Τρίτη 27 Απριλίου 2010

Το κρέας του λαού-Υπόθεση ΕΛΒΙΚ

Οι πραξικοπηματίες είχαν φετίχ με το κρέας. Μην πάει το μυαλό σας στις γνωστές κρεατομηχανές που είχαν ιδρύσει (Μπουμπουλίνας, ΕΣΑ. κλπ). Μιλάω κυριολεκτικά. Είχαν (όπως λέει και μια έκφραση της μόδας) θέμα με τα ζωοκομικά προϊόντα.

Δεν πέρασε ούτε ένας χρόνος από την 21η Απριλίου του 1967 και άρχισαν οι μεγαλόστομες διακηρύξεις για την ανάγκη να εξασφαλίσει η χώρα επάρκεια σε ζωοκομικά προϊόντα που να φτάνει τα 100%.



Εντυπωσιακές δηλώσεις και ακόμα περισσότερο εντυπωσιακή η συνέχεια αυτού του project, που κατέληξε να θεωρείται ως ένα από τα μεγαλύτερα οικονομικά σκάνδαλα της επταετίας, σκάνδαλο που στοίχισε στο ελληνικό δημόσιο το αστρονομικό για την εποχή ποσό των 450.000.000 δραχμών.

Ας δούμε λίγο το ιστορικό της ΕΛΒΙΚ, της ελληνικής βιομηχανίας κρέατος, που ανέλαβε να υλοποιήσει τους πόθους των απριλιανών για την εξασφάσλιση κρέατος και αλαντικών στον ελληνικό λαό.

- Τον Απρίλιο του 1968, ιδρύεται ανώνυμη εταιρία με σκοπό την παραγωγή και βιομηχανοποίηση κρέατος, με την επωνυμία "Ελληνική Βιομηχανία Κρέατος", Ε.Λ.Β.Ι.Κ. ή Ε.Λ.ΒΙΟ.Κ. Το αρχικό κεφάλαιο ανήλθε στα 60 εκατομμύρια δραχμές. Το 96% των χρημάτων το διέθεσε η ΕΤΒΑ, ενώ το υπόλοιπο ένας Έλληνας επιχειρηματίας από την Ουγκάντα, ο οποίος για ανταμοιβή διορίσθηκε και γενικός διευθυντής της Α.Ε., με εξαιρετικά αυξημένες και διευρυμένες αρμοδιότητες (αν μελετήσει κανείς τις εφημερίδες της Μεταπολίτευσης, θα χαρακτηριζόταν άνετα ως Φύρερ).

- Απευθείας ανατίθεται η μελέτη για την κατασκευή των κτιριακών, μηχανολογικών και ηλεκτρολογικών εγκαταστάσεων στην Νοτιοαφρικανική Hudamech, θυγατρική της Hubert & Davis. Ένας φοιτητής του Πολυτεχνείο στο τρίτο έτος, όπως χαρακτηριστικά ανέφεραν σε επερώτησή τους στη Βουλή το 1975 βουλευτές της Ενώσεως Κέντρου-Νέες Δυνάμεις, θα μπορούσε να διακρίνει ότι το σύνολο της μελέτης που παραδόθηκε ήταν λανθασμένο. Τεχνικά λανθασμένο, αλλά και τεχνικοοικονομικά.

- Στην ίδια εταιρία, ανατίθεται μετά τη σκανδαλώδη έγκριση της μελέτης και η εκτέλεσε του έργου. Σε αυτές τις περιπτώσεις, είθισται, άλλος να είναι ο μελετητής και άλλος ο κατασκευαστής ενός έργου. Έτσι διασφαλίζεται η διαφάνεια και ο έλεγχος. Αλλά για τους χουντικούς φωστήρες, το "Γιάννης κερνάει, Γιάννης πίνει" ήταν κανόνας και όχι εξαίρεση.

- Επιβλέπων για την κατασκευή ορίζεται ένας ξένος, ο οποίος δεν είχε καν πτυχίο μηχανικού, Απλά ήταν υπάλληλος της Νοτιοαφροαμερικανικής εταιρίας. Κατασκευαστής και ελεγκτής της κατασκευής, πάλι ταυτίζανται.

- Ο αδελφός του επιχειρηματία από την Ουγκάντα, ορίζεται υπεύθυνος για τη μελέτη και επίβλεψη των κτιριακών εγκαταστάσεων, καθώς και των τυχόν μεταβολών του έργου.

Ακολουθεί φαύλος κύκλος.

- Δεσμεύεται με τη βία μια έκταση 820 στρεμμάτων, έκταση ανήκουσα στην Κοινότητα "Μεγάλα Καλύβια" Τρικάλων. Οι κάτοικοι αντιδρούν βίαια, για να αντιμετωπίσουν τις δυνάμεις καταστολής της χουντικής κατοχής. Μιλάμε ουσιαστικά για την πρώτη λαϊκή αντίδραση στη Χούντα, μόλις το 1968. εξέγερση που απασχόλησε πολύ τον ξένο τύπο της εποχής.

- Η πρόοδος του έργου καθυστερεί πολύ. Αλεπάλληλες, άσκοπες αλλαγές, προσθήκες, κλπ. Το κόστος ανεβαίνει δραματικά. Από το αρχικό ποσό των 26 εκατομμυρίων δραχμών, θα φτάσουμε στα 320 εκταομμύρια, μόνο για τις πάγιες εγκαταστάσεις. Και τι εγκαταστάσεις. Ένα τεράστιο, κακότεχνο τσιμεντένιο κτίριο, που θα στοιχειώσει για χρόνια τους κατοίκους της θεσσαλικής περιοχής.

- Στα 320 εκατομμύρια προστίθενται 110 εκατομμύρια που διεκδίκησε η εταιρία κατασκευής από το ελληνικό Δημόσιο. Συν 15 εκταομμύρια που διεκδίκησε ο Ουγκαντιανός.

- Προστίθενται ακόμα δαπάνες συντηρήσεως, κάπου 2,5 εκατομμύρια δραχμές το μήνα, συν αρκετά εκατομμύρια για να διορθωθούν οι κακοτεχνίες.

Το έργο δεν παραδόθηκε το 1972 όπως οι γκαουλάιτερς της χουντικής κατοχής είχαν υποσχεθεί, ούτε τον Ιούλιο του 1973, όπως υποσχέθηκαν στη συνέχεια. Το 1976, δεν λειτουργούσε ακόμα.

Τελικά θα λειτουργήσει δυο χρόνια μετά, για να ακολουθήσει την θλιβερή πορεία της ελληνικής βιομηχανίας μετά την δεκαετία του 1990.

Η πορεία της επιχείρησης αναλυτικά στην ενδιαφέρουσα αυτή ιστοσελίδα.
ΕΛΒΙΚ: Μια ιστορία χαμένων ευκαιριών

Σάββατο 24 Απριλίου 2010

Οι "αδιάφθοροι" χουντικοί

Απιστία σε βαθμό κακουργήματος σε βάρος του Δημοσίου, παράνομος πλουτισμός και άπειρες καταχρήσεις. Αυτοί ήσαν οι πραξικοπηματίες, οι δήθεν άσπιλοι και αδιάφθοροι. 

 Οι Παπαδοπουλαίοι εκτός από τον τσάμικο ήσαν δεινοί χορευτές και στον χορό των εκατομμυρίων. Εδώ ο Κώστας, Γιώργος και Χαράλαμπος, επί το έργο. Θα αναφερθώ στους κυριότερους, βασιζόμενος στα στοιχεία των μηνύσεων που υπέβαλλε ο οικονομολόγος κος Τσουκαλάς το 1975. Ίδρυσις αθέμιτων σωματείων, Οργανισμών, "Συμβουλευτικών Επιτροπών', "Περιφερειακόν" και ούτω καθεξής. Συμμετοχή σε αυτά και αδρές, παχυλές αμοιβές. Γιάννης κερνάει, Γιάννης πίνει όπως παραστατικά λέει και ο λαός μας. Οι ΜΚΟ μάραναν τους σημερινούς νοσταλγούς αυτής της γελοίας περιόδου όπου είχε καταπατηθεί κάθε έννοια δικαίου και νομιμότητας. Ας είναι. Αυτό μπορεί να θεωρηθεί απλά πταίσμα. Εις το ψητό τώρα: - Ο ετεροθαλής αδελφός του αρχιπραξικοπηματία Γεωργίου Παπαδόπουλου, ο Σ. Βαγενάς, έλαβε από την ΕΤΒΑ παράνομα: Την 22.12.1971 δέκα εκατομμύρια δραχμές. Την 8.3.1972 τρία εκατομμύρια δραχμές. Την 27.10.1972 πάλι τρία εκατομμύρια δραχμές. Την 2.2.1973 τέσσερα εκατομμύρια δραχμές. Το μεγαλύτερο μέρος των χρημάτων αυτών, αφού ιδιοποιήθηκε, μεταφέρθηκε παράνομα στο εξωτερικό ! Εννοείται ότι συναυτουργός ήταν ο Γιώργος Παπαδόπουλος. Η Δέσποινα Παπαδοπούλου, ενώ πριν την 21η Απριλίου 1967 δεν είχε τα στοιχειώδη, βρέθηκε το 1973 με γούνες (οι περισσότερες αξίας άνω του μισού εκατομμυρίου), πανάκριβα κοσμήματα, τιμαλφή αμύθητης αξίας, αγαθά που φυσικά δεν θα μπορούσε με τίποτα να δικαιολογήσει την νομιμότητα της απόκτησής των. Η ίδια κυρία, την 4.8.1972, με την υπ' αριθμόν 15604 συμβολαιογραφική πράξη του συμβολαιογράφου κυρίου Π. Ευστρατιάδη, αγόρασε διαμέρισμα έξι (06) δωματίων, δύο λουτρών κλπ, επί των οδών Σορβόλου 3, Αρδητού 14-16 και Κούταλα, αντί 1.700.000 δραχμών. Ο αρχιπραξικοπηματίας Παπαδόπουλος, αγόρασε την 1.3.1969 με το υπ' αριθμόν 124573 συμβόλαιο του συμβολαιογράφου κυρίου Καιδηρόπουλου πολυτελέστατο διαμέρισμα πέντε δωματίων επί των οδών Νυμφαίου και Ιωνίας στη Νέα Σμύρνη, έναντι του ποσού των 200.000 δραχμών. Μιλάμε για εξόφθαλμη κλοπή, αφού το 1969, στην περιοχή αυτή, με το ποσό αυτό άντε να αγόραζε κανείς μια θέση στάθμευσης ... Πάλι ο ίδιος, στις 14.7.1972 αγόρασε πολυτελέστατο πεντάρι αντί του 1.300.000 δραχμών (ευτελές ποσό). Στον γνωστό συνοικισμό του Παπάγου, ο Παπαδόπουλος, προικοδότησε τον γαμπρό του Β. Ζάππα και την θυγατέρα του Χρυσούλα με μια υπερπολυτελή μονοκατοικία, πέντε δωματίων, επί της οδού Τζουμέρκων 13. Στο σχετικό συμβόλαιο-προικοσύμφωνο με τον αριθμό 16857 της 11.6.1971 (συμβολαιογράφος Εμμανουήλ Παπαδόπουλος), αναγράφεται ως ποσό αγοράς του ακινήτου, το ιλιγγιώδες 360.000 δραχμές ... Η αδελφούλα του δικτάτορα Αναστασία Παπαδοπούλου, αγόρασε το 1969, ένα φτωχικό στη Νέα Σμύρνη, μόλις ένα δυαράκι, αντί του ποσού των 80.000 δραχμών...

