Η έκθεση Σίτριν

Εισαγωγικά .

Η υπόθεση του συνδικαλιστή ηγέτη των αγγλικών TUC (Trade Union Congress) , Walter Citrine δεν είναι πρωτότυπη στην ιστορία του παγκόσμιου εργατικού κινήματος . Δεν ήταν η πρώτη , αλλά δυστυχώς ούτε και η τελευταία φορά που ένας συνδικαλιστής ηγέτης με την αυταπάτη της ίσης συμμετοχής στην εξουσία , με την ελπίδα της κοινωνικής ανόδου , τυφλώνεται στην κυριολεξία και αφήνεται να παρασυρθεί από το οικονομικό και πολιτικό κατεστημένο της χώρας του και να γίνει τυφλό εκτελεστικό όργανό του .
Είναι άκρως διδακτική όμως , γιατί επιβεβαιώνει την λενινιστική άποψη για τα όρια του συνδικαλιστικού αγώνα , όταν αυτός δεν συνδυάζεται με την αντίστοιχη πολιτική και ιδεολογική κατάρτιση . Και την επιβεβαιώνει με πολύ σκληρό τρόπο .

Βιογραφικά στοιχεία .



Ο Walter Mc Lennan Citrine , γεννήθηκε στο Liverpool της Αγγλίας στις 22 Αυγούστου 1887 . Η οικογένεια του ήταν εργατική . Ξεκίνησε τη σταδιοδρομία του ως ηλεκτρολόγος και σε πολύ νεαρή ηλικία ενεργοποιήθηκε στο εργατικό συνδικάτο των ηλεκτρολόγων . Το 1920 έγινε αναπληρωτής γραμματέας του συνδικάτου του (Electrical Trades Union) , ενώ τέσσερα χρόνια αργότερα έγινε βοηθός του γενικού γραμματέα της Συνομοσπονδίας Εργατικών Ενώσεων της Αγγλίας (TUC) . To 1926 έγινε γραμματέας των TUC, θέση, που κράτησε για 20 ολόκληρα χρόνια, ως το 1946. Το 1945 έγινε πρώτος γραμματέας της World Federation of Trade Unions (WFTU), θέση που κράτησε για ένα ακριβώς χρόνο .
Οι πολιτικές του θέσεις ήταν βαθύτατα αντικομμουνιστικές ,
Από το 1947 ως το 1957 ανέλαβε διοικητής της αντίστοιχης ΔΕΗ της Αγγλίας (Central Electricity Authority) .
Έγραψε πολλά βιβλία , όπως «Η Ιστορία του συνδικαλιστικού κινήματος της Μεγάλης Βρετανίας» (The Trade Union Movement of Great Britain 1926) .
Ονομάσθηκε ιππότης το 1935 και λόρδος το 1946 .
Πέθανε σε ηλικία 96 ετών , το 1983 .
Θα ασχοληθούμε με την εμπλοκή του Citrine στην υπόθεση των Δεκεμβριανών .


Το πρόβλημα .

Αν και ο βρετανικός τύπος την περίοδο του Δεκεμβρίου του 1944 βρισκόταν για λόγους Εθνικής Ασφαλείας σε καθεστώς αυστηρής λογοκρισίας (ας μην ξεχνούμε ότι ο πόλεμος με τη Γερμανία συνεχιζόταν) , καθεστώς το οποίο συνεχίστηκε μέχρι και το Φεβρουάριο του 1945 , ο Τσώρτσιλ και ο Ήντεν βρέθηκαν σε εξαιρετικά δεινή θέση λόγω της κατάστασης η οποία είχε δημιουργηθεί στην Αθήνα .
Τόσο το Εργατικό Κόμμα που βρισκόταν τότε στην Αντιπολίτευση , όσο και η βρετανική κοινή γνώμη ήταν εναντίον της αγγλικής επέμβασης σε μία μικρή συμμαχική χώρα που τόσα είχε προσφέρει στον κοινό αγώνα . Ο αμερικανικός τύπος ο οποίος κυκλοφορούσε ελεύθερα στις μεγάλες αγγλικές πόλεις ήταν στην πλειοψηφία του φιλοεαμικός , γεγονός το οποίο δημιουργούσε επιπρόσθετα προβλήματα στον Βρετανό πρωθυπουργό .

