Γιώργος Ζωιτόπουλος

Γεώργιος Ζιούτος. 

“Οι κομμουνιστές όταν είναι μαρξιστές και οι μαρξιστές όταν είναι κομμουνιστές δεν βοούν εν τη ερήμω. Ωστόσο μπορεί να είναι σχετικά μόνοι” Λουί Αλτουσέρ. 

  Ένα μικρό αφιέρωμα για έναν σπουδαίο διανοούμενο της Αριστεράς. 

 Γεννήθηκε στη Μακρινίτσα του Πηλίου το 1903. Η οικογένειά του ήταν εξαιρετικά εύπορη, αφού ο πατέρας του, έμπορος Δημήτριος Ζωιτόπουλος είχε εργαστεί στην Αίγυπτο πάνω από είκοσι χρόνια και είχε καταφέρει να δημιουργήσει μεγάλη περιουσία. Τη βασική εκπαίδευση τελείωσε στον Βόλο, ενώ σε ηλικία 16 ετών, το 1919, μετακόμισε στην Αθήνα προκειμένου να προπαρασκευαστεί με φροντιστηριακά μαθήματα, για να περάσει στο Πολυτεχνείο, κάτι που έγινε αφού κατάφερε να περάσει πρώτος στο Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών του Μετσοβείου. 

 Ήδη όμως στην Αθήνα είχε συνδεθεί με το εργατικό κίνημα της Αθήνας το οποίο περνούσε την παιδική του ηλικία. Ο Γ.Ζ., δεν θα συνεχίσει στο Πολυτεχνείο, αλλά την επόμενη χρονιά θα γραφτεί στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Αθήνας προς μεγάλη απογοήτευση της οικογένειάς του και ειδικά του πατέρα του. Θα υπηρετήσει τη στρατιωτική του θητεία από το 1922 ως το 1924, με ένα διάλειμμα το 1923, προκειμένου να ολοκληρώσει τις νομικές του σπουδές. Το 1924, θα πάρει το πτυχίο της Νομικής. Το επάγγελμα του δικηγόρου στην πράξη δεν θα το ασκήσει ποτέ σοβαρά, αφού τον είχε συνεπάρει το επάγγελμα της δημοσιογραφίας και η επιστήμη του Τύπου. Από τη φοιτητική του περίοδο θα ασχοληθεί με την αρθρογραφία και αργότερα θα συμμετάσχει ενεργά στις εκδόσεις των πιο σοβαρών αθηναϊκών εφημερίδων, για τις οποίες θα επιμεληθεί και πολλές από τις προσφορές τους σε βιβλία και εγκυκλοπαιδικά λεξικά. Μέλος του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος Ελλάδας από πολύ νωρίς, θα παρακολουθήσει από κοντά και ενεργά την δύσκολη, αλλά σταθερά ανοδική πορεία του εργατικού κινήματος. Ο Γ.Ζ είναι ένας από τους πρωτοπόρους του σοσιαλιστικού εργατικού τύπου στην Ελλάδα. Τον Νοέμβριο του 1921 θα εκδώσει στον Βόλο την σοσιαλιστική εφημερίδα “Εργάτης”.

Στη συνέχεια, πάλι στον Βόλο, στο μικρό διάστημα που θα μείνει μετά την περάτωση των σπουδών του, θα εκδώσει την εφημερίδα “Θεσσαλικά Χρονικά” (1926-1927). Μια εφημερίδα που θα κυκλοφορεί σε όλες τις μεγάλες θεσσαλικές πόλεις.1921. Θα διατελέσει αρχισυντάκτης και διευθυντής σε πολλές αθηναϊκές εφημερίδες του Μεσοπολέμου και φυσικά στον Ριζοσπάστη, όπου θα γίνει αρχισυντάκτης του δεύτερη φορά το 1944, λίγο μετά την Απελευθέρωση. Στην διάρκεια της μεταξικής δικτατορίας θα διωχθεί και θα εξοριστεί. 