Σάββατο 17 Απριλίου 2010

Ο Μεγάλος Δεκέμβρης του 1960.

Εισαγωγικά.

Η 1η Δεκεμβρίου του 1960 αποτελεί μια ημερομηνία σταθμό, ένα ορόσημο στην Ιστορία του ελληνικού εργατικού κινήματος. Σημαδεύει την αρχή της απαράμιλλα αγωνιστικής πορείας των οικοδόμων και θέτει το όριο από το οποίο άρχισε να γράφεται ξανά η ιστορία των εργατικών αγώνων στη χώρα μας, μετά τη βαριά ήττα που υπέστη το λαϊκό κίνημα στον Εμφύλιο Πόλεμο το 1949.

Αυτή η Ιστορία αφού ξεκίνησε με μία γιγάντια μάχη, με μία ανοιχτή και αιματηρή σύγκρουση με τις δυνάμεις καταστολής του καραμανλικού αστυνομικού κράτους, κατέληξε να δώσει στους οικοδόμους μια θέση στην πρωτοπορία των κοινωνικών αγώνων. Μια τιμητική θέση, που θα την κρατήσουν και θα την υπηρετήσουν μέχρι τέλους με απόλυτη συνέπεια και αυταπάρνηση.

Στα εφτά ηρωικά χρόνια που θα ακολουθήσουν, θα πραγματοποιηθούν δεκάδες μεγάλες μαζικές κινητοποιήσεις, απεργίες, συγκρούσεις, διαδηλώσεις και πολλές φορές ανοιχτές συμπλοκές με την αστυνομία.


Οικοδόμοι.

Θα αποσπαστούν νίκες και κατακτήσεις οικονομικές και θεσμικές που θα αλλάξουν τους όρους δουλειάς και ζωής των εργαζομένων στις οικοδομές. Γενικά η θέση των οικοδόμων στην οικονομία και στην κοινωνία θα αλλάξει προς το καλύτερο.

Τέλος, οι οικοδόμοι θα συμμετάσχουν στους αγώνες για δημοκρατία, για την απελευθέρωση των εξόριστων και των των φυλακισμένων, για την κατάργηση των ανελεύθερων μετεμφυλιοπολεμικών νόμων, για ελεύθερο ταξικό δημοκρατικό συνδικαλισμό. Θα αναδειχθούν σε μια κορυφαία δύναμη κρούσης του εργατικού μας κινήματος, θα εμπνεύσουν και θα παραδειγματίσουν με τη στάση τους και τους υπόλοιπους εργαζόμενους.

Και το πιο σημαντικό, μετά από πολλές δεκαετίες που μεσολάβησαν από τους μεγαλειώδεις εργατικούς αγώνες του Μεσοπολέμου, πολλοί άνθρωποι, ιδιαίτερα νέοι, θα αντιλαμβάνονται πια την Πολιτική, με τους όρους μιας κινηματικής εμπειρίας.

Γιατί οι οικοδόμοι.

Μια ερώτηση που θα μπορούσε κάποιος να κάνει, είναι γιατί να τύχει ο ρόλος αυτής της δυναμικής πρωτοπορίας στους εργαζόμενους στην οικοδομή. Η απάντηση είναι απλή:

Τα οικοδομικά σωματεία στην πλειοψηφία τους είχαν διαγραφεί από την ΓΣΕΕ και βρίσκονταν κάτω από τον έλεγχο της ΕΔΑ. Στην πράξη η ΕΔΑ, αλλά και το παράνομο ΚΚΕ ήταν τα κόμματα των οικοδόμων. Ακόμα και μετά την διάλυση των παράνομων οργανώσεων βάσης του ΚΚΕ μετά την γνωστή απόφαση της κολιγιαννικής ηγεσίας, οι περισσότερες κομματικές οργανώσεις του κόμματος στα οικοδομικά σωματεία παρέμειναν άθικτες.

Η οικοδομή ήταν το άσυλο για τον αριστερό, τον κατατρεγμένο, τον μη δυνάμενο να αποδείξει με πιστοποιητικό τα κοινωνικά του φρονήματα. Ήταν τέτοιος ο οικοδομικός οργασμός της δεκαετίας του 1960 και τόση η ανάγκη για εργατικά χέρια, ώστε δεν χρειαζόταν κανείς πιστοποιητικό κοινωνικών φρονημάτων για να δουλέψει στην οικοδομή.

Οι οικοδόμοι επίσης, είχαν μόνο περιστασιακούς και συγκυριακούς εργοδότες. Οι διεκδικήσεις τους απευθύνονταν κυρίως προς το Κράτος και αφορούσαν θέματα υγιεινής και ασφάλειας της εργασίας, συνταξιοδοτικά και θεσμικά ζητήματα, έπαιρναν δηλαδή από την αρχή κοινωνικό, γενικό και πολιτικό χαρακτήρα.

Τα γεγονότα της απεργίας της 1ης Δεκέμβρη.

Η “Επιτροπή Αγώνα” και η Ομοσπονδία Οικοδόμων κηρύσσει πανελλήνια πανοικοδομική απεργία για την Πέμπτη 1η Δεκεμβρίου 1960 με συγκεκριμένα αιτήματα:

Όριο συνταξιοδοτικής ηλικίας τα 60 αντί τα 65 χρόνια.
2500 ημερομίσθια αντί για 4050 που ορίζει το νομοσχέδιο, προκειμένου να θεμελιωθεί συνταξιοδοτικό δικαίωμα.
Δώρο Χριστουγέννων και άδεια από το ΙΚΑ.
Διανομή των “υπέρ αγνώστων” ενσήμων στους υπερήλικες οικοδόμους.



Οικοδόμοι προετοιμάζονται για απεργία. Φωτ. Αρχείο ΑΣΚΙ.

Η απεργία σημείωσε τεράστια, άνευ προηγουμένου επιτυχία σε ολόκληρη την επικράτεια. Τα γιαπιά πάγωσαν στην κυριολεξία. Μεγάλες μαχητικές συγκεντρώσεις έγιναν σε ολόκληρη τη χώρα,
και σε όλες τις μεγάλες πόλεις. Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Ηράκλειο, Πάτρα, Λάρισα.

4000 απεργοί (15000 σύμφωνα με άλλες πηγές) της περιοχής της τέως Διοικήσεως Πρωτευούσης και της Ελευσίνας συγκεντρώθηκαν έξω από το Εργατικό Κέντρο της Αθήνας και κατέκλυσαν το οίκημα και την οδό Αγησιλάου. Η Αστυνομία από πολύ νωρίς σχημάτισε κλοιό γύρω από το χώρο της συγκέντρωσης.


Οικοδόμοι στην απεργία. Φωτ. Αρχείο Αυγής.

Μετά τις ομιλίες, και αφού εγκρίθηκε ψήφισμα, οι διοικήσεις των ομοσπονδιών ξεκίνησαν για να το αποδώσουν στο Υπουργείο Εργασίας. Η Αστυνομία παρεμβαίνει για να τους εμποδίσει και τότε αρχίζουν οι συγκρούσεις.

Με συνθήματα «αφήστε μας να πάμε στο υπουργείο», «για το ψωμί μας» κλπ, οι απεργοί προχωρούν προς το τείχος των αστυνομικών, στη διασταύρωση των οδών Κολωνού και Πειραιώς. Δέχονται επίθεση με τα γκλομπς. Εξαπολύουν αντεπίθεση με πέτρες και κομμάτια μάρμαρα. Οι αστυνομικοί αναγκάζονται να συμπτυχθούν. Στο μεταξύ όμως φτάνουν ισχυρές ενισχύσεις, το Μηχανοκίνητο της Γενικής Ασφάλειας, θωρακισμένα αυτοκίνητα και άλλες δυνάμεις της αστυνομίας και η σύγκρουση γίνεται σκληρότερη και γενικεύεται.

Οι απεργοί επιμένοντας να περάσουν στην οδό Πειραιώς, απαντούν στις άγριες επιθέσεις της αστυνομίας, με βροχή από πέτρες. Ανατρέπουν ιδιωτικά αυτοκίνητα και στήνουν οδοφράγματα. Στη διασταύρωση των οδών Κολωνού και Αγησιλάου, άλλες ομάδες απεργών, που προσπαθούν να ενωθούν με τους πρώτους, συγκρούονται με τους αστυνομικούς και ανοίγουν αληθινό πετροπόλεμο. Ο διευθυντής της αστυνομίας Αθηνών, Ρακιντζής που βρίσκεται επιτόπου, διατάσσει τους αστυνομικούς να ρίξουν μερικούς πυροβολισμούς στο έδαφος.


Απεργοί δέχονται επίθεση. Φωτ. Αρχείο Αυγής.


Ο Ρακιντζής επιβλέπων με στολή εκστρατείας και κράνος. Φωτ. Αρχείο Αυγής.

Από τις σφαίρες τραυματίζονται τρεις απεργοί. Επειδή όμως και πάλι οι διαδηλωτές δεν διαλύονται, ειδικά τμήματα της αστυνομίας αρχίζουν να ρίχνουν δακρυγόνα. Οι απεργοί κόβονται σε μικρότερες ομάδες και απωθούνται προς τις παρόδους, όπου όμως και συνεχίζονται μικρο-συγκρούσεις και σημειώνονται νέοι τραυματισμοί. Σοβαρότερες συγκρούσεις γίνονται αργότερα στην πλατεία Αγίου Κωνσταντίνου και στους γύρω δρόμους.

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, τραυματίστηκαν κατά τις συγκρούσεις 64 απεργοί και 55 αστυνομικοί. Η κυβέρνηση, η αστυνομία και μερικοί από τους δεξιούς ηγέτες των ομοσπονδιών οικοδόμων (Λυκιαρδόπουλος, Αντωνάτος) απέδωσαν ευθύνες για τα επεισόδια στους κομμουνιστές. Αντίθετα, η ΕΔΑ και πολλές εργατικές οργανώσεις κατάγγειλαν ως υπεύθυνη για τις βιαιότητες την κυβέρνηση. Έντονη συζήτηση για τα επεισόδια έγινε και στη Βουλή, όπου ο Π. Κανελλόπουλος παραλλήλισε τα γεγονότα με τα Δεκεμβριανά και ισχυρίστηκε ότι «το δράμα βαρύνει εκείνους οι οποίοι και προ 16 ακριβώς ετών (...) αιματοκύλησαν (...) την πόλιν των Αθηνών.


Νέα 2.12.1960.

Αντίθετα, ο Ηλιού κατηγόρησε την κυβέρνηση, που παρά τις υποσχέσεις της δεν ικανοποίησε τα αιτήματα των οικοδόμων και ονόμασε “αχαρακτήριστον” την επίθεση της αστυνομίας με γκλομπς, δακρυγόνα, καπνογόνα και θωρακισμένα κατά των απεργών.


(Σπύρος Λιναρδάτος “Από τον Εμφύλιο στην Χούντα”, τόμος Γ' 1958-1962).