Από τις αρχές του Ιανουαρίου του 1945 , ο στόχος της βρετανικής κυβέρνησης ήταν να πείσει τον αγγλικό λαό , αλλά και την αντιπολίτευση , πως οι χιλιάδες Βρετανοί στρατιώτες που εν μέσω του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου μάχονταν ενάντια σε ένα πρότινος συμμαχικό παρτιζάνικο στρατό , τον ΕΛΑΣ , στην πράξη πολεμούσαν για την επικράτηση των αξιών του πολιτισμού και της ελευθερίας , για την αποκατάσταση της Δημοκρατίας που κινδύνευε από μία σπείρα κακοποιών .

Ο ΕΛΑΣ και το ΕΑΜ , έπρεπε να αμαυρωθούν μπροστά στην αγγλική και γενικότερα στην διεθνή κοινή γνώμη . Έπρεπε να φανεί πως το ΕΑΜ ήταν μία συμμορία σαδιστών δολοφόνων , μία σπείρα εξτρεμιστικών κομουνιστικών στοιχείων που σκότωναν αθώους και έπιαναν ομήρους .

Άρχισε η διαδικασία συκοφάντησης του ΕΛΑΣ και μέσα από αυτόν ολόκληρης της αντίστασης του Ελληνικού λαού . Η Ελληνική Δεξιά , ήταν πρόθυμη να δώσει κάθε βοήθεια στην προσπάθεια αυτή .

Ο Λήπερ έστελνε συνεχώς εκθέσεις που αναφέρονταν στις φρικαλεότητες του ΕΛΑΣ και της ΟΠΛΑ . Το ίδιο και η AGIS (Anglo-Greek Information Service) , η Αγγλοελληνική Υπηρεσία Πληροφοριών που ήταν παράρτημα της Υπηρεσίας Ψυχολογικού Πολέμου (Political Warfare Executive) .

Ο Τσώρτσιλ έλπιζε ότι θα τα καταφέρει .
19 Ιανουαρίου τηλεγραφεί στον Λήπερ :

«Μην ανησυχείς πολύ για την κοινή γνώμη εδώ ή για τον αντιπολιτευόμενο Τύπο. Ποτέ δεν θα ικανοποιήσεις τους εκ πεποιθήσεως ΕΛΑΣΙΤΕΣ. Όμως νομίζω ότι τους απομονώσαμε και τους καταστήσαμε αναξιόπιστους ... Τα τηλεγραφήματά σου σχετικά με διάφορα εγκλήματα τα διάβασα σήμερα στη Βουλή και προκάλεσαν μεγάλη αίσθηση. Ο υπουργός Εξωτερικών θα προσθέσει και άλλα αύριο. Ο κύριος Μπέβην ισχυρίσθηκε ότι, αφού διαβάσαμε αποσπάσματα από τα έγγραφα αυτά, πρέπει να τα δημοσιεύσουμε σε μία Λευκή Βίβλο. Και βέβαια θα το κάνουμε μετά χαράς και θα προσθέσουμε όποιες άλλες εκθέσεις καταφθάσουν εν τώ μεταξύ. Είναι όμως απολύτως ζωτικό να είναι βάσιμες και να δοθούν τα ονόματα αυτών που είναι υπεύθυνοι γι' αυτές ... ούτε μία φωνή δεν υπερασπίσθηκε σήμερα τη συνεχιζόμενη κράτηση των όμηρων και ο κύριος Greenwood, που μίλησε εξ ονόματος των μη υπουργών μελών του Εργατικού Κόμματος. εξέφρασε έντονα τον αποτροπιασμό του γι' αυτήν τη μορφή ωμότητας ».

Παρά την αισιοδοξία του Τσώρτσιλ , οι αναφορές αυτές είχαν λίγο πολύ, μικρή προπαγανδιστική αξία . Στην ουσία δεν είχαν κάποιο σημαντικό περιεχόμενο και το σπουδαιότερο τα ντοκουμέντα που παρατέθηκαν δεν περιελάμβαναν τα γεγονότα από το Νοέμβριο και μετά , κάτι που επιδίωκαν έντονα οι βουλευτές της Αντιπολίτευσης . Η προσπάθεια του κυρίου Τσώρτσιλ κινδύνευε να πέσει στο κενό .

Έπρεπε να βρεθεί ένας μάρτυρας , ένα πρόσωπο υπεράνω πάσης υποψίας που να διαβεβαιώσει τον αγγλικό λαό πως οι βαρβαρότητες της Αριστεράς ήταν γεγονός . Και το πρόσωπο αυτό δεν άργησε να φανεί στο προσκήνιο . Ήταν ο συνδικαλιστής ηγέτης sir Walter Citrine που ετοιμαζόταν να μεταβεί στην Αθήνα επικεφαλής μιας αντιπροσωπείας Βρετανών συνδικαλιστών , για να ερευνήσει τις καταστροφές που άφησε ο πόλεμος και η κατοχή και οπωσδήποτε να δει τις δυνατότητες αναδιοργάνωσης του ελληνικού συνδικαλιστικού κινήματος και τις πιθανότητες σύνδεσής του με τα αντίστοιχα ευρωπαϊκά .

