΚΕ στο μικρασιατικό μέτωπο συνέβαλε (σε κάποιο βαθμό) στην ήττα του ελληνικού στρατού και μια περισσότερο σκληροπυρηνική (hardcore), όπου το νεαρό ΣΕΚΕ κατηγορείται ως ο κύριος υπεύθυνος της ήττας.

Το κύριο επιχείρημα ενάντια στο ΣΕΚΕ (Κ) είναι μια διακήρυξη του ίδιου του Νίκου Ζαχαριάδη που δημοσιεύτηκε που δημοσιεύτηκε στον Ρίζο της 12/7/1935, στα πλαίσια μιας αντιδικίας-διαφωνίας του με τον καθηγητή της Φιλοσοφίας Χρήστο Θεοδωρίδη. Μια διακήρυξη υπερβολική και ιστορικά αδικαίωτη. Μια μονόχνοτη ερμηνεία που απλά έδωσε επιπρόσθετα επιχειρήματα στους επικριτές του ΚΚΕ. Και όχι μόνο αυτό, (αλλά ακόμα περισσότερο), σε ότι συνέβη το 1920-1922 ο Νίκος Ζαχαριάδης δεν είχε καμία απολύτως συμμετοχή (ούτε και κάποια ευθύνη βέβαια).

Εννοείται ότι όσοι ισχυρίζονται αυτές τις ανοησίες, είναι είτε:

- Ψεύτες (συνειδητοί ή μη) που μεροληπτούν, ώστε να αμβλύνουν στην συλλογική συνείδηση την αποκλειστική ευθύνη της Ελληνικής Άρχουσας Τάξης (η πλέον άχρηστη και παρασιτική παγκόσμια, σύμφωνα με τον κοινωνιολόγο Γεράσιμο Κακλαμάνη, βλ. «Ανάλυση της Νεοελληνικής Αστικής Ιδεολογίας» ), των πολιτικών και στρατιωτικών της υπαλλήλων, για την καταστροφή και την εντεταλμένη σφαγή του ελληνικού λαού στην Ανατολή.

- Αδαείς, διότι δεν έχουν καμιά σχέση με την ιστορία του εργατικού μας κινήματος. Άσχετοι, επειδή έχουν πλήρη άγνοια για το τι σημαίνει επαναστατικός ντεφετισμός. Μην έχοντας ιδέα από παρόμοιες πρακτικές στα μέτωπα του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, δεν είναι σε θέση να κάνουν τις ανάλογες απαραίτητες συγκρίσεις.

Κανέναν επαναστατικό ντεφετισμό δεν έκανε το αδύναμο ΣΕΚΕ-ΚΚΕ το 1919-1922, με την δειλή, άτολμη και αναποφάσιστη σοσιαλδημοκρατική ηγεσία του. Ένα κόμμα, που στην αναφερόμενη εποχή τα οργανωμένα μέλη του γέμιζαν δεν γέμιζαν ένα συνοικιακό θέατρο.

Ποια ήταν ακριβώς η αντιπολεμική δράση των Ελλήνων κομμουνιστών στρατιωτών στο Μέτωπο της Μικράς Ασίας;

Ας αφήσουμε τους Γιάννη Μοναστηριώτη, τον Λευτέρη Αποστόλου και φυσικά τον Ελευθέριο Σταυρίδη να μας πουν για αυτήν. Οι δύο πρώτες αφηγήσεις από συνεντεύξεις στον δημοσιογράφο και ερευνητή της ιστορίας του ΚΚΕ Μιχάλη Δημητρίου (δημοσιεύτηκαν στην εφημερίδα «Το Βήμα» τον Νοέμβριο του 1978). Η άποψη του Σταυρίδη είναι δημοσιευμένη στο βιβλίο του.

Ο Γιάννης Μοναστηριώτης γεννήθηκε το 1901. Συνδέθηκε από την περίοδο που ήταν φοιτητής της Νομικής πολιτικά και φιλικά με τον Παντελή Πουλιόπουλο. Πολέμησε στην Μικρά Ασία και στη συνέχεια έγινε ηγετικό στέλεχος των Παλαιών Πολεμιστών, της μεγαλύτερης εξωκομματικής οργάνωσης που ήταν κάτω από τον έλεγχο του ΣΕΚΕ-ΚΚΕ. Αναδείχθηκε μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και του Πολιτικού του Γραφείου, για να αποχωρήσει το 1927 μαζί με τον Παντελή Πουλιόπουλo πρωτοστατώντας στη συνέχεια στην οργάνωση της Αριστερής Αντιπολίτευσης του ΚΚΕ.