Συλλήψεις. Φωτ. Αρχείο Αυγής.

Από τους 200 διαδηλωτές που θα συλληφθούν, οι 21 θα δικαστούν ως υπεύθυνοι για τα επεισόδια. Η Δίκη θα κρατήσει δύο εβδομάδες, για να αθωωθούν όλοι οι κατηγορούμενοι πανηγυρικά. Αργότερα όμως, ύστερα από έφεση της εισαγγελικής αρχής θα καταδικαστούν στο Εφετείο έντεκα.

Συνέπειες.

Ήταν τέτοια η αγανάκτηση των εργατών και τόσο επαίσχυντη η δράση της Αστυνομίας που η απεργία μετατράπηκε στην Αθήνα σε μια άγρια αιματηρή σύγκρουση. Για πρώτη φορά όμως μετά το 1949, οι εργατικές μάζες, οι εκμεταλλευόμενοι, αντιμετώπισαν με τη βία την βία των κατασταλτικών μηχανισμών του αστυνομικού κράτους, με άλλα λόγια αμφισβήτησαν έμπρακτα το μονοπώλιο της βίας από την αστική τάξη και τους λακέδες της.

Γράφει ο Στέργιος Κατσαρός χαρακτηριστικά με την όμορφη πένα του:

Δεν ήταν μόνο οι εβδομήντα χωροφύλακες που τραυματίστηκαν σοβαρά στα επεισόδια αυτά, αλλά και πολλοί άλλοι, που μετά τα γεγονότα υπέβαλαν τις παραιτήσεις τους. Η ταπείνωση του χωροφύλακα, που για χρόνια ήταν απόλυτος κύριος της ζωής και της αξιοπρέπειας εκατομμυρίων ανθρώπων, είχε ένα απελευθερωτικό αποτέλεσμα για το σύνολο των καταπιεσμένων μαζών. Τώρα ο εργάτης δεν ήταν ο κακομοίρης που ζητούσε λύτρωση στα δεσμά της μετανάστευσης. Ήταν ο γίγαντας που «πρωί με τη δροσιά και μέσα στο λιοπύρι έχτιζε για να φτάσει τον ήλιο». Ο ανατολίτικος θρήνος του Καζαντζίδη έδωσε τη θέση του στο αισιόδοξο μαρς του Θεοδωράκη. Όσο για τον οικοδόμο, ξέφυγε από τα τάρταρα της κοινωνικής περιφρόνησης και έγινε ο πρωταγωνιστής της πολιτικής σκηνής, όπου κυριάρχησε για εφτά ολόκληρα χρόνια.
Από τότε οι φοιτητές και άλλοι εργαζόμενοι, όταν στις συγκρούσεις τους με την αστυνομία βρίσκονταν σε δυσκολίες, φώναζαν το σύνθημα «έρχονται οι οικοδόμοι».


Το σπάσιμο της τρομοκρατίας και της φοβίας θα άλλαζε τις συνθήκες στο συνδικαλιστικό κίνημα και θα άνοιγε αργότερα μια νέα προοπτική στην ανάπτυξη των εργατικών και γενικότερα των κοινωνικών αγώνων .

Η απεργία όσο αφορά τα αιτήματά της θα σημειώσει απόλυτη επιτυχία. Επιτυχία που θα οφείλεται και σε ένα μεγάλο βαθμό στην συνεχή, ακατάπαυστη και αγωνιστικά προσανατολισμένη δουλειά των οικοδομικών συνδικάτων που θα ανατρέψουν τις εργατοπατερικές κλίκες της καραμανλικής δεξιάς και θα δώσουν ποιοτικά μια νέα ώθηση στο εργατικό κίνημα.


Τι κερδίσαμε με τους αγώνες μας.

Αφηγήσεις.

Αναφέρθηκε και πιο πάνω η έννοια της διαμόρφωσης της κινηματικής εμπειρίας της πολιτικής. Η ανατροπή των καθιερωμένων που συντελέστηκε στη συγκεκριμένη απεργία, η συλλογική πρακτική και η ατομική συμμετοχή, αναδείχθηκαν σε σύμβολα αμφισβήτησης της κολοβής δημοκρατίας που επιβλήθηκε από τις ΗΠΑ στην Ελλάδα μετά το 1949.

Οι συμμετέχοντες, στις αφηγήσεις τους, περιγράφουν αυτήν την αίσθηση της δύναμης που απέκτησαν μέσα από τη συμμετοχή τους στον απεργιακό αγώνα, ως μέθη, ως πανηγύρι, ως γιορτή:

Ήτανε η πρώτη φορά που έμπαινα σ' ένα τέτοιο πανηγύρι - βέβαια είχα ζήσει σ' έναν Εμφύλιο Πόλεμο και πάρα πολύ έντονα, αλλά δεν είχαμε φτάσει ποτέ στους μαζικούς αγώνες. [...] Ήταν μια άλλη, πρωτόγνωρη εμπειρία, η οποία από ένα σημείο και ύστερα αισθάνεσαι να μεθάς, έτσι; Αισθάνεσαι να μεθάς, και είσαι ικανός για όλα.

(Συνέντευξη με τον Μπάμπη Δ.)

Ήμασταν στην Πλατεία Καραΐσκάκη, κάτω εκεί, Φαβιέρου, και ήρθαν να μας διώξουν οι αστυνομικοί και κόψαμε μια ακακία εμείς, και χτυπάγαμε τους αστυνομικούς με το ξύλο. Και φύγαν, λέει, και είπαν: Αμάν! Όταν θε να 'ναι οι οικοδόμοι σ' απεργία, δεν ξανάρχονται οι αστυνομικοί να μας χτυπήσουν. Μετά παέναμε στο υπουργείο, δεν μας ενόχλαε κανένας. Παέναμ' τη διαμαρτυρία μας κανονικά.

(Συνέντευξη με τον Τάκη Ν.)

Μετά το πρώτο ξάφνιασμα, έμεινα μετέωρος [...] είδα μια σύγκρουση που έγινε ακριβώς μπροστά μου και είδα ότι σηκωνόντουσαν χέρια και χτυπάγανε. Ε, αυτό το διάστημα, το να είσαι μουδιασμένος απέναντι στο χωροφύλακα μέχρι το σημείο να πάρεις απόφαση να σηκώσεις κι εσύ το χέρι, περνάει ένα διάστημα. Βοήθαγε και η ίδια η αστυνομία, γιατί, μπορεί να μην είχανε τη φυσική κατάσταση, την εκπαίδευση των ΜΑΤ, αλλά είχανε μια αγριότητα που ήταν απ' τον Εμφύλιο Πόλεμο. Γιατί τώρα μπορεί κάποιον να τον χτυπήσουνε βάρβαρα, αλλά εκεί ήτανε χτυπήματα καίρια, ήτανε απ' τον Εμφύλιο. [...] Ε, το πρώτο που μου 'ρθε είναι ότι πρέπει, τελικά, όχι ν' αντισταθείς. Το πρώτο είναι να προφυλαχτείς. [...] Η αστυνομία έχοντας το θάρρος του Εμφυλίου Πολέμου, προσπάθησε να διαλύσει αυτόν τον κόσμο. Τεχνικά ήταν αδύνατο να διαλυθεί, γιατί ήταν ογκώδης η διαδήλωση. [···] Δεν δημιουργήθηκε πανικός, ούτως ώστε να φύγει όλος ο κόσμος. Αν κά­ποιος έπεφτε σε μια κατάσταση πανικού ή να υποχωρήσει, ε, τεχνικά ήταν αδύνατο να υποχωρήσει, η μάζα ήτανε συμπαγής. Ε, οπότε άρχισε τελικά, μετά το πρώτο ξάφνιασμα, άρχισε τελικά μια προσπάθεια αντίστασης. Το δεύτερο είναι ότι δεν έφυγε κανένας από τη θέση του, δεν υποχώρησε από τη θέση του, δημιούργησε μια διάθεση επιθετική πια. Ε, αυτό έληξε σαν πανηγύρι μετά. Λέγοντας πανηγύρι, είναι αυτό το ξέσπασμα. Το από καιρό, από χρόνια καταπίεσης, προσβολών απέναντι στον μπάτσο. Κι εκείνη τη στιγμή ένιωθες τελικά ότι μπορείς να τ' αναπληρώσεις.

(Συνέντευξη με τον Στέλιο Κ.)

(Οι αφηγήσεις βρίσκονται στο εξαιρετικό βιβλίο της Δήμητρας Λαμπροπούλου,
"Οικοδόμοι: οι άνθρωποι που έχτισαν την Αθήνα". Ένα βιβλίο υπόδειγμα, για το τι μπορεί να καταφέρει ένας ιστορικός όταν κάνει σωστή αξιοποίηση των διαθέσιμων πηγών, αλλά και όταν ταυτόχρονα έχει ένα στέρεο θεωρητικό υπόβαθρο).

Τελικά τίποτα δεν θα μείνει ίδιο μετά από αυτήν την απεργία. Ακόμα και σε συμβολικό επίπεδο, σε επίπεδο σημειολογίας πολλά θα αλλάξουν. Οι νεαρές μικροαστές ή τουλάχιστον πολλές από αυτές, θα αλλάξουν ακόμα και τα ανδρικά τους είδωλα, με τον σκληρό αγωνιστή αλλά μπεσαλή οικοδόμο να αντικαθιστά τον σοβαρό πειθαρχημένο εύελπη στα όνειρα τους.

Οικοδόμος δίχως Σπίτι .

Οικοδόμος δίχως σπίτι κι άμα λάχει μπετατζής
Δώσε βάση σ΄ ότι λέω γιατί είμαι μπεσαλής

Γυναίκα λεβεντόκορμη, γυναίκα μου ωραία,
εμείς οι δυο βρε μάτια μου θα ζήσουμε παρέα.

Οικοδόμος δίχως σπίτι, μα στο λέω καθαρά.
Θέλω ντόμπρες εξηγήσεις να περάσουμε καλά.

Οικοδόμος δίχως σπίτι, μα τα μπράτσα δυνατά
ότι θέλεις θα το έχεις, δε φοβάμαι την δουλειά.

(Γ. Μαρκόπουλος, 1976)



Διαβάστε

Ηλία Στάβερης: “Οικοδόμοι – ηρωικοί αγώνες μιας 7ετίας 1960-1967”, εκδόσεις Παρασκήνιο. Αθήνα 2003.

Δήμητρα Λαμπροπούλου “Οικοδόμοι – Οι άνθρωποι που έκτισαν την Αθήνα, 1950-1967”, εκδοσεις Βιβλιόραμα, Αθήνα 2009.

Σπύρος Λιναρδάτος, “Από τον Εμφύλιο στη Χούντα”, τόμος Γ' 1958-1962, εκδόσεις “Το Βήμα – Βιβλιοθήκη”.

Στέργιος Κατσαρός, “Εγώ ο προβοκάτορας, ο τρομοκράτης - Η γοητεία της Βίας”, εκδόσεις Μαύρη Λίστα, Αθήνα 2000.

