«ο αθλητισμός θα πρέπει συνειδητά να χρησιμοποιηθεί σαν μέσο για να συσπειρωθούν οι πλατιές μάζες των εργατών και των αγροτών γύρω από τις οργανώσεις του κόμματος και των συνδικάτων, ώστε να προσελκυστούν έμπρακτα στην πολιτική και κοινωνική δραστηριότητα».
Στο πνεύμα αυτό, το 1928, η Κόκκινη Αθλητική Διεθνής θα οργανώσει στη Μόσχα την πρώτη Σπαρτακιάδα. Έλαβαν μέρος 600 εργάτες αθλητές και αθλήτριες από 14 χώρες. Για την ιστορία το πρόγραμμα περιελάμβανε 22 αθλήματα, αλλά και χορούς, ποιητικούς διαγωνισμούς και μουσική ! Δεν υπήρχαν ρεκόρ, εθνικοί ύμνοι, επιδόσεις. Ο αθλητισμός, χρησιμοποιήθηκε από την Κόκκινη Αθλητική Διεθνή για να προετοιμάσει το προλεταριάτο εν όψει της επικείμενης επανάστασης.
Φωτογραφία από την πρώτη Σπαρτακιάδα στη Μόσχα, το 1928. Η απάντηση του παγκόσμιου προλεταριάτου στη μπουρζουαζία για το τι σημαίνει πραγματικά ο αθλητισμός.Το νεαρό αλλά δυναμικό κόμμα της εργατικής τάξης στην Ελλάδα ΚΚΕ, σπεύδει να ακολουθήσει αυτήν την οδηγία. Λίγο μετά την πτώση της Παγκαλικής δικτατορίας, και ακόμα περισσότερο μετά την Τρίτη Συνδιάσκεψη της ΟΚΝΕ (Ομοσπονδίας Κομμουνιστικών Νεολαιών Ελλάδας), το Φεβρουάριο του 1927, αρχίζουν να δημιουργούνται τα πρώτα σωματεία εργατοαγροτικού αθλητισμού. Οι στόχοι αυτής της προσπάθειας καταγράφονται στο Ριζοσπάστη στις 8 Δεκεμβρίου 1927.
Σε μία μεγάλη ανάλυση του θέματος, στην τρίτη σελίδα και με τίτλο «Το Κόκκινο Σπορ και η Σημασία της Ανάπτυξής του μέσα στην εργαζόμενη Νεολαία», καθορίζονται οι εξής ρεαλιστικές επιδιώξεις :
- α) να προσφέρει διασκέδαση στις μάζες της εργατικής νεολαίας,
- β)να αντιδράσει με τη φυσική διάπλαση των εργαζόμενων νέων στη δηλητηρίαση από την εκμετάλλευση,
- γ) να προετοιμάσει ρωμαλέους και γυμνασμένους προλεταρίους για τον αγώνα της εργατικής τάξης,
- δ) να αποσπάσει τους εργαζόμενους νέους από την ιδεολογική εθνικιστική προπαγάνδα των αστικών αθλητικών συλλόγων,
- ε) να οργανώσει καινούργια στρώματα δραστήριων νέων εργατών.
Η πορεία της κίνησης.