Στην ηλικία των 78 χρόνων (σημείωση μ.ι.: το κείμενο γράφτηκε τον Νοέμβριο του 1978), ο κ. Γιάννης Μοναστηριώτης είναι ένας τυπικός συνταξιούχος δικηγόρος, που μένει στα Άνω Ιλίσια και έχει από τον δεύτερο γάμο του ένα γιο μόλις οκτώ μηνών. Σκέφτηκε πολύ πριν δεχτεί να μιλήσει για πρώτη φορά. «Αν τ' αποφασίσω, θα πρέπει να σου πω όλη την αλήθεια».

Το σκέφτηκε, με ειδοποίησε και άρχισε να ξετυλίγει τις αναμνήσεις του: «Γεννήθηκα στην Αθήνα και είμαι ο πέμπτος γιος από τα 11 παιδιά, που αποκτήσαν οι γονείς μου. Ο πατέρας μου ήταν φανατικός, βενιζελικός, από την Βόνιτσα της Ακαρνανίας και εφοριακός στο επάγγελμα.

»Το 1919 μπήκα στη Νομική Αθηνών και μέχρι τότε, ήμουνα ένας φιλολογών νέος. Εκεί γνώρισα τους συμμαθητές μου Παντελή Πουλιοπουλο, Στέφανο Ξύδη, Γεώργιο Νικολή και άλλους. Απ' όλους μας ξεχώριζε ο Πουλιόπουλος, που έγινε μετά την αποχώρησή του από την ηγεσία του Κόμματος (1926) ο θεωρητικός του τροτσκισμού στην Ελλάδα. Καταγόταν από την Θήβα, από καλό σπίτι, Είχα γνωρίσει τον πάτερα του, τύπος επαρχιακού άρχοντα.

»Ο Πουλιόπουλος ήταν άριστος φοιτητής. Ο καθηγητής μας του Ρωμαϊκού Δικαίου Παπούλιας τον έβαζε και μας εξέταζε. Είχε ένα αδελφό ράπτη στην Αθήνα και μια αδελφή παντρεμένη με κάποιο φαρμακοποιό στην Θήβα. Ο Πουλιόπουλος που τότε ήξερε τρεις γλώσσες ήταν ο συμφοιτητής μας, που μας έκανε μεγάλη εντύπωση. Σοβαρός, μελετηρός, κοφτερό μυαλό, ότι διάβαζε το κάτεχε καλά. Έγινε σύντομα ο αρχηγός μας. Τον ακούγαμε, μας συμβούλευε πως να προσανατολιστούμε, τι να διαβάσουμε, θυμάμαι έπαιζε στα δάχτυλα τον Μαρξ, που τον είχε διαβάσει στο γερμανικό πρωτότυπο, όπως ακόμα τον Ένγκελς, τον Φίχτε και άλλους φιλοσόφους και θεωρητικούς., Όλα αυτά μόνος του. Δεν είχαμε καμιά επαφή με το Κόμμα, όπως δεν αποκτήσαμε καμία κομματική ιδιότητα, όσο είμαστε στο μέτωπο της Μικράς Ασίας, όπου σημείωσε την αντιπολεμική του δράση ο Πουλιόπουλος.
»Θυμάμαι την Πρωτοχρονιά του 1919, που είχαμε πάει με τον Πουλιόπουλο και τους άλλους σε μια συγκέντρωση στον Άγιο Γιάννη Ρέντη. Ήταν μέλη του ΣΕΚΕ με κονκάρδες και περιβραχιόνια και μίλησε ο Μιχάλης Οικονόμου. Γνωριστήκαμε όπως και με τον αδελφό του Έκτορα. Ο Μιχάλης τότε φοιτητής της Φιλοσοφικής μας είπε να περάσουμε μια μέρα από τα γραφεία στην οδό Ευριπίδους για να γνωρίσουμε στελέχη του Κόμματος και να κάνουμε κάποια συζήτηση. Δεν πήγαμε. Σε λίγες ημέρες κάλεσαν την κλάση μας. Επειδή είχαμε σε λίγο εξετάσεις μας έδωσαν δύο μήνες αναβολή και τελικά καταταχτήκαμε γύρω στον Ιούλιο.
»Θυμάμαι πως όλοι μας ντυθήκαμε στρατιώτες με ένα αίσθημα άγριας αγανακτήσεως, που πηγαίναμε να πολεμήσουμε. Μέσα μας είχε καλλιεργηθεί ένα μίσος κατά τού πολέμου, όχι τόσο από προπαγάνδα ή από θεωρητική συγκρότηση, αλλά γιατί είχαμε γνωρίσει από αφηγήσεις στρατιωτών της Ουκρανίας, πόσο άγριο πράγμα είναι ό πόλεμος. Που επιπλέον μας εμπόδιζε στις σπουδές μας. Μας έστειλαν στην Σχολή Τηλεγραφητών της Θεσσαλονίκης να εκπαιδευτούμε. Εκεί συνδέθηκα πιο πολύ με τον Πουλιόπουλο και τα άλλα παιδιά. Κάναμε συζητήσεις, παίρναμε κρυφά τον «Ριζοσπάστη» όχι τόσο για τα αντιπολεμικά του κείμενα, αλλά κυρίως γιατί είχε το καλύτερο χρονογράφημα. Τότε φιλολογούσαμε πιο πολύ παρά παθιαζόμαστε με την πολιτική θεωρία.