Τον Ιούνιο του 1941, σε μια ιστορική συνάντηση στο σπίτι του στην Αθήνα, θα βάλει μαζί με τον Κώστα Καραγιώργη και τον Κώστα Βιδάλη τα θεμέλια του παράνομου κομματικού και αντιστασιακού τύπου. Ο Γ.Ζ, θα παραμείνει στην κατοχική Αθήνα μέχρι την ίδρυση της ΠΕΕΑ το 1944 όπου και θα ανεβεί στο Βουνό για να αναλάβει την θέση του γραμματέα του Εθνικού Συμβουλίου και την διεύθυνση του τύπου της ΠΕΕΑ. Με την δική του φροντίδα θα βγουν έντυπες όλες οι πράξεις και αποφάσεις της κυβέρνησης του Βουνού. 

 Το 1945, θα αναλάβει την διεύθυνση του κομματικού εκδοτικού οργανισμού “Νέα Βιβλία”. Με την δική του προτροπή και εισήγηση, “Τα Νέα Βιβλία” θα πάρουν την μορφή της ανώνυμης εταιρείας. Στόχος του Γ.Ζ. , είναι η προσφορά στο αναγνωστικό κοινό ποιοτικών και σχετικά οικονομικών εκδόσεων στο μαρξιστικό και εν γένει στο αντιστασιακό βιβλίο. Γνώστης ξένων γλωσσών θα βοηθήσει στη μετάφραση πολλών έργων των κλασικών του μαρξισμού, ενώ μεγάλη εκδοτική επιτυχία θα κάνουν βιβλία που έχουν σχέση με την πρόσφατη ιστορία του εθνικού αντιστασιακού αγώνα. Θα εκδώσει τον “ΕΛΑΣ” του Στρατηγού Στέφανου Σαράφη, το “Βροντάει ο ¨Όλυμπος” του καπετάνιου του Μηχανικού της 10ης Μεραρχίας του ΕΛΑΣ (Θεσσαλίας) Αντώνη Αγγελούλη (Βρατσάνου), ενώ στηριζόμενος στο τεράστιο αρχειακό υλικό που έχει συγκεντρωμένο, θα ξεκινήσει την οργάνωση του “Αρχείου της Εθνικής Αντιστάσεως”. Παράλληλα θα εκδώσει την παλαιότερη μελέτη του “Ο Τύπος στη Λαϊκή Δημοκρατία”, ένα μικρό βιβλίο που καταπιάνεται με τα προβλήματα της δημοσιογραφίας στην σύγχρονη εποχή και προτείνει τις λύσεις του. Το συγκεκριμένο έργο ο Γ.Ζ. Το είχε γράψει το 1943 στην Αθήνα κάτω από πολύ δύσκολες συνθήκες παρανομίας. 

Λίγο αργότερα θα δει στο φως και η μελέτη του για τον Άνθιμο Γαζή, στηριγμένη σε μια ομιλία του στις 25 Μαρτίου του 1943 στην ΕΣΗΕΑ, στα πλαίσια της εθνικής μας γιορτής. Στην εκδοτική του δουλειά, ήταν αυστηρός και εξαιρετικά λεπτολόγος, επιδιώκοντας με τις υπάρχουσες τυποεκδοτικές δυνατότητες της εποχής το τέλειο αποτέλεσμα. Με απίστευτη μεθοδικότητα και επιμονή θα οργανώσει μαθήματα ιδεολογικού και πολιτικού περιεχομένου για κομματικά στελέχη και μέλη και θα προσπαθήσει να δημιουργήσει κύκλους σεμιναρίων για την ιστορία του συνδικαλισμού, με καθαρά εργατικό ακροατήριο. 

 Αρωγός στον δύσκολο αγώνα του η σύζυγός του, η οποία αν και μεγαλοαστικής καταγωγής, θα του συμπαρασταθεί σε όλες τις φάσεις της ζωής του, ως επαναστάτη κομμουνιστή. Θα αποκτήσει με τον γάμο του μια κόρη, τη συγγραφέα και επιμελήτρια εκδόσεων Κατερίνα Ζωιτοπούλου-Μαυροκεφαλίδου. 