Ο Citrine είχε προσκληθεί από τη ΓΣΕΕ , στις αρχές του Νοεμβρίου του 1944 , μία πρόσκληση η οποία διαβιβάστηκε στο TUC επίσημα μέσω του Φορεί Όφις και ήταν υπογεγραμμένη από τους Έλληνες συνδικαλιστές Καλομοίρη και Θέο . Λόγω των γνωστών γεγονότων του Δεκεμβρίου την αντιπροσωπεία του TUC θα αναγκασθεί να πάει στην Ελλάδα στις 22 Ιανουαρίου του 1945 .

Η επίσκεψη .

O Citrine έπεσε στην παγίδα των Τσώρτσιλ και Λήπερ. Ο τελευταίος απέδειξε μάλιστα ότι διέθετε εξαιρετικές οργανωτικές ικανότητες, αφού σχεδίασε με άψογο και αριστοτεχνικό τρόπο το πρόγραμμα της επίσκεψης του συνδικαλιστή ηγέτη. Διερμηνέας του Citrine διορίσθηκε κάποια κυρία Ρωξάνη Σέντγουικ , γόνος μιας αριστοκρατικής αλλά εξαιρετικά συντηρητικής οικογένειας Ελλήνων τραπεζιτικών . Ο σύζυγος της κυρίας Ρωξάνη ήταν ένας άκρως αντιδραστικός ανταποκριτής στους New York Times και λόγω της καταφανούς μεροληψίας του ενάντια στην Αριστερά , είχαν διατυπωθεί πολλές φορές παράπονα στην διεύθυνση της εφημερίδας .

23 Ιανουαρίου . Ο Citrine επισκέπτεται τον Δαμασκηνό . Με αυστηρό ύφος τον ρωτά αν οι ελληνικές αρχές , κρατούν αιχμαλώτους υπό τον θεσμό της ομηρείας . Ο πανέξυπνος ιεράρχης στην κυριολεξία διαρρηγνύει τα ιμάτιά του . Όχι , όχι . Ουδέποτε η ελληνική κυβέρνηση θα έπραττε κάτι ενάντια στους διεθνείς νόμους . Λίγο αργότερα επισκέπτεται τον υπουργό της Δικαιοσύνης , όπου ακούει τα ίδια. Επισκέπτεται στη συνέχεια τις φυλακές . Υπάρχουν προβλήματα στην διαβίωση των κρατουμένων , κυρίως επισιτιστικά , αλλά γενικά οι συνθήκες κράτησης είναι αποδεκτές και σχετικά αξιοπρεπείς . Μένει ευχαριστημένος .

24 Ιανουαρίου . Ο Citrine έρχεται σε συνάντηση με μία ομάδα πρώην ομήρων , που μόλις είχαν ελευθερωθεί από τον ΕΛΑΣ . Ακούει τις τραγικές διηγήσεις τους , σημειώνει την άθλια ενδυμασία τους . Στην κυριολεξία συντρίβεται . Στη συνέχεια πριν προλάβει να συνέλθει από τα τρομερά που άκουσε , μεταφέρεται στο Περιστέρι και βρίσκεται μπροστά στο τρομερό θέαμα των πτωμάτων που βρίσκονται σε αποσύνθεση . Τού μιλάνε για 10000 δολοφονημένους από τον ΕΛΑΣ , ως επί το πλείστον με «κονσερβοκούτια» και «μαχαίρια» . Πείθεται . Συναντιέται με συγγενείς νεκρών . Δεν έχει πια αμφιβολίες . «Είναι γεγονός . Ο ΕΛΑΣ είχε διαπράξει μαζικές , φρικτές δολοφονίες».