»Γύρω στον Φεβρουάριο του 1920, τελειώσαμε την εκπαίδευση μας και όλος ο λόχος τηλεγραφητών, στάλθηκε στο Μπουρνόβα της Σμύρνης. Εκεί ήταν κέντρο μεγάλης μονάδας και μείναμε αρκετούς μήνες για νέα εκπαίδευση.
»Συνδεθήκαμε με μερικούς άλλους γνωστούς και άγνωστους ως τότε και δημιουργήσαμε μια δική μας ομάδα, καμιά δεκαριά. Βρήκαμε τηλεγραφητή τον Μιχάλη Οικονόμου, που είχε επαφές με το Κόμμα και μας έλεγε την γραμμή του. Μαζί μας ήταν και ο Μιλτιάδης Ζαφειριάδηις, πολίτης αυτός από την Ρουμανία και σοσιαλιστής. Ήταν ακόμα ο Νίκος Μπονάνος, ο Φωτεινός και ένας Τούρκος πολίτης, ο σοσιαλιστής Αλής, δεν θυμάμαι επώνυμο.
»Ο Πουλιόπουλος έκανε πιο συχνά παρέα με τον Οικονόμου, κουβέντιαζαν περισσότερο μεταξύ τους και κατά ένα τρόπο ενδιάμεσος ανάμεσα στον Οικονόμου και εμάς. Ο Οικονόμου, μας είχε προτείνει να γίνουμε μέλη του Κόμματος, αφού όπως έλεγε οι ιδέες μας οι αντιπολεμικές συνέπιπταν με ένα κόμμα, που κατηύθυνε αυτό τον αντιπολεμικό αγώνα, Τι κατηύθυνε όμως; Μια κουβέντα ήταν.
»Όσο καιρό μείναμε στην Σμύρνη και μέχρι να μας συλλάβουν, δεν κάναμε τίποτα περισσότερο από το να μαζευόμαστε μεταξύ μας, να κουβεντιάζουμε ότι αυτός ο πόλεμος είναι άδικος και πρέπει να αγωνιστούμε εναντίον του. Ο Ζαφειριάδης είχε καταφέρει να μας βρει λίγο χαρτί και έτσι ο Πουλιόπουλος μπόρεσε να βγάλει δύο φύλλα της μικρής εφημερίδας «Ερυθρός Φρουράς». Με μια πρόχειρη πολυγράφηση (του είδους «γόμας») τύπωσε μερικά αντίτυπα και τα έδωσε σε μας και κάποιους άλλους συμπαθούντες. Τα κείμενα είχαν γράψει ο Πουλιόπουλος και ο Νίκολης, που εκτός από συμφοιτητής μας ήταν και συντάκτης της «Καθημερινής». Δεν ξέρω γιατί μας υποψιάστηκαν (ίσως γιατί είμαστε συνέχεια μαζί, κάρφωμα ή γιατί βλέπανε μαζί μας και τον Αλή) και το καλοκαίρι του 1921, μας πιάνουν. Μας βάζουν στην φυλακή. Οικονόμου, Πουλιόπουλος, Μοναστηριώτης, Μπονάνος, Νίκολης. Δεν έπιασαν τον Ζαφειριάδη και τον Αλή. Μας ρώτησαν γι' αυτούς και για όλα. Τι λέγαμε, τι κάναμε. Φαίνεται δεν είχαν τίποτα στοιχεία, απλώς υποψίας. Εμείς απαντούσαμε: τίποτα. Και ο Πουλιόπουλος τα ίδια - τίμια πράγματα. Κανείς μας δεν είπε ότι είμαστε αυτό και αυτό, ή σκεφτόμαστε εκείνο για τον πόλεμο. Απλώς ότι μιλούσαμε για σοσιαλισμό, Φιλολογούσαμε.
»Μετά από 3-4 μήνες, μας άφησαν ελεύθερους. Μέσα στις φυλακές γνωρίσαμε κάθε καρυδιάς καρύδι· λιποτάχτες, ανυπόταχτους, κλέφτες, τιμωρημένους για διάφορους λόγους. Η παρέα μας συνδέθηκε πιο πολύ. Οι κρατούμενοι μας έδειχναν πολύ σεβασμό. Μας έλεγαν, ότι γυρεύουμε το γενικό καλό, όταν τους λέγαμε τις ιδέες μας. Τους άρεσε που τοποθετούσαμε το αντιπολεμικό τους αίσθημα, σε πολιτική βάση.
»Όταν μας αποφυλάκισαν μας σκόρπισαν σε διάφορες μεραρχίες. Εμένα στην Ενδέκατη, που ήταν στο βόρειο συγκρότημα στην περιοχή Προύσας. Τον Νίκολη στην Τρίτη, κοντά στην Μαγνησία. Ο Πουλιόπουλος σε κάποια μονάδα της Σμύρνης, όπως και ο Οικονόμου. Υπηρεσίες γραφείου.
Εγώ ξέρετε πού τοποθετήθηκα; Γραμματέας του στρατιωτικού επίτροπου του στρατοδικείου της Μεραρχίας. Γνωρίστηκα με τους άλλους στρατιώτες και κάναμε μια Φιλολογική ομάδα. Έγραφα στον Πουλιόπουλο και μου έγραφε συχνά, πιο τακτικά κι από την μητέρα μου. Το πνεύμα αντιπολεμικό, όχι μόνο μεταξύ μας, αλλά και σε όλους σχεδόν τούς στρατιώτες. Μάθαμε για τις διαμαρτυρίες που είχαν κάνει να πάνε σπίτια τους. ολόκληρα τάγματα και συντάγματα μπροστά στον Βασιλιά και στον Γούναρη. Ο Νίκολης, πού ήταν στο Σύνταγμα του Πλαστήρα έβγαζε μια εφημεριδούλα την «Φούντα», χιουμοριστική αλλά και με κάποιες μπηχτές. Πάντως, μέσα στο πνεύμα της πίκρας και της αυτογνωσίας για την κούραση, που είχε Φέρει όλους μας ο πόλεμος εκείνος. Την «Φούντα» την διάβαζε και ο Πλαστήρας - τόσο επικίνδυνη ήταν. Θυμάμαι πού μου έλεγε ο Νίκολης, πως ο Πλαστήρας ξεκαρδιζόταν στα γέλια με όσα έγραφε. Ο Πουλιόπουλος μου είχε γράψει ότι μου έστειλε μερικά αντίτυπα της εφημεριδούλας τον «Ερυθρό Φρουρό» να τα μοιράσω, αλλά δεν τα πήρα ποτέ. Εδώ, χρειάζεται για την ιστορική αλήθεια, να πω ότι οι συζητήσεις μας, η προπαγάνδα μας δεν ήταν ποτέ ότι δεν πολεμάμε. Οι περισσότεροι της ομάδας μας που δεν είχε καμιά σχέση και σύνδεση με το Κόμμα, όχι μόνο πολεμήσαμε αλλά πήραμε και παράσημο: Κουβέντες μπορεί να κάναμε, αλλά κανείς μας δεν πέταξε το όπλο πάνω στην μάχη. Πολεμούσε για να σωθεί. Το σύνθημά μας ήταν κοινό με όλων σχεδόν των στρατιωτών. Να τελειώνουμε, να πάμε στα σπίτια μας. αποστράτευση. Δεν ξέρω κανένα ακόμα και τον Πουλιόπουλο, να προπαγάνδισε τότε ότι δεν πρέπει να πολεμάμε γιατί είμαστε το ίδιο με τους Τούρκους εργάτες και στρατιώτες. Πάντως και αυτό να έγινε σε κάποια στιγμή, σε κάποιο κείμενο, σε κάποια κουβέντα δεν μεταμορφώθηκε σε αντίστοιχη μαζική δράση. Δεν τα λέω αυτά να δικαιολογηθώ, εγώ ακόμα και σήμερα είμαι μαζί τους, αυτούς ψηφίζω.
»Αλλά δεν είναι τυχαίο, ότι στο μέτωπο της Μικράς Ασίας δεν έγινε ούτε ένα σαμποτάζ ούτε μια μαχητική δράση. Κι όμως κάθε μέρα θάβαμε δεκάδες νεκρούς και φούντωνε η διάθεση μας στον πόλεμο. Λίγο πριν γίνει η κατάρρευση, ήλθε στην μονάδα ένα έγγραφο του στρατηγού Κλάδα, που έλεγε να γίνει ανάκριση γιατί υπήρχαν πληροφορίες, ότι έχω αντιπολεμική δράση. Δεν πρόλαβαν να κάνουν κάτι. Νομίζω πως στη Σμύρνη είχαν ξαναπιάσει τον Πουλιόπουλο, τον Οικονόμου, αλλά τους άφησαν ελεύθερους, όταν άρχισε η υποχώρηση. Μαζί με τον Πουλιόπουλο ήλθε στην Ελλάδα και ο Βασίλης Νικολινάκος που υπηρετούσε στις στρατιωτικές φυλακές Σμύρνης και είχε μυηθεί από τον Πουλιόπουλο στον σοσιαλισμό. Στην υποχώρηση μου έδωσαν τα αρχεία της Μεραρχίας να τα πάω στην Ραιδεστό, Γλυτώσαμε μόνο 300, όλοι οι άλλοι πιάστηκαν αιχμάλωτοι. Στο Πάνορμο φούνταρα τα αρχεία στην θάλασσα. Κοιτάζαμε πως να σωθούμε».

Τρίτη 1 Φεβρουαρίου 2011

Ο Μπρεχτ και ο Δεκέμβρης του 1944 στην Αθήνα.





Ο Μπρεχτ από τον Ιούλιο του 1941 βρίσκεται στην Σάντα Μόνικα, μια συνοικία του Χόλιγουντ που φιλοξενούσε εκείνη την εποχή πολλούς Ευρωπαίους πολιτικούς εξόριστους που κατέφυγαν στις ΗΠΑ για να γλυτώσουν από τη ναζιστική λαίλαπα. Ανάμεσά τους και ένας αξιοσημείωτος αριθμός Γερμανών εμιγκρέδων. Ο Μπρεχτ, όπως και άλλοι συνάδελφοί του προσπαθούν να επιζήσουν στην ανελέητη αγορά της αμερικανικής κινηματογραφικής βιομηχανίας πουλώντας τα προϊόντα της σκέψης τους, τις περισσότερες φορές για ένα κομμάτι ψωμί. Δύσκολο και άχαρο έργο για τον Γερμανό συγγραφέα, γεγονός που αποτυπώνεται σε πολλά από τα ποιήματά του εκείνης της περιόδου:

«Αναρωτιέμαι: γιατί να συζητάω μαζί τους;
Ψωνίζουνε τη γνώση για να την πουλήσουν.
Θέλουν να μάθουν πού υπάρχει γνώση φτηνή
που να μπορούνε ακριβά να την πουλήσουν.
Γιατί να ενδιαφερθούνε να γνωρίσουν ότι
μιλάει ενάντια στην αγοραπωλησία;»
(ΑΥΤΟ ΘΕΛΩ ΝΑ ΤΟΥΣ ΠΩ 1942)


Παρά τον τραχύ αγώνα για την επιβίωσή του, ο Μπρεχτ δεν έπαψε να ενδιαφέρεται για τα γεγονότα στην Ευρώπη. Οι πηγές της ενημέρωσής του πολύ περιορισμένες: Το αμερικανικό ραδιόφωνο και οι εφημερίδες.

Τους τελευταίους μήνες του 1944, δουλεύει μαζί με τον Τσαρλς Λότον τον περίφημο "Γαλιλαίο" του, όσο αφορά την μετάφραση στα αγγλικά και την θεατρική του διασκευή. Ένα έργο, που μετά από πολλές δυσκολίες θα παρουσιαστεί τελικά στο αμερικανικό κοινό το 1947, με πρωταγωνιστή τον ίδιον τον Τσαρλς Λότον.

Τον Οκτώβριο του 1944 οι Ναζί φεύγουν από την Αθήνα, ενώ τα βρετανικά συμμαχικά στρατεύματα σε λίγες μόνο εβδομάδες ολοκληρώνουν αναίμακτα την κατάληψη της Ελλάδας. Η ηγεσία του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ και του ΚΚΕ, υποδέχονται τους Βρετανούς ως απελευθερωτές. Με ορατό τον κίνδυνο να βγούμε εκτός θέματος, αξίζει να δούμε την υποδοχή που επιφύλαξε στους Άγγλους η Αριστερά στην Ελλάδα, μέσα από τα επίσημα κείμενα που υπάρχουν στην διάθεσή μας:

«Ο λαός μας, κάτω από τις σημαίες του ΕΑΜ και του ΚΚΕ, με ενθουσιασμό χαιρέτισε και φιλοξενεί τμήματα ένοπλων δυνάμεων των συμμάχων, που ήρθαν εδώ για να συνεχίσουν τον αγώνα εναντίον του εχθρού που υποχωρεί. Τα γενναία τέκνα της φιλελεύθερης και συμμάχου Μεγάλης Βρετανίας θα βρουν την πιο θερμή υποδοχή και υποστήριξη από τον σύμμαχο, φιλελεύθερο και φιλοπρόοδο ελληνικό λαό».
Πολιτικό Γραφείο τής Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ, 15 Οκτωβρίου 1944.

«Το ΚΚΕ, πιστεύει ότι κανένας απ' τους συμμάχους όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στις άλλες χώρες, δεν θα επέμβει στις εσωτερικές υποθέσεις».
Πολιτικό Γραφείο τής Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ, 8 Νοεμβρίου 1944.