Γράφει ο Γιώργος Γάσιας στην μεταπτυχιακή του εργασία «Η περίπτωση των ποδοσφαιρικών σωματείων στην ελληνική κοινωνία του μεσοπολέμου 1922-1936» (2005):
Το 1928 οργανώσεις εργατικού αθλητισμού υπήρχαν σε 30 περίπου πόλεις της Ελλάδος, ενώ, το 1930, το Α΄ Συνέδριο Εργατοαγροτικού αθλητισμού ίδρυσε την Ομοσπονδία Εργατοαγροτικού Αθλητισμού (Ο.Ε.Α.). Καθοδηγητής της Ο.Ε.Α. υπήρξε ο Κώστας Λουλές ενώ κυκλοφορούσε μια φορά το μήνα η τετρασέλιδη εφημερίδα μικρού σχήματος, το Εργατοαγροτικό Σπορ, το οποίο πουλούσε πάνω από 3000 φύλλα τη στιγμή που η Νεολαία (το επίσημο έντυπο της Ο.Κ.Ν.Ε.) πουλούσε 1500 με 2000 φύλλα. Στο συγκεκριμένο πλαίσιο εντάσσεται η πλειοψηφία των ποδοσφαιρικών συλλόγων που ιδρύθηκαν εκείνη την εποχή με χαρακτηριστικούς τίτλους Εργατικός Αστέρας, Αναγέννηση, Αστέρας.
Στη Θεσσαλονίκη ο Εργατικός Αστέρας διέθετε τη νόμιμη έγκριση και αποτελούνταν από 50 μέλη, «άπαντα ανήκοντα εις την εργατικήν τάξιν», ενώ στην ευρύτερη περιοχή της Λάρισας, η Αγροτική Σπίθα οργάνωνε συνεχώς ποδοσφαιρικούς αγώνες με ομάδες των χωριών της περιοχής βρισκόμενη ταυτόχρονα σε συνεχή επικοινωνία με τον Προλετάριο, ποδοσφαιρικό σωματείο που δραστηριοποιούνταν κυρίως στα όρια της πόλης.
Το 1933 μάλιστα οργανώθηκε περιφερειακή Σπαρτακιάδα κατά τη διάρκεια της οποίας οι ομάδες που συμμετείχαν κατόρθωσαν να παρελάσουν από τα γραφεία του Προλετάριου μέχρι το γήπεδο Αλκαζάρ, τον τόπο διεξαγωγής των αγώνων. Το 1935 έγινε προσπάθεια επίσης συγκρότησης και εργατικής προέλευσης Ομοσπονδίας Ποδοσφαιρικών Αθλητικών χωρίς όμως ιδιαίτερη επιτυχία.
Η "Νεολαία" σε άρθρο της 24/6/1932. "Η παγκόσμια Σπαρτακιάδα του 1933 στη Μόσχα και η συμμετοχή μας σ' αυτήν" και με αρκετά εύγλωττο υπότιτλο, "Η σημασία της αστικής Ολυμπιάδος του Λος Άντζελες". Εκδότης της "Νεολαίας" ήταν ο Μiχάλης Βοζιάδης, ενώ τα φύλλα τυπώνονταν στο τυπογραφείο "Ρυθμός".
Αφηγήσεις
Αφηγείται ο Δημήτρης Μιχελίδης κομμουνιστής Ηρακλειώτης για τον αθλητικό Σύλλογο "Σπάρτακος", που ιδρύθηκε με βάση το πνεύμα που αναφέρθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1920 :
Στο ξεκίνημα ήταν ανεπίσημος, όμως γρήγορα με τη νομική φροντίδα του νεαρού κομμουνιστή δικηγόρου Κωστή Μαμαλάκη έγινε επίσημος.
Εύκολα βρήκε απήχηση και πολλά εργατάκια μπήκαν στις γραμμές του. Το άσχημο ήταν που δεν είχαμε χρήματα ούτε για τα στοιχειώδη. Ούτε για μπάλα, ούτε για παπούτσια, ούτε όργανα, ούτε τίποτα. Ξυπολιάδες μας ονόμαζαν όταν πηγαίναμε στα χεντέκια (γήπεδα) ή στην αλάνα στις Πατέλες.
Όπως και στις τάξεις της ΟΚΝΕ, το ίδιο και στο νεογέννητο αθλητικό εργατικό σωματείο, τα πιο πολλά μέλη ήταν ορφανά προσφυγάκια και όλα βρήκαν συλλογική στέγη και λάβανε σωστή ηθική αγωγή.