«Πολεοδομία και Δημόσια Τάξη, Αθήνα Οχυρωμένη Πόλη»
Αθήνα 2002. Εκδόσεις "Λέσχη των Κατασκόπων του 21ου αιώνα". Διάλεξη-πτυχιακή εργασία δύο φοιτητών της Αρχιτεκτονικής του Μετσοβείου του 1977, όπου με σαφείς καταστασιακές επιρροές θα ερμηνεύσουν με πολεοδομικούς όρους την "ανίερη εξέγερση" του Δεκέμβρη του 1944, αλλά και όλες τις άλλες βίαιες συγκρούσεις των εργατών με τις δυνάμεις καταστολής στα χρόνια που θα ακολουθήσουν. Ο σχεδιασμός της Αθήνας, 150 χρόνια τώρα, βασίστηκε στην ανάγκη προληπτικής διαχείρισης και καταστολής της ταξικής πάλης.

Τις Αθηναϊκές εφημερίδες της περιόδου.

Παρασκευή 16 Απριλίου 2010

Η συναδέλφωση Ελλήνων και Βουλγάρων πατριωτών



Η συναδέλφωση Ελλήνων και Βουλγάρων πατριωτών

Για τη στάση γενικά του βουλγάρικου λαού απέναντι στην Ελλάδα και το λαό της και ειδικά των Βουλγάρων κομουνιστών και αντιφασιστών και περιπτώσεις συναδέλφωσης και διεξαγωγής κοινού αγώνα κατά του βουλγαρικού φασισμού και των Γερμανών κατακτητών, ο Παντελέι Στέρεφ έγραψε ειδική μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Βαλκανικές σπουδές» Τεύχος 2 - 3/1965 της Ακαδημίας Επιστημών της Λ.Δ. της Βουλγαρίας με τον τίτλο «Ορισμένες Εκδηλώσεις της συναδέλφωσης στα όπλα των Ελλήνων, και Βουλγάρων πατριωτών». Το 1966, ο ίδιος ιστορικός εξέδωσε στη σειρά των ιστορικών εκδόσεων του Βαλκανικού Ινστιτούτου της Βουλγαρικής Ακαδημίας Επιστημών το βιβλίο "Κοινοί αγώνες του βουλγαρικού και του ελληνικού λαού κατά του φασισμού".


"Αυγή", 18/9/1966, παρουσίαση του βιβλίου του Π. Στέρεφ.

Δημοσιεύουμε χαρακτηριστικά αποσπάσματα από αυτή την περιεκτική μελέτη που απεικονίζουν την κοινή δράση ...

«Στις αρχές του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου η μοναρχοφασιστική δικτατορία της Βουλγαρίας, που είχε εργαστεί δραστήρια για να δέσει τη χώρα στην πολεμική μηχανή του γερμανικού ιμπεριαλισμού, ανάλαβε να την εντάξει στον φασιστικό συνασπισμό. Το κορύφωμα της προδοσίας ήταν η προσχώρηση, την 1η Μαρτίου 1941, στο Τριμερές Σύμφωνο και η συγκατάθεσή της για ελεύθερο πέρασμα των γερμανικών στρατευμάτων από το βουλγαρικό έδαφος. Έτσι δόθηκε η δυνατότητα στους χιτλερικούς να χτυπήσουν πισώπλατα την Ελλάδα και τη Γιουγκοσλαβία.

Πρέπει όμως να τονιστεί ότι η προδοσία της άρχουσας τάξης ποτέ δεν βρήκε την υποστήριξη του βουλγάρικου λαού, πλειοψηφία των εργαζόμενων μαζών κράτησε αρνητική στάση, απέναντι στις ενέργειες της βασιλικής καμαρίλας. Αυτό εκφράστηκε στους αγώνες του Κομμουνιστικού Κόμματος της Βουλγαρίας. Στις 6 Απριλίου 1941, τη στιγμή που άρχιζε η χιτλερική επίθεση κατά της Ελλάδας και της Γιουγκοσλαβίας, η Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΒ κυκλοφόρησε μία έκκληση προς τους Βούλγαρους πολίτες στην οποία ξεσκέπαζε τους υπαίτιους αυτού του εγκλήματος και διαχώριζε τη θέση του οπό τη θέση που έπαιρναν οι προδότες των ΕΘΝΙΚΩΝ συμφερόντων. Η έκκληση τόνιζε:

«Ποιος φέρει την ευθύνη των όσων συνέβησαν και των άσων πρόκειται να συμβούν; Το Εργατικό κόμμα της Βουλγαρίας διακηρύσσει μαζί με όλους τους τίμιους ανθρώπους της Βουλγαρίας: Μόνο η κυβέρνηση του βασιλιά και η αντεθνική κυβερνητική κλίκα που είναι στην υπηρεσία των ξένων συμφερόντων. Το Εργατικό κόμμα καταδικάζει ανοιχτά τα σημερινά γεγονότα που είναι λογική συνέπεια μιας εγκληματικής πολιτικής και καλεί σε δραστήρια πάλη για την κατάπαυση του πολέμου, για την ειρήνη».

Οι Βούλγαροι μοναρχοφασίστες, επειδή φοβούνταν τις λαϊκές μάζες, δεν αποφάσισαν να πάρουν ανοιχτά μέρος στην Φασιστική επίθεση στα Βαλκάνια.

Από το 1941 έκαμαν την εμφάνισή τους τα πρώτα τμήματα των παρτιζάνων.

Εικόνα
Νικολάι Παραπούνωφ : Ο Βούλγαρος Άρης Βελουχιώτης . Έλαβε την εντολή από την ΚΕ του ΚΚΒ , να οργανώσει άμεσα παρτιζάνικο αγώνα .

Κάτω από την επίδραση των νικών της Σοβιετικής Ένωσης, το κίνημα των Βουλγάρων παρτιζάνων επεκτάθηκε γρήγορα και το 1943 δημιουργήθηκε ο Επαναστατικός Εθνικοαπελευθερωτικός Στρατός (ΕΕΣ), τις παραμονές της απελευθέρωσης ο ΕΕΣ είχε 11 ταξιαρχίες παρτιζάνων και 39 τάγματα. Στο έδαφος της Γιουγκοσλαβίας και της Ελλάδας βρίσκονταν άλλοι 7 σχηματισμοί παρτιζάνων που αποτελούνταν από στρατιώτες.

Μετά το τέλος των επιχειρήσεων στα Βαλκάνια η βουλγαρική φασιστική κυβέρνηση έστειλε στρατεύματα στη Δυτική Θράκη και στην Ανατολική Μακεδονία και άρχισε να εγκαθιστά την διοίκησή της σ' αυτά τα εδάφη. Εκτελώντας το ρόλο του χωροφύλακα, ανέλαβε να πνίξει τον αγώνα του πληθυσμού των περιοχών αυτών ενάντια στο Φασισμό και τη χιτλερική κατοχή. Ο βουλγαρικός Φασισμός έδειξε απέναντι στον ελληνικό πληθυσμό την ίδια αγριότητα που είχε δείξει όταν κατέπνιγε την εξέγερση του Σεπτέμβρη 1923 στη Βουλγαρία και μάλιστα οπό τους πρώτους κιόλας μήνες της εγκατάστασης του, όπως έγινε με τους εξεγερμένους της Δράμας.



Zoom in (real  dimensions: 426 x 631)Εικόνα
Ιούλιος 1943.

Το ΚΚΒ εξακολούθησε να ξεσκεπάζει την δράση των φασιστών κυβερνητών που βάλθηκαν να σπέρνουν την διχόνοια ανάμεσα στους Έλληνες και τους Βούλγαρους. Στις 1Ο Οκτωβρίου 1941 ο ραδιοσταθμός «Χρήστο Μπότεφ» μετέδιδε, με την ευκαιρία των γεγονότων της Δράμας

« ... 0ι αιτίες της εξέγερσης της Δράμας βρίσκονται επίσης στην ληστρική κατοχή των εδαφών της Θράκης, στους Γερμανούς ληστές και τους χωροφύλακές τους, στα Βαλκάνια. Ο λαός μας το βλέπει και το ξέρει. Και όχι μόνο δεν καταδικάζει τους επαναστάτες της Δράμας ... αλλά εκφράζει την αλληλεγγύη του προς αυτούς, στιγματίζει με τη σφραγίδα της ατίμωσης τον προδοτικό ρόλο της βουλγάρικης κυβέρνησης. Ο αγώνας δεν τελείωσε. Ο αγώνας τώρα αρχίζει. Και θα συνενωθεί με τον αγώνα του λαού μας κατά της σιχαμερής κλίκας του Φίλοφ, που ατιμάζει το όνομα της Βουλγαρίας».

«Ας καταλάβουν οι κυβερνήσεις μας ότι όσα έκλεψαν θα τα πληρώσουν ακριβά - γράφει σ' ένα γράμμα του ένας Βούλγαρος στρατιώτης. μάρτυρας της καταστολής της εξέγερσης της Δράμας. Χιλιάδες είναι τα θύματα, ποτάμια τα δάκρυα των μανάδων, ενώ εκείνοι καθισμένοι στις πολυθρόνες τους στην Σόφια, κουνούν σκιάχτρα αποκοιμίζουν το λαό και μας κάνουν να υποφέρουμε. Μας προβάλλουν το όραμα μιας μεγάλης Βουλγαρίας ρημαγμένης όμως. Η υπομονή μας έxει φτάσει στο απροχώρητο».

Άλλοι προσπαθούν να βοηθήσουν τον ελληνικό πληθυσμό, σ' αυτές τις τραγικές στιγμές. Ο Κωνσταντίν Αγγέλωφ Τιτζάνωφ οπό το Νευροκόπι ήταν την εποχή εκείνη κοινοτικός υπάλληλος του χωριού Κοκκινόγεια στο νομό Δράμας. Αν και νεοφερμένος στο χωριό κατάφερε να κερδίσει την εμπιστοσύνη των κατοίκων. Λίγο πριν την εξέγερση, ένας από τους οργανωτές ήρθε να διεξάγει συνομιλίες με τον Τιτζάνωφ και να τον ρωτήσει πώς θ' αντιδρούσε η τοπική διοίκηση. Ο Τιτζάνωφ τού είπε: «Σήμερα, στην αποφασιστική στιγμή της πάλης ενάντια στην φασιστική κατοχή, δεν πρέπει να υπάρχουν πια 'Ελληνες και Βούλγαροι - είμαστε όλοι αδέρφια». Υποσχέθηκε να βοηθήσει τους εξεγερμένους και το έκαμε, παρ' όλο που τα γεγονότα πήρανε μιαν απροσδόκητη στροφή. Όταν οι φασίστες άρχισαν τις φρικαλεότητες, ο Τιτζάνωφ και ένας άλλος Βούλγαρος πήγανε στην Προσοτσάνη και μεσολάβησαν για το σταμάτημά τους. Όταν επιστρέψανε στην Κοκκινόγεια ο Τιτζάνωφ και ο σύντροφός του βρήκανε μερικούς τραυματίες Έλληνες που είχαν καταφύγει εκεί . Τους προσφέρανε την πιο επείγουσα ιατρική βοήθεια.

Την ίδια εποxή, ο Ιβάν Τοντόρωφ Κουτίνωφ, κάτοικος κι αυτός Νευροκοπίου, βρισκόταν επίσης σαν στρατιώτης στην περιοχή Ανατολικής Μακεδονίας - Δυτικής Θράκης και είχε χρησιμοποιήσει μιαν άδεια για να επισκεφθεί μαζί με μερικούς συντρόφους του, ορισμένες πόλεις της περιοχής. Τα γεγονότα της Δράμας τον βρίσκουν στην Καβάλα. Επιστρέφοντας, ο Κουτίνωφ και οι σύντροφοί του προσπερνούν μιαν ομάδα Ελλήνων αιχμαλώτων.

Η στρατιωτική στολή τους δίνει τη δυνατότητα να πιάσουν κουβέντα με τους αιχμαλώτους οπό τους οποίους ένας γνώριζε τα βουλγάρικα. Από τη συζήτηση βγήκε ότι πιάστηκε γιατί πήρε δραστήριο μέρος στην εξέγερση και ότι τώρα διατρέχει μεγάλο κίνδυνο. Ο Κουτίνωφ και η ομάδα του κατορθώνουν να πείσουν τους στρατιώτες να τους παραδώσουν τον αιχμάλωτο τον οποίο κατόπιν απελευθέρωσαν.

Το 1941 ένα παράνομο δίχτυ αντίστασης άρχισε να οργανώνεται στο 250 Σύνταγμα στην Κομοτηνή και στην Ξάνθη, υπό την καθοδήγηση του Ντόμπρι Ντζούροφ. Χάρη στη δουλειά του Ντζούροφ, η παράνομη οργάνωση κατόρθωσε να επηρεάσει ένα μεγάλο μέρος των στρατιωτών και των υπαξιωματικών του Συντάγματος. Η επαναστατική δράση των στρατιωτών έγινε αισθητή και από τον πληθυσμό των γύρω χωριών. Στην διάρκεια ερευνών και μπλόκων, οι στρατιώτες δεν παράδιναν στους ανώτερους τους τα άπλα που ανακάλυπταν, παρά συμβούλευαν τους χωρικούς πώς να τα κρύβουν καλύτερα. Αργότερα, αρκετά μέλη της οργάνωσης αυτής στάλθηκαν στα παλιά σύνορα της χώρας, όπου συνέχιζαν να αγωνίζονται μέσα σε νέες οργανώσεις αντίστασης που σχηματίστηκαν σε δύο στρατιωτικές μονάδες. Το 1942 η οργάνωση ανακαλύφθηκε και 23 άτομα δικάστηκαν οπό Φασιστικό δικαστήριο. Ο Ντόμπρι Ντούροφ καταδικάστηκε ερήμην σε θάνατο. Πέντε άτομα καταδικάστηκαν σε ισόβια δεσμά και άλλα 7 σε 15 χρόνια φυλακή.


Το 1942 συγκροτήθηκε παράνομη οργάνωση στη φρουρά της Καβάλας που περιλάβαινε το Επιτελείο του στόλου του Αιγαίου και τα συντάγματα πεζικού και Ιππικού. Που στρατοπέδευσαν στην Καβάλα. Η δράση αυτού τού δικτύου δείχνει καθαρά την εν όπλοις συναδέλφωση του βουλγαρικού και του ελληνικού λαού καθώς και τις προσπάθειες που καταβάλανε οι Βούλγαροι πατριώτες για να συνεργαστούν με τις δυνάμεις της ελληνικής Αντίστασης, που αγωνιζόταν δραστήρια ενάντια στους Βούλγαρους φασίστες κατακτητές. Τα μέλη της παράνομης οργάνωσης πραγματοποίησαν επαφές με την τοπική οργάνωση του Κομουνιστικού Κόμματος της Ελλάδας μέσω του Έλληνα Στέριου Προχόπουλου, συντόνισαν τις ενέργειες τους με τις ενέργειες των Ελλήνων αντιφασιστών και μοίραζαν παράνομες προκηρύξεις ανάμεσα στις μονάδες της φρουράς. Η παράνομη οργάνωση παράστεκε τον ντόπιο πληθυσμό στην πάλη του ενάντια στην πείνα καθώς και στον ένοπλο αγώνα του, εφοδιάζοντάς τον με τρόφιμα και πολεμοφόδια, που έπαιρνε από τις στρατιωτικές αποθήκες. Οι στρατιώτες και οι ναύτες, μέλη της οργάνωσης, ήταν έτοιμοι να περάσουν, μόλις παρουσιαζόταν η ανάγκη, στις γραμμές των Ελλήνων παρτιζάνων. Οι συλλήψεις εμπόδισαν και εδώ την πλήρη εκτέλεση του σχεδίου. Την άνοιξη τού 1943 το παράνομο δίχτυ είχε εξαρθρωθεί. Στη μονάδα του ναυτικού πιάστηκαν και καταδικάστηκαν 10 μέλη της οργάνωσης από τα οποία 5 σε θάνατο και 5 σε φυλάκιση οπό 8 ως 121 χρόνια. Ο Στέργιος Προχόπουλος καταδικάστηκε κι αυτός σε θάνατο.


Τον ίδιο χρόνο ιδρύθηκε οργάνωση τού Κ.Κ. της Βουλγαρίας στην Κομοτηνή, από πολίτες. Η οργάνωση αυτή συγκρότησε μιαν ομάδα σαμποτάζ. Κατάφερε να εμποδίσει τη μεταφορά εκατοντάδων τόνων σταριού στον προορισμό τους - τη Γερμανία - και να τους κρατήσει για τον ντόπιο πληθυσμό.

Οι μεγάλες νίκες τού Σοβιετικού Στρατού στα 1943 - 1944 καθώς και το δυνάμωμα του παρτιζάνικου κινήματος στη Βουλγαρία έδωσαν ισχυρή ώθηση στην Αντίσταση στην περιοχή της Ανατολικής Μακεδονίας - Δυτικής Θράκης. Μέσα σ' αυτές τις συνθήκες η Κεντρική Επιτροπή του ΚΚ Βουλγαρίας, τον Φεβρουάριο τού 1943, δίνει οδηγίες για την προετοιμασία του στρατού εν όψει επικείμενης ένοπλης εξέγερσης. Αυτές οι οδηγίες χαρακτήριζαν την πάλη των βαλκανικών λαών ενάντια στη φασιστική κατοχή σαν μία μάχη που διεξαγόταν άπά κοινού ... που ενώνει με αδελφική αγάπη τις καρδιές των αντιφασιστών των Βαλκανίων και καλούσαν τους στρατιωτικούς να μην αφήσουν το βουλγάρικο στρατό να γίνει ο χωροφύλακας των χιτλερικών στην πάλη κατά των γειτονικών λαών. Η εγκύκλιος αριθ. 2 περιείχε το σύνθημα της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΒ βάσει του οποίου θα γινόταν ή ζύμωση στις λαϊκές δυνάμεις για την ΕΠΙΚΕΙΜΕΝΗ ένοπλη εξέγερση: «άμεση ανάκληση των βουλγαρικών στρατευμάτων οπό τη Γιουγκοσλαβία, την Ελλάδα και την Αλβανία».

Τον Φεβρουάριο του ίδιου χρόνου, το Επιτελείο του Επαναστατικού Εθνικοαπελευθερωτικού Στρατού δημοσίευε ημερήσια διαταγή όπου καθόριζε τα καθήκοντα των πυρήνων της Αντίστασης στις στρατιωτικές μονάδες, καθήκοντα που προέκυπταν από τις νέες συνθήκες. Το πρώτο σημείο της ημερήσιας διαταγής πρόβλεπε ότι οι παράνομες οργανώσεις του στρατού έπρεπε «να οργανώσουν πράξεις σαμποτάζ στις μονάδες που στάλθηκαν ενάντια στους λαούς της Γιουγκοσλαβίας και της Ελλάδας ... να συντελέσουν στην ήττα αυτών των μονάδων».

Οι οδηγίες της Κεντρικής Επιτροπής και του Επιτελείου του Επαναστατικού Εθνικοαπελευθερωτικού Στρατού μπήκαν αμέσως σε εφαρμογή.

Το καλοκαίρι τού 1943 παράνομες οργανώσεις αρχίζουν να δρουν μέσα στο 2ο και 3ο λόχο τού 3ου Συντάγματος Σκαπανέων στο χωριό Νέα Τρίγλια και στο μοναστήρι του Χιλεντάρ. Η οργάνωση του 2ου λόχου είχε αποκαταστήσει συνεργασία με την ελληνική οργάνωση του χωριού, Αργότερα ο αρχηγός της Ατανάς Χ. Κλιγιάσεφ θα περάσει στις γραμμές των παρτιζάνων του ΕΛΑΣ). Οι αντιφασίστες του 3ου λόχου αποκαθιστούν επαφές με τους Έλληνες παρτιζάνους της περιοχής και τους βοηθούν σε ορισμένες περιπτώσεις.

Ένα σημαντικό παράνομο δίχτυ δημιουργήθηκε στην διάρκεια του ίδιου χρόνου στην Αλεξανδρούπολη (Δεδεαγάτς). Περιλάβαινε την μονάδα του ναυτικού που στρατοπέδευε εκεί το Σύνταγμα ακτοφυλάκων, το 1ο Σύνταγμα Πεζικού, τη μονάδα λιμενικής φρουράς, τους λιμενεργάτες. τους σιδηροδρομικούς κλπ. και καθοδηγιόταν από μία κομματική επιτροπή της φρουράς. Το δίχτυ έχει στο ενεργητικό του πράξεις σαμποτάζ.

Λίγο αργότερα δημιουργείται ένα άλλο δίχτυ στο 3ο τάγμα του 1ου Εφεδρικού Συντάγματος στο χωριό Λαχανά, περιφέρεια Λαγκαδά. Η καλή στάση που κράτησαν τα μέλη του απέναντι στον πληθυσμό έκανε εντύπωση.

Στις αρχές του 1944 οι υπηρεσίες πληροφοριών ανακαλύπτουν ένα παράνομο δίχτυ στο 3/57 τάγμα πεζικού. Εννιά μέλη του καταδικάζονται σε θάνατο και δεκατρία άλλα σε ποινές 13 χρόνια και 9 μήνες φυλακή. Αυστηρές ποινές επιβάλλονται επίσης σε 32 αντιφασιστές στρατιώτες του Συντάγματος Ακτοφυλακής του Αιγαίου. Η κύρια κατηγορία που τους απαγγέλθηκε, ήταν ότι είχαν σχεδιάσει να καταστρέψουν, στην κατάλληλη στιγμή, τα υλικά του Συντάγματος και να περάσουν με το μέρος των Ελλήνων παρτιζάνων, συναποκομίζοντας όπλα και πολεμοφόδια .

Το καλοκαίρι του 1944 δημιουργήθηκαν στενές σχέσεις ανάμεσα στη στρατιωτική οργάνωση τού·2ου τάγματος του 68ου Συντάγματος Πεζικού, την ελληνική οργάνωση Αντίστασης και τους παρτιζάνους της Νιγρίτας. Αντιπρόσωποι της οργάνωσης που είχε στις γραμμές της και αξιωματικούς είχαν επανειλημμένα επαφές με τους αρχηγούς των Ελλήνων παρτιζάνων. Στη διάρκεια αυτών των επαφών συζητούνταν οι δυνατότητες δουλειάς μέσα στο τάγμα και τα καθήκοντα που μπορούσαν να πραγματοποιηθούν από κοινού. Σε συνέχεια η οργάνωση δημιούργησε ένα μηχανισμό που επέτρεπε στους παράνομους Έλληνες αγωνιστές να μπαίνουν και να βγαίνουν ελεύθερα στην πόλη. Με τη μεσολάβηση ενός από τους αξιωματικούς που ήταν επιφορτισμένος να δίνει τις καταστάσεις των όπλων του Συντάγματος, η οργάνωση στέλνει στους παρτιζάνους 6 τουφέκια, ένα κιβώτιο χειροβομβίδες καί μεγάλες ποσότητες φυσίγγια. Τον Ιούνη και τον Ιούλη τα μέλη της οργάνωσης σαμποτάρουν δυο επιχειρήσεις που οργάνωσε η Φασιστική διοίκηση ενάντια στους παρτιζάνους των βουνών Μπιάλα Βόντα και Κρούσα.

Τον Αύγουστο οι ναύτες της φρουράς της Καβάλας ξανασυνδέονται με τις ελληνικές οργανώσεις Αντίστασης.

Η αντιστασιακή δράση στις στρατιωτικές μονάδες που στρατοπεδεύανε στην περιοχή Ανατολικής Μακεδονίας - Δυτικής Θράκης και η εν όπλοις συναδέλφωση των Βουλγάρων και Ελλήνων αντιφασιστών είχε σαν αποτέλεσμα να δυναμώσουν τα κτυπήματα κατά των χιτλερικών κατακτητών. Η στρατιωτική πειθαρχία χαλάρωνε διαρκώς. Σύμφωνα με όχι πλήρη στοιχεία, το στρατοδικείο της Ξάνθης που όφειλε, σύμφωνα με τον ισχύοντα στρατιωτικό κώδικα, να δικάζει όχι πειθαρχικές παραβάσεις αλλά εγκλήματα στρατιωτικής φύσης, εξέδωσε, από τον Μάη 1941 ως τον Σεπτέμβρη 1944, 469 καταδικαστικές αποφάσεις εναντίον στρατιωτικών. Στον αριθμό αυτό περιλαβαίνονται μόνο οι αποφάσεις που εκδόθηκαν για περιπτώσεις καταστροφής πολεμικού υλικού και όπλων, μη εκτέλεση διαταγών και άρνηση στρατιωτικών να πάρουν μέρος σε μάχες, εγκατάλειψη θέσης και λιποταξία προς τους Βούλγαρους και Έλληνες παρτιζάνους. Πρέπει επίσης να αναφερθεί ότι τα δύο τρίτα των καταδικαστικών αυτών αποφάσεων εκδοθήκαν στα 1943 και 1944.

Σε ορισμένες περιπτώσεις η άρνηση των στρατιωτών να πολεμήσουν ενάντια στους Έλληνες παρτιζάνους είχε σα συνέπεια την αποτυχία των εκκαθαριστικών επιχειρήσεων.

Οι περιπτώσεις προσχώρησης Βουλγάρων στρατιωτών στους παρτιζάνους γίνονταν όλο και συχνότερες. Αυτό δείχνει την αυξανόμενη αντιστασιακή δράση των Βουλγάρων αντιφασιστών που υπηρετούσαν στις μονάδες της περιοχής Ανατολικής Μακεδονίας-Δυτικής Θράκης. Σύμφωνα με μιαν Έκθεση του επιτελείου του Β' Σώματος Στρατού προς το Υπουργείο Στρατιωτικών, από τις αρχές Μάη ως τα τέλη Αυγούστου 1944, 114 άνδρες του Β' Σώματος «εγκατέλειψαν τη μονάδα των άνευ αδείας». Απ' αυτούς 58 προσχώρησαν στους παρτιζάνους, 46 εξαφανίστηκαν σε άγνωστη κατεύθυνση και μόνο 10 ξαναγύρισαν στις μονάδες τους. Στο γράμμα που συνόδευε την έκθεση αναφέρεται. «Η ανάκριση απέδειξε ότι η πλειοψηφία των ανδρών οι οποίοι δεν επέστρεψαν εις τας μονάδας των ήσαν κομμουνισταί ή συμπαθούντες και ότι περιήλθαν εις παρανομία».

Η αποκατάσταση στενών επαφών και μιας συχνότερης συνεργασίας ανάμεσα στις οργανώσεις Αντίστασης των Βουλγάρων και των Ελλήνων καθώς και οι συχνές λιποταξίες στρατιωτικών, έκαμαν και πολλούς άλλους Βούλγαρους να περάσουν με το μέρος των Ελλήνων ανταρτών.

Το Μάη του 1943,ο Στόζο Μπέλκιν, από το χωριό Σι Κλάντενιτς της περιφέρειας Ιβάϊλόίγκραντ, καταζητούνταν από την αστυνομία. Οι επαφές που, σύμφωνα με τις οδηγίες της κομματικής οργάνωσης του Ιβάϊλόίγκραντ, είχε αποκτήσει με τους Έλληνες πατριώτες των χωριών Μεταξάδες και Παλιούρα, του επέτρεψαν να κρυφτεί και να μη συλληφθεί. Αφού έμεινε μία βδομάδα στο σπίτι του Μόσχου Πατσάρη, στο χωριό Παλιούρα, ο Μπέλκιν εντάχθηκε στις μονάδες του ΕΛΑΣ της ουδέτερης ζώνης του Έβρου. Λίγους μήνες αργότερα ο στρατιώτης Κυρίλ Ιβανώφ Ντιμιτρόφ περνά κι αυτός με το μέρος των παρτιζάνων. Επιστρατευμένος το 1942, ο Ντιμιτρόφ παίρνει επαφή με τους Έλληνες αντιφασίστες της περιοχής Σουφλίου. Με τη βοήθεια μερικών συντρόφων του 6ου Συντάγματος μεταφέρει τρόφιμα και πολεμοφόδια στους Έλληνες παρτιζάνους. Τον Νοέμβρη του 1943 κινδυνεύει να συλληφθεί και περνά στην παρανομία.

Μέσα στο 1943 ΟΙ Γκεόργκι Μανόλοφ Ντιμιτρόφ, Κόστα Μιλούσεφ, Μπορίς Ν, Ικολόφ και Άρι Ντζενίν περνούν επίσης στα τμήματα των Ελλήνων ανταρτών.

Στις αρχές του Γενάρη 1944 η οργάνωση του ΚΚΕ του χωριού Νέα Καλλικράτεια έκρινε ότι ο αρχηγός της αντιφασιστικής οργάνωσης του 3ου τάγματος σκαπανέων Ατανάς Κλιάσεφ, κινδύνευε να συλληφθεί και ήταν απαραίτητο να περάσει στην παρανομία. Στις 2 του Γενάρη ο Κλιάσεφ εντάχθηκε σ' ένα τμήμα του ΕΛΑΣ που δρούσε στη Χαλκιδική. Αργότερα πέρασε στο 19ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ της περιοχής Νιγρίτας. Τον Απρίλη του ίδιου χρόνου ο στρατιώτης Χρίστο Τσέρνεφ πέρασε επίσης στο ίδιο Σύνταγμα. Είχε δραπετεύσει από τη μονάδα του που βρισκόταν στο χωριό Στρατονίκη όταν είχε αποφασιστεί η συγκρότηση ενός εκκαθαριστικoύ αποσπάσματος ενάντια στους Έλληνες παρτιζάνους και στο οποίο δεν ήθελε να πάρει μέρος.

Στις 14 Γενάρη 1944 οι στρατιώτες Ατανάς Βελικόφ Μποζανίν και Βασίλη Γκριγκόροφ Βασίλεφ δραπετεύουν παίρνοντας μαζί τους ένα τουφέκι από τη σχολή υπαξιωματικών του χωριού Ζωγράφος. Αφού κρύφτηκαν επί δέκα μέρες, με τη βοήθεια Ελλήνων αντιφασιστών της Θεσσαλονίκης οδηγήθηκαν σε ένα τμήμα του ΕΛΑΣ πού δρούσε στην περιοχή των Κρουσίων. Στην ίδια περιοχή συγκροτήθηκε ο "ρωσικός λόχος" από σοβιετικούς αξιωματικούς καί στρατιώτες που είχαν δραπετεύσει από γερμανικά στρατόπεδα αιχμαλώτων στην Ελλάδα. Και οι δυο αυτοί Βούλγαροι κατατάχθηκαν στο λόχο αυτό και πήραν μέρος σε σκληρές μάχες εναντίον των κατακτητών. Το Μάη όλος ο «ρωσικός λόχος» πέρασε στη Γιουγκοσλαβία στη σύνθεση του Εθνικοαπελευθερωτικού Στρατού της Γιουγκοσλαβίας.

Η απόδραση του στρατιώτη Αγγελή Πετρώφ Μαρίν του 16ου ανεξάρτητου τάγματος μεταφορών αποτελεί ενδιαφέρουσα μαρτυρία για τις σχέσεις που υπήρχαν μεταξύ Βουλγάρων αντιφασιστών και ελληνικού πληθυσμού. Το τάγμα ήταν στρατοπεδευμένο στο χωριό Κουγιούνκγιοϊ της περιφέρειας Ξάνθης. Ο Μαρίν ειδοποιήθηκε οπό τον ταχυδρόμο της μονάδας, που ήταν επιφορτισμένος και με την μυστική αλληλογραφία, ότι η σύλληψή του είχε αποφασιστεί για τις 24 Μάρτη 1944. Δραπέτευσε λοιπόν, και κρύφτηκε στο χωριό Κιμμέρια. Οι ντόπιοι πατριώτες τού έδειξαν τα μονοπάτια που οδηγούσαν στο εσωτερικό της Βουλγαρίας, αλλά το πυκνό χιόνι τον ανάγκασε να γυρίσει πίσω και να κρυφτεί σε μία καλύβα, όπου οι Έλληνες χωρικοί τού έφεραν τροφή. Στις αρχές Απρίλη ο Μαρίν οδηγήθηκε στους αντάρτες κι έγινε λίγο αργότερα λοχίας στο 26ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ. Δυο μήνες αργότερα μετατέθηκε στο 81ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ, που δρούσε στην ουδέτερη ζώνη Έβρου.

Στα τέλη του Μάρτη ο στρατιώτης των ταγμάτων εργασίας Νεντέλκο Ντεμερτζίεφ προσχώρησε στο 26ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ φέρνοντας μαζί του ένα οπλοπολυβόλο, ένα τουφέκι και πυρομαχικά. Δυο μήνες αργότερα ο στρατιώτης Γκεόργκι Στοϊμένοφ έκανε το ίδιο, καθώς και ο Κολιό Χρίστοφ τον Ιούνη.

Τον Μάη Οι Χρίστο Γιορντάνοφ, Βίκτορ Κράσιεφ και Κράστιου Ατανάσωφ προσχωρούν επίσης στον ΕΛΑΣ. Το Επιτελείο του Συντάγματος αποφάσισε οι Βούλγαροι παρτιζάνοι να συγκροτήσουν μία ομάδα μάχης κάτω από τη διοίκηση του Στόγιο Μπέλκιν.

Οι Βούλγαροι παρτιζάνοι δεν θεωρούσαν ότι είχαν εκπληρώσει στο ακέραιο το χρέος τους μόνο με το να μπουν στις γραμμές της Ελληνικής Αντίστασης και να παίρνουν μέρος στις μάχες κατά των φασιστών. Ένα από τα μεγάλα καθήκοντα που αναλάβαιναν ήταν να προσελκύσουν στους παρτιζάνους τους Βούλγαρους στρατιωτικούς και πολίτες κατοίκους της Ανατολικής Μακεδονίας και Δυτικής Θράκης. Χάρη στις προσπάθειές τους πέρασαν στον ΕΛΑΣ οι στρατιώτες Στογιάν Ντουμπέλοφ, Μλόντεν Μάρκοφ, Αλεξάντερ Πετρούνοφ, Πρόεφ, Ντούρτσεφ, ο αξιωματικός Κίρο Γιάνεφ και πέντε άλλοι στρατιώτες.

Οι απεγνωσμένες προσπάθειες της φασιστικής εξουσίας να πνίξει στα τέλη ταυ καλοκαιριού του 1944, την επαναστατική πάλη με κατασταλτικά μέτρα, υποχρέωσαν ορισμένους Βούλγαρους πού κατείχαν ως τότε επίσημες θέσεις και βοηθούσαν κρυφά το κίνημα της Αντίστασης, να περάσουν στην παρανομία. Τον Αύγουστο του 1944 προσχωρούν στους παρτιζάνους του 21ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ ο πρόεδρος του δημοτικού συμβουλίου του χωριού Κουρουντερέ Ιβάν Ντεμερτζίεφ, ο αποθηκάριος της κρατικής αποθήκης βαμβακιού ταυ Πρόσενικ, Γκεόργκι Λούκοφ και ο αδελφός του έφεδρος αξιωματικός Λιούμπεν Λούκοφ, διοικητής ενός τμήματος μεταφορών στις Σέρρες.

Ο αριθμός των Βουλγάρων που προσχωρούν στους Έλληνες παρτιζάνους μεγαλώνει προς τα τέλη του Αυγούστου, αρχές Σεπτέμβρη 1944, όταν η ατμόσφαιρα στην Βουλγαρία γίνεται έντονα επαναστατική.

Όλα αυτά συνέτειναν να δημιουργηθούν την άνοιξη του 1944, ομάδες Βουλγάρων ανταρτών στα πλαίσια του ΕΛΑΣ. Τον Ιούνη συγκροτήθηκε και εντάχτηκε στο 81ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ η ομάδα «Βασίλη Λέφσκυ», που πήρε ενεργό μέρος στην απελευθέρωση της ουδέτερης ζώνης. Τον Αύγουστο, η βουλγαρική ομάδα του 81ου Συντάγματος ταυ ΕΛΑΣ αριθμεί 19 μαχητές και στις 7 Σεπτέμβρη σχηματίζονταν «τμήμα Βουλγάρων παρτιζάνων» από 21 μαχητές ενταγμένους στο 21 Σύνταγμα του ΕΛΑΣ.

Το παρτιζάνικο τάγμα «Χρίστο Μπότεφ» συγκροτήθηκε το 1943 σε βουλγάρικο έδαφος. Η δημιουργία της μονάδας αυτής οφείλεται αποκλειστικά στο Κομμουνιστικό Κόμμα Βουλγαρίας. Αξίζει όμως να υπογραμμιστεί ότι στις σκληρές στιγμές της δημιουργίας του τάγματος και στην διάρκεια της μεγάλης πορείας προς την Βουλγαρία, στις αρχές του 1944 οι μαχητές είχαν τη βοήθεια των Ελλήνων αντιφασιστών. Μαζί με τους αντάρτες του ΕΛΑΣ το τάγμα «Μπότεφ» πάλεψε εναντίον των κατακτητών .

Εικόνα
Το Τάγμα "Χρίστο Μπότεφ".

Το καλοκαίρι του 1944 αποκαθίστανται οι σχέσεις μεταξύ Ελλήνων και Βουλγάρων παρτιζάνων. Το βουλγάρικο τμήμα «Αντόν Ποπόφ» πέρασε τον Αύγουστο του 1944 στην περιοχή του ορεινού συγκροτήματος Αλί Μποτούς, και διεξήγαγε επί ένα μήνα στρατιωτικές επιχειρήσεις και έκανε πολιτική δουλιά μαζί με το 21ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ.

Οι προσπάθειες που καταβλήθηκαν για την εν όπλοις συναδέλφωση των Βουλγάρων και Ελλήνων απέδωσαν τους καρπούς τους στην περίοδο της εξέγερσης της 9ης Σεπτέμβρη 1944, όταν Βούλγαροι και Έλληνες έδρασαν από κοινού στην περιοχή της Ανατολικής Μακεδονίας - Δυτικής Θράκης.



Zoom in (real  dimensions: 430 x 415)Εικόνα



Εικόνα

Ο Κόκκινος Στρατός απελευθερώνει τη Σόφια .

Zoom in (real  dimensions: 466 x 411)Εικόνα



Εικόνα

Στο Βερολίνο !!!


Η αντίσταση του ελληνικού λαού εναντίον της Φασιστικής κατοχής, και η συμβολή του στην αντιφασιστική απελευθερωτική πάλη των λαών άφησε βαθιά ίχνη στην Ιστορία του. Οι Ερχόμενες Γενιές θα ξαναβρούν σε αυτήν τον ηρωισμό και την αυτοθυσία των εκατοντάδων χιλιάδων αγωνιστών. Ενάντια στον ξένο ζυγό οι Έλληνες και Βούλγαροι αντιφασίστες μπορούν νάναι κι αυτοί περήφανοι που βρήκαν στις τραγικές στιγμές τού Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου τη δύναμη να υπερνικήσουν το Εθνικό μίσος που καλλιεργούσε η Φασιστική αντίδραση των δύο χωρών και να θέσουν τις βάσεις της εν όπλοις συναδέλφωσης ανάμεσα στους δύο γειτονικούς λαούς.



Εικόνα



Υ.Γ : Αφιερωμένο στους όψιμους βουλγαροκτόνους, συκοφάντες των απελευθερωτικών αγώνων των λαών.

Πέμπτη 15 Απριλίου 2010

Υπόθεση Ευτυχίας Πρίντζου

Προς το τέλος του 1946, η παρακρατική τρομοκρατία και η δράση των ένοπλων συμμοριών της δεξιάς, άρχισε να κοπάζει στην Ήπειρο - είχε άλλωστε πετύχει τους στόχους της. Οι εφημερίδες της αριστεράς είχαν κλείσει, οι οργανώσεις της είχαν περάσει στην αδράνεια ή στην παρανομία και οι πρώτες ομάδες των «ένοπλων καταδιωκόμενων» είχαν εμφανιστεί στα βουνά.

Όμως, από το καλοκαίρι του 1946, η επίσημη κρατική τρομοκρατία, με τις μαζικές συλλήψεις, τις εκτοπίσεις και τα έκτακτα στρατοδικεία, σφραγίζει την πολιτική ζωή στα Γιάννινα. Στόχος αυτή τη φορά, όπως και στην υπόλοιπη χώρα, η επαρχιακή Ελίτ, που είχε στηρίξει την εαμική αντίσταση στα χρόνια της Κατοχής

Το 1947, μάλιστα, το κλίμα της τρομοκρατίας συμπληρώθηκε με μια βάρβαρη και μακάβρια τελετουργία: μπροστά στη Διοίκηση της Χωροφυλακής - εκεί που βρίσκεται σήμερα το «Ντράγκστορ.» εκθέσανε κομμένα και ματωμένα τα κεφάλια πέντε ανταρτών. Μια τελετουργία, που ξένισε και σόκαρε στην κυριολεξία την γιαννιώτικη κοινωνία.

Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ των έκτακτων στρατοδικείων ήδη είχε οδηγήσει στο εκτελεστικό απόσπασμα το καλοκαίρι του 1946 τρεις αγωνιστές της αριστεράς (τους Γ. Λώλα, Στ. Πανταζή και Λ. Ράφτη) συνεχίστηκε αμείωτη και το 1947. Μεταξύ αυτών που δικάστηκαν και εκτελέστηκαν στα Γιάννινα αυτή τη χρονιά ήταν και ο Περικλής Καινούργιος από τα Λέλοβα (Θεσπρωτικό), γραμματέας της Περιφερειακής Επιτροπής Πρέβεζας του ΚΚΕ.

ΠΑΝΤΩΣ, σε γενικές γραμμές, το 1947 κύλησε χωρίς μεγάλες θεαματικές δίκες και χωρίς μαζικές εκτελέσεις η κρατική τρομοκρατία δεν είχε φτάσει ακόμα στην κορύφωσή της, όπου έμελλε να φτάσει το καλοκαίρι του 1948.

ΣΤΙΣ 15.6.48 άρχισε η δίκη της Σοφίας Φαρίδου, της Ευτυχίας Πρίντζου και 8 συγκατηγορουμένων τους για στρατολογία ανταρτών. Οι κατηγορούμενοι αρνήθηκαν την ενοχή τους. Ο Βασιλικός Επίτροπος στην αγόρευση του, ζήτησε το διαχωρισμό της δίκης της Πρίντζου, την καταδίκη τεσσάρων σε ισόβια και την απαλλαγή των υπόλοιπων. Το στρατοδικείο με την απόφασή του της 16.6.48 διαχώρισε τη δίκη της Πρίντζου και καταδίκασε τους τέσσερις σε θάνατο! Και στις 22.6.48 τα χαράματα στη θέση Μπιζάνι 4 νέοι άνθρωποι, η Σοφία Φαρίδου (μητέρα ανήλικου παιδιού) ο Τάσος Παπαχρηστίδης, ο Γιάννης Γάκης κι ο Αλέξανδρος Ντόλφης έπεσαν από τις σφαίρες του εκτελεστικού αποσπάσματος.


 Η Σοφία Φαρίδου με το αγόρι της, λίγο πριν τη σύλληψή της και την καταδίκη της σε θάνατο (περιοδικό ΑΝΤΙ, τεύχος 183, 31.07.1983).

Ταυτόχρονα με τους παραπάνω καταδικάστηκαν σε θάνατο από το έκτακτο στρατοδικείο ο καθηγητής Λευτέρης Κολοβός, ο Ι. Μαχαίρας και Θ. Κάλτσας και σε ισόβια ο Αν. Ντάγιος, από τη Βουνοπλαγιά για παράνομη κατοχή όπλων.

ΛΙΓΟ αργότερα, στις 8.7.48, άρχισε στην αίθουσα τελετών της Ζωσιμαίας Παιδαγωγικής Ακαδημίας, που είχε επιταχθεί για το σκοπό αυτό, η μεγαλύτερη και δραματικότερη δίκη στην ιστορία των Ιωαννίνων, που έμεινε γνωστή σαν «υπόθεση Πρίντζου».115 πολίτες - στελέχη, μέλη και οπαδοί των παράνομων οργανώσεων του ΚΚΕ και της ΕΠΟΝ Ιωαννίνων παραπέμφθηκαν για παράβαση του νόμου 509 και Γ/46 ψηφίσματος (Γ' Ψήφισμα απόφαση 253/1948). Τα στοιχεία που υπήρχαν σε βάρος τους ήταν ελάχιστα και ασήμαντα (διανομή προκηρύξεων και « παράνομος» έρανος) και προέρχονταν κυρίως από «ομολογίες» των ίδιων κατηγορουμένων. «Ομολογίες» που αποσπάστηκαν με φοβερά βασανιστήρια στις στρατιωτικές φυλακές του «Φιξ», όπου δύο από τους προφυλακισμένους κατηγορούμενους επιχείρησαν αυτοκτονήσουν κόβοντας τις φλέβες τους.


Πάσχα του 1948. Μελλοθάνατοι στο Φιξ.

Η ΔΙΚΗ κράτησε 15 μέρες. Στη διάρκειά της οι δεκάδες συνήγοροι των κατηγορουμένων έκαναν ότι μπορούσαν, μέσα στις δύσκολες συνθήκες φοβίας και τρόμου, που επικρατούσαν τότε, για να σώσουν τους πελάτες τους.


22 Δεκεμβρίου 1944. Ο ΕΛΑΣ, απελευθερώνει τα Ιωάννινα. Στην δίκη της Ευτυχίας Πρίντζου, ο συνήγορος της έκανε την παρακάτω έκκληση στην αγόρευσή του:
«Κύριοι στρατοδίκαι, μην ανοίγετε λογαριασμούς αίματος εις την πόλιν μας. Η παράταξις των κατηγορουμένων δεν έκαμε εκτελέσεις όταν κατέλαβε την εξουσίαν εις τα Ιωάννινα ...»



Ο συνήγορος κ. Β. Γιαννάκος, εκφράζοντας την κατάπληξη του για την υπερβολικά αυστηρή πρόταση του επιτρόπου για το νεαρό πελάτη του, έκανε την παρακάτω σύντομη και πρωτότυπη αλήθεια, αγόρευση:

«Αμ για το Δημήτριο Μαντά, αυτό το δεκαεπταετές παιδί με τα κοντά παντελόνια, ισόβια δεσμά, ωρέ βλοημένε Βασιλικέ, Επίτροπε; Τι να σ’ πω;! Άιντε, δεν λέω τίποτα ...»
Και το στρατοδικείο καταδίκασε το Μαντά σε θάνατο!!!

Και ο Γούλας Κωνσταντινίδης που υπεράσπισε 35 κατηγορούμενους έκλεισε την αγόρευσή του δακρύζοντας με την εξής δραματική αποστροφή:

«Δυστυχισμένοι κατηγορούμενοι, η υπεράσπισις σας εγκαταλείπει. Η σκιά τον θάνατον πλανάται εις την αίθουσαν ταύτην πάνω από τας κεφαλάς σας ...»

ΠΑΡΑ τις εκκλήσεις των συνηγόρων και παρά την πρόταση του Βασιλικού Επιτρόπου, το στρατοδικείο έβγαλε τα μεσάνυχτα της 23.7.48 την τερατώδη απόφασή του. Οι μισοί στο εκτελεστικό απόσπασμα κι οι άλλοι μισοί στα σπίτια τους - «λόγω βλακείας» Μόνον 11 καταδικάστηκαν σε ισόβια ή σε μικρότερες ποινές.

ΣΠΑΝΙΑ με τόσο ασήμαντες κατηγορίες καταδικάστηκαν τόσοι πολλοί άνθρωποι σε θάνατο και χύθηκε - για λόγους πολιτικής σκοπιμότητας - τόσο αθώο αίμα. Είναι χαρακτηριστικό ότι ενώ ο Βασιλικός Επίτροπος ζήτησε 18 θανατικές καταδίκες, το στρατοδικείο επέβαλε 48 - κι ανάμεσά τους σε 6 ανήλικους μαθητές Γυμνασίου! Και τουφεκίστηκαν τελικά 16, αυτοί που τα ονόματά τους είχαν μια ευρύτερη απήχηση στη γιαννιώτικη κοινωνία - ανεξάρτητα από το βάρος της κατηγορίας.

Η ΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗ του Δ.Σ. του Δικηγορικού Συλλόγου και η παρέμβαση του Μητροπολίτη Σπυρίδωνα υπέρ των καταδικασθέντων δεν είχαν αποτέλεσμα. Ο στρατηγός Τσακαλώτος έριξε το βάρος του υπέρ των εκτελέσεων.

ΣΥΝΟΛΙΚΑ, μέσα σε διάστημα λίγων μηνών, το καλοκαίρι του 1948, εξήντα περίπου Γιαννιώτες καταδικάστηκαν σε θάνατο κι από αυτούς οι 16 εκτελέστηκαν.

ΤΡΕΙΣ μέρες μετά την έκδοση της καταδικαστικής απόφασης - στις 27.7.48 - τουφεκίστηκαν στο Σταυράκι Ιωαννίνων, η Ευτυχία Πρίντζου, η Ελπινίκη Μπίτη, ο Κώστας Ράπτης, ο Άγγελος Χατζής (στέλεχος του ΚΚΕ και συνταγματάρχης του ΕΛΑΣ στα Γιάννενα) και ο Χρήστος Πρέντζας. Μεσολάβησαν δύο βδομάδες δραματικές από το γεγονός ότι ο στρατιωτικός διοικητής είχε δικαίωμα ν’ αφήνει ελεύθερους ακόμα και καταδικασμένους τετράκις παμψηφεί σε θάνατο - πράγμα που έκανε και για δυο θανατοποινίτες της υπόθεσης Πρίντζου, «λόγω αυθορμήτου και καταφανούς εκδηλώσεως μεταμέλειας» και για να «διάθεση τούτους προς ενεργόν εξυπηρέτησιν του αγώνος κατά των συμμοριτών». (καλό είναι να αποφύγουμε να αναφέρουμε ονόματα).

Τις υπόλοιπες δύο ομάδες των εκτελεσμένων αποτέλεσαν οι:

Μπίτης Απόστολος, Ράπτης Κωνσταντίνος, Χαρίτων Ευάγγελος, Ζουρνάς Τιμολέων, Χόρδος Απόστολος, Ευαγγελίδης Ευάγγελος, Ασπρίδης Ιωάννης , Χρόνης Κωνσταντίνος , Χολέβας Κωνσταντίνος, Στεργίου Γιώργος, Μαρνέλης Παναγιώτης και Καλαντζής Ιωάννης.

ΚΑΙ ΕΝΑΣ ακόμα Γιαννιώτης, ένα παλικάρι 27 χρονών, ο τσαγκάρης Βασίλης Ντέτσικας. που πιάστηκε μάλλον κατά λάθος (λόγω συνωνυμίας) στις 20.7.48, πέθανε δυο μέρες αργότερα από τα βασανιστήρια στις στρατιωτικές φυλακές «Φιξ», και τον έθαψαν κρυφά τη νύχτα στο νεκροταφείο του Αγ. Νικολάου, λέγοντας πως επιχείρησε τάχα να δραπετεύσει και σκοτώθηκε. Πρέπει να τονιστεί ότι, στη διάρκεια του εμφύλιου, οι φυλακές «Φιξ» αποτελούσαν πραγματικά ένα μικρό Μακρονήσι μέσα στο κέντρο των Ιωαννίνων (εκεί που βρίσκεται σήμερα το « Παλλάδιο») όπου γίνονταν κάθε είδους κτηνωδίες και βασανιστήρια κάτω από τις διαταγές, την επίβλεψη και την προσωπική συμμετοχή του λοχαγού Σπύρου Αραβανή.

Για την Ιστορία, το Στρατοδικείο αποτελούσαν οι:

Κουμπλής Ιωάννης, Ταγ/ρχης Πυρ/κού, Τσιμτσιλής Παναγιώτης Ταγ/ρχης ΣΕΜ, Ζώης Δημήτρης Ταγ/ρχης Διαδιβάσεων, Παττακός Στυλιανός Λοχαγός Μηχανοκινήτων, Μάνος Κων/νος Λοχαγός Πεζικού, ενώ Βασιλικός Επίτροπος ήταν ο Κοτταρίδης Ιωάννης Στρατ. Δικ. Συμβούλου Δ΄ Τάξης και γραμματέας ο Χριστιάς Ευάγγελος Ανθ/γός Στρατ/κής Δικαιοσύνης.


Ευτυχία Πρίντζου. Γεννήθηκε στα Γιάννενα το 1915. Πατέρας της ο αρχίατρος Γιάννης Πρίντζος. Απόφοιτη της Ζωσιμαίας Σχολής των Ιωαννίνων και του τμήματος Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Θεωρείται από τις οργανώτριες της Ζωσιμαίας Βιβλιοθήκης. Στην διάρκεια του ελληνοϊταλικού πολέμου υπηρέτησε στο πλευρό του πατέρα της ως εθελόντρια νοσοκόμα. 


(Αναμνηστική φωτογραφία, 25 Μαρτίου 1941. Στο κέντρο: ο Γιάννης Πρίντζος, δίπλα: η Λύκα, η Λέβυ, η Μαργαρίτα Μολυβάδα, η Αλεξ. Παπανικολάου-Παπαζήση, η Νίνα Παπλωματά, η Ευτυχία Πρίντζου, επαγγελματίες αδελφές, η Λάζαρη-Τρεμπέλη, η Αντιγόνη Μήτσιου, εθελόντριες άρωστοι-τραυματίες νοσοκόμοι. Από το βιβλίο του Σπύρου Εργολάβου, "Η Δίκη της Πρίντζου και οι εκτελεσμένοι των Ιωαννίνων, Αθήνα 2006).
Στην Κατοχή οργανώθηκε στο ΕΑΜ και στη συνέχεια στο ΚΚΕ. Διώχθηκε για την αντιστασιακή της δράση. Το 1948, παρά το γεγονός ότι κάποιοι θέλουν να το ξεχνούν (ειδικά το Δημοτικό Συμβούλιο των Ιωαννίνων με τις απολιτίκ, ουδέτερες τελετές που διοργανώνει κάθε χρόνο στη μνήμη των εκτελεσμένων στο Σταυράκι τον Ιούλιο του 1948), ήταν γραμματέας της ΝΕ Ιωαννίνων του ΚΚΕ και μέλος του Γραφείου Περιοχής Ηπείρου.

Από την Άννα Μπουρατζή-Θώδα.
Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Πολιτιστική, τ. 24, σελ. 64.

Ευτυχία Πρίντζου

Τον Ιούλιο, ακούμπησαν σπονδές τα μαλλιά σου στο χώμα

και του μίσους το πρόσωπο κέρωσε.

Μια δέσμη ήλιου

Φλόγισε τα λουλούδια στο Σταυράκι

και μοιρολόγησαν σα μάνες

γοερά οι αχτίδες της.

Αυτές οι αχτίδες

ορμήνεψαν τη γη να βλαστήσει

και παπαρούνες χιλιάδες ξεπλήρωσαν το χρέος τους,

μέσα στις αρτηρίες του αιώνα

που κυλά αίμα ιερό

κι ακούν τα ελάφια της μνήμης τον αγέραστο άνεμο

π' όλο λικνίζει κι όλο ποτίζει τη συγκομιδή.

Εκεί άνθισαν κρίνα

που κράτησαν με πείσμα τον καρπό

και τα λιθάρια διάβασαν της λεβεντιάς τον όρκο

ανοίγοντας μια θύρα στον ορίζοντα.

Παρθένες ώρες,

σεργιάνι βγήκαν στον ουρανό με φλογέρες

κι έκλαψαν τα μάτια της Πίνδου

καθώς μια ομίχλη τα σκούπιζε

δορυφορούσα.


(στο πολύ καλό site του Ν. Σαραντάκου).