Και με μια τραγική αφέλεια και πολιτική ανωριμότητα, στις 20 Νοεμβρίου, ο ίδιος ο γραμματέας του ΚΚΕ, ο Γιώργης Σιάντος θα διαδηλώσει την πίστη και προσήλωσή του στους Μεγάλους μας Συμμάχους, μεταξύ των οποίων και η Μεγάλη Βρετανία:

«Εμείς πιστεύουμε άτι οι σύμμαχοι μας Βρετανοί δεν είναι δυνατόν να παρασυρθούν από τέτοιες εισηγήσεις. Εμείς πιστεύουμε άτι στέκονται και θα σταθούν πιστοί στις αρχές του συμμαχικού αγώνα. Παραστάτες και βοηθοί του λαού μας».

Ο Μπρεχτ, δεν έχει καμιά απολύτως αμφιβολία ότι οι Έλληνες μπαίνουν σε μια νέα Κατοχή, ότι οι Βρετανοί αποικιοκράτες ετοιμάζονται με τη βοήθεια των ντόπιων βοηθών και υποτακτικών τους να αποκαταστήσουν την προπολεμική τάξη των πραγμάτων στην απελευθερωμένη χώρα και να παλιννοστήσουν έστω και ένοπλα τα προηγούμενα αντιδραστικά καθεστώτα.

Στο κλασικό πια «Ο Γέρος της Ντάουνινγκ Στριτ», ένα ποίημα που χωρίς περιστροφές αναφέρεται στον Τσώρτσιλ, ο Μπρεχτ είναι κατηγορηματικός:

«Σφίχτε τα πέτσινα ζωνάρια σας, της Φλάντρας εργάτες!
Ο Γέρος της Ντάουνινγκ Στριτ προγευματίζει σήμερα το πρωί
με τους 300 σας προδότες.
>
>
Κρατήστε τους γιους σας μέσα στο σπίτι, μανάδες της Αθήνας!
Ή ανάψτε γι' αυτούς ένα κερί: απόψε το βράδυ
Ο Γέρος της Ντάουνινγκ Στριτ σας φέρνει πίσω
το Βασιλιά σας

Μπρος, σηκωθείτε απ' τα κρεβάτια σας του Εργατικού Κόμματος λόρδοι!
Ελάτε να βουρτσίσετε του Γέρου της Ντάουνινγκ Στριτ
το αιματόβρεκτο σακάκι !».


Ένα ποίημα γραμμένο μόλις στις 18 Οκτώβρη του 1944, όπου ο Μπρεχτ στην άλλη άκρη της Γης, βλέπει αυτό που κανένας από την ηγεσία του ΚΚΕ δεν μπόρεσε να δει (το είδαν οι αρχειομαρξιστές και οι τεταρτοδιεθνιστές κομμουνιστές πολύ πιο πριν βέβαια, αλλά αυτό είναι μια άλλη τελείως διαφορετική και συνάμα εξίσου δραματική ιστορία).

Ο Μπρεχτ δεν όφειλε να ξέρει την εξίσου αντιδραστική στάση που θα κρατήσει λίγους μήνες μετά και το εργατικό κόμμα της Βρετανίας στο ελληνικό πρόβλημα, αλλά αυτό δεν τον εμπόδισε με το πολιτικό του αισθητήριο να προβεί σε μια πρώιμη καταγγελία της:

"Σήκω από το κρεβάτι σου ΕΡΓΑΤΗ-ΛΟΡΔΕ κύριε (Sir) Σιτρίν και έλα εσπευσμένα να ξεσκονίσεις (ή να καθαρίσεις καλύτερα) το αιματοβαμμένο σακάκι του Γέροντα Τσώρτσιλ, συκοφαντώντας και δυσφημίζοντας το ελληνικό εργατικό κίνημα".


Στο όχι και τόσο προσωπικό του Ημερολόγιο που δημοσιεύτηκε στη Γερμανική Λαοκρατική Δημοκρατία πολλά χρόνια μετά τον θάνατό του, ο ποιητής μέσα στις μάχες της Αθήνας μεταξύ του ΕΛΑΣ και της Αντίδρασης, θα γράψει συμπληρωματικά:

«Ο Tσώρτσιλ απειλεί πάραυτα, ότι αν ο Ρούζβελτ τον αφήσει στα κρύα του λουτρού στην Ελλάδα, θα αφήσει κι αυτός στα κρύα του λουτρού τους Πολωνούς φίλους του. Η αριστερά τα έχει χαμένα... Οι αριστεροί λένε τώρα ότι oι Ρώσοι φοβόντουσαν ότι θα αντιμετώπιζαν στην Πολωνία τις δυσκολίες που είχαν συναντήσει οι Άγγλοι στην Ελλάδα, κι ότι δεν έχει καμιά διαφορά, αν το μαχαίρι με το οποίο τρώει κανείς το ψάρι είναι στο δεξιό ή στο αριστερό χέρι».
(αφιερωμένο στους ...νεόκοπους μπρεχτολόγους, που κατηγορούν ασύστολα τον ποιητή για δογματισμό και ...σταλινισμό).

και ακόμα:

«Ή Ελλάδα περιμένει μένεα πνέουσα τον βασιλιά της».

Το ποίημα που ο Μπρεχτ αφιέρωσε στις ελληνοβρετανικές συγκρούσεις στην Αθήνα, πρέπει να γράφτηκε στις 22 Δεκεμβρίου του 1944 και να ολοκληρώθηκε το αργότερο στα τέλη του Γενάρη του 1945.



Auf die Nachricht von den Toryblutbädern in Griechenland

Ἄν δέν εἶχαν βραχνιάσει τά κανόνια,
θά λέγανε: ρίχνουμε γιά νά τηρήσουμε τήν τάξη.
Ἄν ὁ χασάπης πρόφταινε ν' ἀνασάνει,
θά 'λέγε: κέρδος κανένα ἐγώ δέν ἔχω.

Σάν οἱ συμπατριῶτες μου ἑλληνιστές
διωχτήκανε ἀπ’ τούς ὁμηρικούς τους κάμπους
ὅπου ἀναζητοῦσαν λιόλαδο καί κοπάδια,
οἱ ἐλευθερωτές γύρισαν ἀπ’ τή μάχη
καί βρήκανε καινούρια ἀφεντικά
νά κυβερνᾶν τίς πολιτεῖες τους.

Κι ἀπ’ τά κανόνια ἀνάμεσα, προβάλανε οἱ ἔμποροι.
Μπέρτολτ Μπρεχτ
Μετάφραση: Μάριος Πλωρίτης


Σπουδαίο ποίημα. Πραγματικά μεγάλο. Μακριά από την αυτοηδονιζόμενη ταξικά ουδέτερη τέχνη που πάντα σιχαινόταν ο Μπρεχτ, μακριά από έναν ψεύτικο αισθητισμό, είναι ένα ποίημα που μπορεί να το καταλάβει ο κάθε εργαζόμενος, η κάθε κουρασμένη από το γραφείο δακτυλογράφος. Και όπως σχεδόν όλο του το ποιητικό του έργο, ένα ποίημα αυτόχρημα ιστορικό, αλλά και σύγχρονο, που θα μπορούσε να φιγουράρει άνετα σε μια ρωμαϊκή επιγραφή του μέλλοντος.

Θα χαρακτηρίσει στον τίτλο του ποιήματος «το λουτρό αίματος του Δεκέμβρη» ως έργο βασικά των Τόρηδων, με άλλα λόγια της αγγλικής νεοαποικιοκρατίας, ενώ θα τοποθετήσει τα γεγονότα στο ιστορικό τους πλαίσιο, δηλαδή τις προσπάθειες των Δυτικών Συμμάχων για παλινόρθωση των αντιδραστικών καθεστώτων, Η «πιο μεγάλη βρώμα» αναφέρεται σε αυτές τις νεοφασιστικές τάσεις (ο Μπρεχτ χαρακτήριζε λ.χ. το Μουσολίνι με το επίθετο «βρωμιάρης»).

Τα λόγια που θα έλεγαν τα κανόνια αν δεν ήταν βραχνιασμένα, είναι τα λόγια των Δυτικών Συμμάχων για αποκατάσταση της «δημοκρατίας» στις ως τότε κατεχόμενες χώρες.

Και ο «σφάχτης-χασάπης» της δεύτερης στροφής είναι τα βρετανικά στρατεύματα. Και δεν πρόκειται ούτε σε αυτή την περίπτωση για μιαν αυθαίρετη ερμηνεία του Μπρεχτ. «Μη διστάσετε σε καμιά περίπτωση να πράξετε έτσι, σαν να βρισκόσαστε σε μια κατεχόμενη πόλη», διέταζε στην αρχή κιόλας των εχθροπραξιών ο Τσώρτσιλ τον «χασάπη» που 'χε στην Αθήνα, το στρατηγό Ρόναλντ Σκόμπυ.

Στην τελευταία στροφή του ποιήματος - ο Μπρεχτ παρασταίνει τα βρετανικά στρατεύματα ως αυτό που ήταν: ως διάδοχα των γερμανικών δυνάμεων κατοχής, ως «νέα αφεντικά».

(Ο προσεχτικός αναγνώστης θ' απολαύσει επιπλέον την καθόλου λεπτή, αλλά τρομερά καυστική ειρωνεία, που πηγάζει από την εξίσωση «οι Γερμανοί συμπατριώτες μου, οι ελληνιστές και «ουμανιστές» = Γερμανοί κατακτητές και πλιατσικολόγοι»).

Τέλος, ο τελευταίος στίχος, η «ουρά» του ποιήματος, ίσως φανεί στα μάτια κανενός ευαίσθητου ερμηνευτή ως μια υπερβολικά μηχανιστική και οικονομίστικη άποψη του μαρξιστή Μπρεχτ, που επιμένει να βλέπει πίσω από τα αγγλικά κανόνια τα αγγλικά νεοαποικιοκρατικά οικονομικά συμφέροντα.

Μια θεώρηση του Μπρεχτ, βασισμένη στις αρχές του Ιστορικού Ματεριαλισμού και παράλληλα μια άρτια εικονογράφηση των γεγονότων. Δυστυχώς, αυτή η επιστημονική θεώρηση, θα γίνει πολύ αργά αντιληπτή από την ηγεσία του ΚΚΕ. Απελπιστικά καθυστερημένα και μόνο στο τελευταίο πια (νόμιμο ακόμα) τεύχος της ΚΟΜΕΠ, τον Νοέμβριο του 1947, ο αξέχαστος και αδικοχαμένος Κώστας Καραγιώργης, θα δώσει το πραγματικό νόημα του αλησμόνητου Δεκέμβρη: Ήταν η αρχή των αντιιμπεριαλιστικών αγώνων που θα οδηγήσουν στην οριστική εξαφάνιση του ιμπεριαλισμού και της νεαποικιοκρατίας.

Αυτός είναι και ο λόγος που επιβάλλεται η γνώση των γεγονότων του Δεκέμβρη να γίνει κτήμα όλων των εργαζομένων, στην πράξη βασικό συστατικό της σχολικής τους παιδείας. Αν αυτό δεν έγινε, οφείλεται στο ότι η νικήτρια του Εμφυλίου Πολέμου ελληνική άρχουσα τάξη (τάξη για τον εαυτό της), κατέκτησε τα υλικά μέσα για την επικράτηση, διάδοση και συνεχιζόμενη αναπαραγωγή της δικής της ιστορικής θεώρησης και ερμηνείας.

Κάποια συμπληρωματικά στοιχεία.

- Τα αποσπάσματα του ποιητικού έργου του Μπρεχτ στο παραπάνω αφιέρωμα, είναι μεταφρασμένα από την (εξαιρετική) γνώστρια του μπρεχτικού ποιητικού έργου Νάντια Βαλαβάνη. Εξαίρεση αποτέλεσε το ποίημα "Μαθαίνοντας για το λουτρό αίματος των Τόρηδων στην Αθήνα - Auf die Nachricht von den Toryblutbädern in Griechenland", όπου προτιμήθηκε η μετάφραση του Μάριου Πλωρίτη. Δεν χρησιμοποιήθηκε η μετάφραση της Βαλαβάνη ή η επίσης (πολύ καλή) του Γιώργου Βελουδή, γιατί απλά. η μετάφραση του Πλωρίτη ήταν ήδη αναρτημένη στο νετ και ... εξοικονομήθηκε χρόνος για την πληκτρολόγηση.

- Αξίζει να διαβάσει κανείς την απολογία του Μπρεχτ στην Επιτροπή Αντιαμερικανικών Ενεργειών (εκδόσεις ΠΛΕΙΑΣ, μετάφραση Κώστα Παντελίδη).

- Επίσης εξαιρετικά είναι τα κριτικά αφιερώματα του Καθηγητή της Νεοελληνικής και Συγκριτικής Γραμματολογίας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων Γιώργου Βελουδή πάνω στον Μπρεχτ. Ο κύριος Βελουδής εργάστηκε επιστημονικά στο Μόναχο (1966-1988) και μέσα στα ποικίλα ενδιαφέροντά του (ιστορία, γλωσσολογία, φιλοσοφία, κλπ) το έργο του Μπρεχτ καταλαμβάνει σημαντική θέση. Ένα μεγάλο μέρος της παρούσας ανάρτησης, βασίζεται σε δικά του δημοσιεύματα.

- Ευεργετικά λουτρά αίματος : Στα γεγονότα και στην προπαγάνδα, συγγραφείς Ν.Τσόμσκι και Έντουαρντ Σ. Χέρμαν, (Counter-Revolutionary Violence - Bloodbaths in Fact & Propaganda (with Edward S. Herman)), μετάφραση Ελένη Γαρίδη. Από τις εκδόσεις "Ηριδανός"

- Ο Παράνομος Τύπος στις συλλογές των ΑΣΚΙ (1936-1974)
"Προλετάριος" φύλλο 2, Γενάρης 1943.