Μεγάλη ήταν η αντίδραση και ο κατατρεγμός μας. Οι αρχές καθώς και τα δυο αστικά αθλητικά σωματεία, ο “Πράσινος Αστέρας” και ο ΟΦΗ, δεν μας άφηναν να σταθούμε πουθενά, ούτε στα χεντέκια, ούτε στα γυμναστήρια.
Ευτυχώς ήταν πολλές οι αλάνες τότε στο Ηράκλειο κι εκεί συνήθως πηγαίναμε για προπόνηση. Όσο για όργανα, μια χειροποίητη μπάλα μας φτιάξανε οι τσαγκαράδες, λιθάρια πήραμε από την θάλασσα, σφαίρες από ενετικά κανόνια και ακόντιο είχαμε ένα σκέτο ξύλο. Ένας σύντροφος εμποράκος πρόσφερε λίγες πήχες μαύρο σατέν και κάναμε μερικά παντελονάκια, κάτι άλλοι μας πρόσφεραν άσπρες φανέλες στις οποίες βάλαμε κατάστηθα δύο μεγάλα κόκκινα γράμματα, το Ο με το Σ, δηλαδή "Όμιλος Σπάρτακος", που όταν τις φορούσαμε όλος ο κόσμος γινόταν δικός μας από την περηφάνια. Βέβαια τα εφόδια ήταν λίγα, γι' αυτό φοράγαμε εναλλάξ τις στολές. Όλα τα παιδιά έπρεπε να βολεύονται.
Πολλές οι δυσκολίες, αλλά σιγά σιγά προκόβαμε. Φτιάχτηκαν τμήματα ποδοσφαίρου, κλασικού αθλητισμού, κολύμβησης, ακόμα και χορευτικό. Κάθε Πρωτομαγιά κάναμε και εσωτερικούς αγώνες στο μέρος της συγκέντρωσης, πότε στον Ατσαλένιο, πότε στον Άη Γιάννη, πότε στο συνοικισμό της Νέας Αλικαρνασσού. Γίνονταν και εκδρομές όπως στις γειτονικές Αρχάνες κτλ. Η εργατιά μας έβλεπε και μας καμάρωνε, αλλά η αντίδραση μας πολέμαγε με κάθε μέσο και η Ασφάλεια λυσσούσε και μας είχε βάλει στόχο. Ούτε σε ξερό, ούτε σε χλωρό κλαρί μας άφηνε να σταθούμε. Ο “Σπάρτακος” έπρεπε να βγει από τη μέση.
Στα επόμενα δυο χρόνια το φασιστικό ιδιώνυμο, είχε γίνει το θανατερό όπλο των βενιζελικών και των αντιβενιζελικών. Οσονούπω αναμέναμε την δική μας σειρά και οφείλαμε να κάνουμε το κάθε τι με προσοχή.
Στην αρχή του 1930, ο νόμος είχε ομόφωνα σχεδόν ψηφιστεί από την πλουτοκρατική βουλή, τέθηκε σε ενέργεια και άρχισαν μαζικές καταδίκες. Πράγματι, λίγο μετά η ασφάλεια τύλιξε το σύλλογό μας σε μια κόλλα χαρτί και πρώτα ο Σπάρτακος και κατόπιν το Εργατικό Κέντρο δικαστικά διαλύθηκαν...
Αθλητές του "Σπάρτακου" το 1928. Αριστερά ο Δημήτρης Μιχελίδης, δεξιά ο Λάμπρος οικοδόμος και στη μέση ο Βασίλης Καρνάβας (εκτελέστηκε το 1944 στο μεγάλο μπλόκο της Κοκκινιάς). Από το Αρχείο του Δημήτρη Μιχελίδη.
Ορφανά προσφυγόπουλα μέλη της ηρωικής ΟΚΝΕ και του "Σπάρτακου". Ηράκλειο Κρήτης 1926. Από το αρχείο του Δημήτρη Μιχελίδη.