 Τον Ιούνιο του 1947, παίρνει άδεια από το Κόμμα και τον γραμματέα Νίκο Ζαχαριάδη, να πάει στη Γαλλία, στο Παρίσι, προκειμένου να μετεκπαιδευθεί και να ενημερωθεί για τις τελευταίες εξελίξεις στην Επιστήμη του Τύπου και της δημοσιογραφίας. Εποχές διώξεων για τους αριστερούς, θα δυσκολευτεί να προμηθευτεί διαβατήριο, κάτι που τελικά θα καταφέρει με την παρέμβαση του υπουργού Ρέντη που ήταν οικογενειακός φίλος με τον Δημήτρη Ζωιτόπουλο. Στο Παρίσι, ο Γ.Δ, για άγνωστους λόγους και παρά τις συνεχείς εκκλήσεις του, δεν θα πάρει “σύνδεση” με το ΚΚΕ. Πιθανά η προσωπική του φιλία και σχέση με τον Κώστα Καραγιώργη να είχε παίξει κάποιο ρόλο σε αυτήν την εξέλιξη. Πάντως ο Γ.Ζ., δεν θα απελπιστεί παρά την οικονομική ένδεια που θα αντιμετωπίσει. Θα συνεχίσει να στέλνει άρθρα του στις αθηναϊκές εφημερίδες και στον κομματικό τύπο στην δεκαετία του 50 και 60, ενώ παράλληλα συνεργασίες του θα δημοσιευτούν και στον περιοδικό τύπο της πολιτικής προσφυγιάς.Θα ακολουθήσει ως το 1967 μία μοναχική πορεία για να πεθάνει στο Παρίσι, μάλλον ξεχασμένος από τους συντρόφους του. 

 Ο Γ.Ζ, ήταν εκτός από κομμουνιστής και μαρξιστής. Από τους σημαντικότερους Έλληνες μαρξιστές διανοούμενους. Το 1954 θα συγγράψει μια εξαιρετική μελέτη για την ιστορία του διεθνούς εργατικού κινήματος από τον 19ο αιώνα ως τις αρχές του 20ου. Η τομή που θα κάνει στο σημαντικό αυτό βιβλίο, θα είναι η εισαγωγή της μαρξικής μεθοδολογίας στην μελέτη της ιστορίας του σοσιαλισμού. Για τον Ζιούτο, ιστορία του σοσιαλισμού είναι “η ιστορία της πάλης των εργαζομένων τάξεων με επικεφαλής το προλεταριάτο, για τη μετατροπή της καπιταλιστικής κοινωνίας σε σοσιαλιστική, όπως και η ιστορία της ιδεολογίας που διαποτίζει και καθοδηγεί αυτήν την πάλη”.

Διαβάστε, δείτε: 

Γιώργοs Ζιούτος, Ταξίδι χωρίς τέλος Ντοκιμαντέρ, του 1997. σε σκηνοθεσία του Νίκος Θεοδοσίου και σενάριο της Κατερίνας Μαυροκεφαλίδου, βασισμένο στο ανέκδοτο ημερολόγιο του πατέρα της, Γ.Ζ. Γ.Δ. Ζιούτος, «Το Διεθνές εργατικό κίνημα – Στον 19ο αιώνα και τις αρχές του 20ού αιώνα», από τις εκδόσεις “Στοχαστής”, με εκτενή (πάνω από 30 σελίδες) εισαγωγή του Γιάννη Μηλιού: «Γ.Δ. Ζιούτος: Το εκρηκτικό Θεωρητικό περιεχόμενο μιας 'σιωπηλής' παρουσίας» . Αθήνα, 2009. 

Γιώργος Ζιούτος: Μια σημαντική μορφή της αριστερής σκέψης. Άρθρο του Άλκη Ρήγου στην Αυγή της 22 Νοεμβρίου 2009.

Σας αρέσει ο Μαρξ; Άρθρο του “Ιού” για τις περιπέτειες της έκδοσης του Κεφαλαίου του Καρόλου Μαρξ στην Ελλάδα. “Γιώργος Ζιούτος 1903-1967” Επιστημονική συνάντηση στο Βόλο για τον ερευνητή, τον δημοσιογράφο, τον εκδότη και τον αγωνιστή της Αριστεράς, Μάρτιος 1997. Από τις εκδόσεις “Παρασκήνιο”, Αθήνα 2000. 

 Αναζητήστε βιβλία του Γ.Ζ. , στα