Δεν είναι έμπειρος . Δεν έχει καμία σχέση με τους σκληροτράχηλους πολεμικούς ανταποκριτές των ξένων εφημερίδων . Γράφει ο ψύχραιμος και φλεγματικός Collin Wright :

«Το ΕΑΜ έρευνα το θέμα των ωμοτητών και νομίζω ότι θα ανακαλύψουμε πώς οι πιο πολλές είναι αέρας φρέσκος. Λέγεται ότι η Δεξιά έπαιξε κάποιο βρόμικο παιχνίδι σε βάρος της Αριστεράς. Άνθρωποι που πέθαναν από φυσικά αίτια εξετάφησαν, οι μύτες και τ' αυτιά τους αποκόπηκαν, τα μάτια τους βγήκαν και τα γεννητικά τους όργανα κακοποιήθηκαν. Τα ακρωτηριασμένα αυτά πτώματα επιδείχθηκαν ως ακρότητες του ΕΛΑΣ. Παρουσιάστηκαν μερικοί και δήλωσαν με όρκο ότι τάφοι συγγενών τους είχαν παραβιαστεί .. »


O Citrine δεν είναι όμως Wright .
Δε γνωρίζει από τις ελληνικές ραδιουργίες . Είναι ευκολόπιστος . Το μόνο που νιώθει πια είναι αηδία και αποτροπιασμό για την ελληνική αριστερά . Υιοθετεί τις απόψεις του Λήπερ και γίνεται υπέρμαχος της πολιτικής του Τσώρτσιλ .

26 Ιανουαρίου . Συναντιέται με τον Σκόμπυ και σε μια συγκέντρωση αλεξιπτωτιστών του βρετανικού στρατού , επιτίθεται με έντονη φρασεολογία τόσο στην ελληνική αριστερά , όσο και στο φιλοεαμικό τύπο και στους συμπαθούντες του Εργατικού Κόμματος .

Ο Τσώρτσιλ έχει πια πετύχει στο στόχο του .
Ο Citrine επικρίνει το Σκόμπυ γιατί δεν επιτέθηκε ενάντια στον ΕΛΑΣ νωρίτερα ! Στην έκθεση που θα υποβάλει θα δεχθεί όλη τη φιλολογία της Δεξιάς . Ο ΕΛΑΣ δεν πολέμησε τους Γερμανούς . Ο ΕΛΑΣ τρομοκρατούσε την ύπαιθρο , εξόντωσε όλες τις μη κομουνιστικές αντιστασιακές ομάδες , είχε σκοπό να αιματοκυλίσει την Αθήνα κλπ .

Θλιβερός κατήφορος . Τις επόμενες ημέρες θα βρει λίγο χρόνο για να ασχοληθεί με το αρχικό αντικείμενο της επίσκεψης του .


Κηδεία των θυμάτων των Δεκεμβριανών, μετά τη Βάρκιζα .

Για την πτωματολογία και τους ομήρους .

Από την αρχή των Δεκεμβριανών συγκρούσεων , ο στόχος των βρετανικών και κυβερνητικών δυνάμεων ήταν η εξάρθρωση των πολιτικών οργανώσεων του ΕΑΜ , οι οποίες αποτελούσαν και πηγή των εφεδρειών του ΕΛΑΣ , εφεδρείες που τις πρώτες ημέρες του πολέμου φαίνονταν αστείρευτες . Έγιναν πάνω από 12000 συλλήψεις πολιτών και παρτιζάνων . 8000 από αυτούς μεταφέρθηκαν σε στρατόπεδα στην Αφρική . Οι φήμες ωστόσο μέσα στους κύκλους της Αριστεράς για δολοφονίες και βασανισμούς των κρατουμένων είχαν φουντώσει . Η χειρότερη των διαδόσεων ήταν πως το ανθρώπινο φορτίο των αρματαγωγών που «δήθεν» πήγαιναν στην Αίγυπτο πεταγόταν στην κυριολεξία στην θάλασσα .


Συλλήψεις αριστερών από Άγγλους .

Από τις 18 Δεκεμβρίου , τόσο ο ΕΛΑΣ , όσο και η Εθνική Πολιτοφυλακή και η ΟΠΛΑ άρχισαν για αντιπερισπασμό να συλλαμβάνουν δεξιούς ή αμφιβόλου προς την αριστερά και το ΕΑΜ φρονήματος πολίτες . Έγιναν υπερβασίες εκατέρωθεν .Εκτός από γνωστούς και σεσημασμένους δωσίλογους (Μπάκος , Πειρουνάκης) , εκτελέσθηκαν και αθώοι από την ΟΠΛΑ (βλέπε υπόθεση Παπαδάκη) . Γράφει ο Heinz Richter καθηγητής Σύγχρονης Ελληνικής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Mannheim :

Η θέση για μαζικές εκτελέσεις δεν είναι πλέον δυνατόν να υποστηρίζεται. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η ΟΠΛΑ (Οργάνωση Περιφρούρησης Λαϊκών Αγώνων), η μυστική αστυνομία του ΚΚΕ, προέβη στην εξόντωση αντίπαλων του κατά την δεύτερη φάση των Δεκεμβριανών. Όμως δεν είναι βέβαιο αν υπήρχε εξουσιοδότηση του Πολιτικού Γραφείου για τις ενέργειες αυτές.

Παράλληλα αναπτυσσόταν ή δραστηριότητα των καλούμενων Λαϊκών Δικαστηρίων, τα οποία καταδίκαζαν διαβόητους συνεργάτες των κατακτητών. Ο πραγματικός αριθμός των θυμάτων τους δεν είναι γνωστός. Ο αριθμός που δόθηκε από τον Δαμασκηνό ήταν υπερβολικά μεγάλος, αφού οι βρετανικές υπηρεσίες μιλούσαν για 1.500 πτώματα.

Εκτός αυτού, μεγάλο μέρος από τους νεκρούς που είχαν βρεθεί στο Περιστέρι και αλλού δεν είχαν δολοφονηθεί άλλά είχαν πεθάνει από φυσικό θάνατο ή είχαν σκοτωθεί στην διάρκεια των εχθροπραξιών, και μόνον μετά θάνατον είχαν ακρωτηριασθεί κατάλληλα και μεταφερθεί εκεί από συμμορίες της Δεξιάς.

Ακόμη και σήμερα είναι εξαιρετικά δύσκολο να βρει κανείς αξιόπιστες πληροφορίες σχετικά μ' αυτές τις «δολοφονίες». Όταν ο γράφων προσπάθησε να ερευνήσει το θέμα στη διάρκεια της χούντας, κανείς εκτός από το πρώην ηγετικό στέλεχος του ΕΔΕΣ και αριστεροφιλελεύθερο πολιτικό Κομνηνό Πυρομάγλου, δεν προσεφέρθη να παράσχει πληροφορίες. Κι ο ίδιος ο Πυρομάγλου ζήτησε από τον συγγραφέα να μη χρησιμοποιήσει τ' όνομά του. Όχι από φόβο γι' αυτόν, αλλά για τον πληροφοριοδότη του, που τότε ήταν αξιωματικός της αστυνομίας και μπορούσαν εύκολα να τον ανακαλύψουν. Ο Πυρομάγλου μου είπε ότι το 1958, όταν εξελέγη βουλευτής κάτω από τη σημαία της ΕΔΑ, τον επισκέφθηκε ο παραπάνω αξιωματικός ο οποίος, με άκρα μυστικότητα, του πιστοποίησε ότι κατά την Κατοχή είχε υπηρετήσει στα Τάγματα Ασφαλείας ως αξιωματικός. Στα τέλη Δεκεμβρίου του 1944 τού πρότειναν να τον αποκαταστήσουν στην αστυνομία, αν, τις επόμενες νύχτες, ξέθαβε τους νεκρούς, που είτε είχαν βρει φυσικό θάνατο είτε είχαν πέσει θύματα των μαχών της Αθήνας και είχαν ταφεί στον Εθνικό Κήπο πίσω από τή Βουλή, και τους μετέφερε με καμιόνια στο Περιστέρι. Κι αuτό έκανε, με τη βοήθεια μερικών πρώην ταγματασφαλιτών. Στο Περιστέρι τα πτώματα ακρωτηριάσθηκαν και ρίχτηκαν στους κοινούς τάφους όπου τα είδε ό Citrine. Από τότε είχε τύψεις και, για να ξαλαφρώσει, αποκάλυψε το μυστικό στον Πυρομάγλου .

Ο γράφων δεν έχει λόγο να αμφιβάλλει γι' αυτό, διότι ο ίδιος συνάντησε, μετά την πτώση. της χούντας, δυο αυτόπτες μάρτυρες που εξαναγκάστηκαν τότε ν' αναγνωρίσουν τα πτώματα συγγενών, που είχαν αποβιώσει από φυσικό θάνατο κατά τα Δεκεμβριανά και είχαν ταφεί με τους δολοφονημένους στο Περιστέρι .

Η Μάριον Σαράφη γνωρίζει επίσης δυο παρόμοιες περιπτώσεις στις όποίες αναφέρεται στην εισαγωγή της στην αγγλική έκδοση του βιβλίου (του Στέφανου Σαράφη) Ο ΕΛΑΣ.

« Η επέμβαση των Άγγλων στην Ελλάδα .Από τη Βάρκιζα στον Εμφύλιο Πόλεμο»