Η Αντίδραση
Στο περιοδικό Αθλητικός Κόσμος σε άρθρο της 8/12/1927 ο «ερυθρός κίνδυνος» αναφερόταν ως ο «νέος φοβερότερος εχθρός» καθώς
«δια της ιδρύσεως της ερυθράς αθλητικής ενώσεως επιδιώκουν να παρασύρουν προς εαυτούς τα τίμια των εργατών παιδιά και με το πρόσχημα της ιδρύσεως αθλητικών και ποδοσφαιρικών εργατικών ομάδων να εμφυσήσουν εις τας αγνάς ψυχάς των νέων μαζύ με τα αθλητικά διδάγματα τας ανθρωποκτόνους ουτοπίας του Μαρξ, του Λένιν, του Τρότσκι και Στάλιν δεν είναι αστεία τα κρούσματα ταύτα προχτές εις τα σχολεία και γυμνάσια, χθες εις το πανεπιστήμον, σήμερα εις τον αθλητισμόν παντού αι νοσηραί και ψυχοφθόροι αρχαί του κομμουνισμού».
Λίγες μέρες αργότερα στο ίδιο περιοδικό και σε ανάλογου ύφους άρθρο με τίτλο «Ιδού οι Άνθρωποι της Μόσχας» και αφιέρωση προς την ελληνική βουλή και το υπουργικό συμβούλιο, ο αρθρογράφος προέτρεπε τους υπευθύνους της ελληνικής πολιτείας,
«να συνέλθωμεν από την νάρκην που μας έχει καταλάβη, να τονώσουμεν το εθνικον φρόνημα της νεολαίας, να πολεμήσωμεν το μικρόβιον αυτό που τόσο ύπουλα εισέρχεται εις τον νεαρόν ασθενικόν οργανισμόν της ελληνικής νεολαίας είναι ανάγκη να ληφθώσι δραστικά μέτρα είς όλους τους κλάδους».
Τα πιο πολλά αθλητικά σωματεία διαλύθηκαν με βάση το "Ιδιώνυμο" της "φιλελεύθερης" κυβέρνησης του Βενιζέλου. Η βασική αιτιολογία των δικαστικών αποφάσεων που επέβαλαν την διάλυση ήταν το πάντα κλασικό,
«Παρεκτράπησαν του σκοπού δι ον, είχον αναγνωνισθεί».
Διαβάστε:
Γιώργος Γάσιας: «Η περίπτωση των ποδοσφαιρικών σωματείων στην ελληνική κοινωνία του μεσοπολέμου 1922-1936». ( Πανεπιστήμιο Κρήτης - E-Locus Ιδρυματικό Καταθετήριο)
Δημήτρη Μιχελίδη: «Ο αθλητικός σύλλογος Σπάρτακος» στο περιοδικό Τότε, τεύχος 32, Μάρτιος 1988.
Χριστίνα Κουλούρη, «Αθλητισμός και όψεις της αστικής κοινωνικότητας - Γυμναστικά και αθλητικά σωματεία 1870-1922», από το Ιστορικό Αρχείο Ελληνικής Νεολαίας, Αθήνα 1997.
Robert Crego, "Sports And Games Of The 18th And 19th Centuries" από την Greenwood Press,
Westport, Connecticut, Λονδίνο 2003.
Άγγελος Ελεφάντης «Οι Εργατικές Ολυμπιάδες στον Μεσοπόλεμο», περιοδικό Ο Πολίτης, τεύχος 124, Ιούλιος-Αύγουστος 2004.
«Αντίβαρο στις γιορτές των αστών», από τον Ριζοσπάστη, Κυριακή 17 Αυγούστου 2008.
Robert Edelman, "Serious Fun: A History of Spectator Sports in the USSR", Oxford University Press, ΗΠΑ, 1993.
Ερυθρά Αθλητική Διεθνής, από την Wikipedia.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου