Παρασκευή 17 Νοεμβρίου 2017

«Φινλανδικός σταθμός», Απρίλιος 1917

Γιατί σ' αυτές τις έξοχες στιγμές της η ιστορία δε χρειάζεται βοηθούς και στολίδια. Εκεί που μεγαλουργεί ως ποιήτρια η ίδια, είναι στ' αλήθεια αξεπέραστη, και δεν υπάρχει ποιητής ικανός να αναμετρηθεί μαζί της.
(Στέφαν Τσβάιχ, «Οι μεγάλες στιγμές της Ανθρωπότητας»

  Στις 9 Απριλίου 1917, ένα «σφραγισμένο τραίνο», ξεκινάει από τη Ζυρίχη, με προορισμό την Πετρούπολη της Ρωσίας, μέσω Γερμανίας και Σουηδίας. Ανάμεσα στους επιβάτες, είναι και 32 κακοντυμένοι Ρώσοι εμιγκρέδες, ανάμεσα στους οποίους, οι Λένιν, Ζηνόβιεφ και Ράντεκ. Επιστρέφουν στη Ρωσία, μετά από αναγκαστική υπερορία 14 ετών· στόχος, η επαναστατική κατάκτηση της εξουσίας από τους μπολσεβίκους, μέσα από τις εξαιρετικά ευνοϊκές συνθήκες που έχει δημιουργήσει ο Μεγάλος Πόλεμος και η αστικοδημοκρατική επανάσταση του Φεβρουαρίου στη Ρωσία, η οποία κατάργησε την τσαρική εξουσία.

Ζυρίχη. Το σπίτι που κατοικούσε ο Λένιν, μέχρι τον Απρίλιο του 1917.





Ο μεγάλος συγγραφέας Στέφαν Τσβάιχ, αφιέρωσε ένα κεφάλαιο στο βιβλίο του «Μεγάλες στιγμές της ανθρωπότητας» σε αυτή τη μοναδική ιστορική στιγμή, που έμελλε να αλλάξει την πορεία της ανθρωπότητας για τις επόμενες δεκαετίες. Επηρεασμένος βαθιά από τον Νίτσε, περιγράφει τον Β.Ι. Λένιν, ως έναν «Υπεράνθρωπο» επαναστάτη, που αυτός και μόνο αυτός, είναι ικανός να δημιουργήσει τις απαραίτητες προϋποθέσεις ώστε να ξεσπάσει λίγους μήνες μετά η Μεγάλη Οκτωβριανή Επανάσταση. Ενδιαφέρον είναι, ότι ακόμα και «επίσημες» ή «ημιεπίσημες» αφηγήσεις της σοβιετικής ιστορίας, δεν απόφυγαν τη χρήση νιτσεϊκής ορολογίας. (π.χ. «χρειαζόταν στην επανάσταση ένας εγκέφαλος με δύναμη εξαιρετική», «χρειαζόταν μια δύναμη θέλησης τρομαχτική για να πειστούν οι μάζες ότι πρέπει να ακολουθήσουν τον σωστό επαναστατικό δρόμο», «Αυτός ο γίγαντας της θέλησης και της σκέψης ... », κλπ).

Η διαδρομή. Κομβικά σημεία, η μικρή πόλη Sassnitz (ανήκε στην πρώην Γερμανική Λαοκρατική Δημοκρατία), από την οποία οι επαναστάτες θα περάσουν με φέρυ στη Σουηδία, η Στοκχόλμη και το Τάμπερε της Φινλανδίας.




 Το περίφημο βαγόνι στο Sassnitz, όπου σε όλη την διάρκεια της ζωής της Γερμανικής Λ.Δ. λειτουργούσε «Μουσείο Λένιν», δεχόμενο χιλιάδες τουρίστες ετησίως.

 Μνημείο αφιερωμένο στον Λένιν, στο Sassnitz, που παραμένει ακόμα και σήμερα μια πόλη «κάστρο» της γερμανικής αριστεράς.

 Οι επαναστάτες μπολσεβίκοι στη Στοκχόλμη, 31 Μαρτίου (13 Απριλίου) 1917. Ο Λένιν μπροστά, συζητάει με τον αείμνηστο Σουηδό σοσιαλιστή δημοσιογράφο, ποιητή και ακτιβιστή Ture Nerman (1886-1969)

 Εξιδανικευμένη απεικόνιση των συνθηκών του ταξιδιού, από Pyotr Vasilievich Vasiliev, στην διάρκεια της σταλινικής περιόδου, στα πλαίσια του «σοσιαλιστικού ρεαλισμού». Εννοείται οι συνθήκες ήταν χειρότερες, το βαγόνι πολύ πιο στενό και πάνω απ' όλα δεν υπήρχαν μέσα ένοπλοι ερυθροφρουροί ! 

 Ο φινλανδικός σταθμός στην Πετρούπολη, αρχές της δεκαετίας του 1910.

Η τελευταία παράγραφος του αφιερώματος από τον Τσβάιχ:

 Η πρώτη κίνηση του Λένιν στο ρωσικό έδαφος είναι χαρακτηριστική: Δεν προσέχει άτομα, παρά ρίχνεται στις εφημερίδες. Δεκατέσσερα χρόνια λείπει από τη Ρωσία, δεκατέσσερα ολόκληρα χρόνια δεν αντίκρυσε τη ρούσικη γη, δεν είδε τη ρωσική σημαία, ούτε τη στολή του Ρώσου στρατιώτη. Τούτος όμως ο σκληρός ιδεολόγος δε συγκινείται από τέτοια πράγματα, δεν αγκαλιάζει σαν τις γυναίκες τους ανυποψίαστους και ανώνυμους στρατιώτες. Την εφημερίδα πρώτα, την «Πράβδα», για να δει αν το δημοσιογραφικό όργανο του Κόμματος, ακολουθεί με αποφασιστικότητα την καθορισμένη πολιτική γραμμή. Θυμωμένος τσαλακώνει την εφημερίδα «Όχι ! Όχι ! Φτάνει πια. Ακόμα πατριωτισμός και πατριδοκαπηλεία. Ακόμα δεν έχει ξεκαθαριστεί το ζήτημα της κοινωνικής επανάστασης». 

 Είναι καιρός να αρπάξει το τιμόνι και να σπρώξει το μεγάλο του σκοπό προς τη νίκη ή την τελική κατάρρευση. Θα προφτάσει όμως; Τελευταίες ανησυχίες, τελευταίοι φόβοι. Δεν θα τον συλλάβει ο Μιλιούκωφ μόλις πατήσει το πόδι του στην Πετρούπολη;

Οι φίλοι που τον προϋπαντούν στον σταθμό, ο Στάλιν και ο Κάμενεφ, δείχνουν ένα παράξενο και μυστηριώδες χαμόγελο, στο σκοτεινό διαμέρισμα της τρίτης θέσης, που φωτίζεται αβέβαια από ένα μικρό λαμπιόνι. Αποφεύγουν να του απαντήσουν στις ερωτήσεις που τους κάνει, πιθανά δεν θέλουν να του απαντήσουν! 


Η άφιξη του Λένιν· πίνακας του M. G. Sokolov (1875–1953), πάντα στα γνωστά πλαίσια της σταλινικής περιόδου και εννοείται, ο χαμογελαστός Στάλιν ακριβώς πίσω από τον Λένιν.Αλλά η απάντηση έρχεται από μόνη της, απρόσμενη από την ίδια την πραγματικότητα.

Καθώς η αμαξοστοιχία μπαίνει στον φινλανδικό σταθμό, ο γύρω χώρος είναι γεμάτος από χιλιάδες εργάτες, ενώ τιμητικές φρουρές από όλα τα όπλα, αναμένουν τους μεγάλους επαναστάτες που γυρίζουν από την εξορία. Η Διεθνής, γεμίζει τον αέρα. Οι στιγμές είναι μοναδικές ! Ο Βλαδίμηρος Ουλιάνωφ, ο άνθρωπος που μέχρι λίγες ημέρες πριν ζούσε στο ταπεινό σπίτι ενός μπαλωματή στη Ζυρίχη, αρπάζεται από δεκάδες χέρια και τοποθετείται σε ένα θωρακισμένο αυτοκίνητο. Προβολείς από τα γύρω κτίρια και το φρούριο της Πετρούπολης, ρίχνουν τα εκτυφλωτικά τους φώτα πάνω στον Λένιν, που όρθιος στο αυτοκίνητο, εκφωνεί τον πρώτο του λόγο στις λαϊκές μάζες της Πετρούπολης, στον ρωσικό λαό. Οι δρόμοι δονούνται από ενθουσιώδεις ζητωκραυγές και σε λίγο, αρχίζουν οι «Δέκα Ημέρες που συγκλόνισαν τον Κόσμο».
(μετάφραση, Μαρία Λουίζα Κωνσταντινίδη).


  Ο Λένιν μιλεί στο λαό το βράδυ της 17ης Απριλίου. Πίνακας του A. M. Lyubimov (1879–1955)

«Σύντροφοι στρατιώτες, ναύτες κι εργάτες! Είμαι ευτυχισμένος που χαιρετίζω στο πρόσωπό σας την νικηφόρο Ρωσική Επανάσταση! Που χαιρετίζω το ικανότατο τμήμα της εμπροσθοφυλακής του παγόσμιου προλεταριάτου... Η ώρα έφτασε, που οι λαοί της Ευρώπης απαντώντας στην επίκληση του συντρόφου μας Καρλ Λήμνεχτ, θα στρέψουν τα όπλα τους ενάντια στους ξένους καπιταλιστές και τους εκμεταλλευτές τους. Η αυγή της παγκόσμιας σοσιαλιστικής επανάστασης ξημέρωσε... Σήμερα, αύριο ίσως, ο ιμπεριαλισμός σ' ολόκληρη την Ευρώπη γκρεμίζεται. Η Ρωσική Επανάσταση που σεις την δημιουργήσατε, στάθηκε η αρχή. Άνοιξε μια καινούργια εποχή. Ζήτω η παγκόσμια σοσιαλιστική επανάσταση !»