Για να χρησιμοποιήσουμε την ορολογία του μαρξιστή στοχαστή και μεγάλου
διανοητή Παναγή Λεκατσά, η κατάρρευση της πολιτικής και θιασικής
κυριαρχίας της Αγγλίας στην Ελλάδα το 1947 και η αντικατάστασή της από
την αμερικανική, είχε ως τελικό αποτέλεσμα να επέλθει ανεπανόρθωτη
αλλοίωση στην ορθόδοξη χριστιανική παράδοση του ελληνικού λαού.
Ο «Αμερικανικός Θίασος», κυριάρχησε, εκτός από την πολιτιστική σφαίρα και στην θρησκευτική. Γενικά, κυριάρχησε σε ολόκληρο το εποικοδόμημα. Από το 1947, άρχισε η χώρα να πλημμυρίζει από ακραίες προτεσταντικές αιρέσεις, όπως οι Μάρτυρες του Ιεχωβά, οι Αντβεντιστές και από άλλες, περισσότερες συμβατικές, όπως οι Ευαγγελιστές. Ακόμα όμως και η Ορθόδοξη Εκκλησία δέχθηκε επιδράσεις από το αμερικανικό θιασικό σύμπλεγμα, με τον γιγαντισμό των ήδη υπαρχόντων προτεσταντικού τύπου παρακκλησιαστικών οργανώσεων (Σωτήρ, Ζωή, κλπ), που επικράτησαν στους κόλπους της (από θεολογικής απόψεως, μπορεί να διαβάσει κανείς το «Ερωτικών αμφιλογία ή περί λιβελλοπράγμονος μοναχού», Εκδόσεις Δόμος, Αθήνα 1989, όπου ο Χρήστος Γιανναράς αποδεικνύει περίτρανα, την προτεσταντική αρχή όλων αυτών των οργανώσεων).
Χαρακτηριστικό των παραπάνω, είναι το γεγονός, ότι τον Νοέμβριο του 1948, γιορτάστηκε στο Βίτσι από τον «Εθνικό Στρατό», η περίφημη «Ημέρα των Ευχαριστιών», η Thanksgiving Day. Στην Ημέρα των Ευχαριστιών (25 Νοεμβρίου στις ΗΠΑ), οι πιστοί προσεύχονται και ευχαριστούν τον Ύψιστο, σε ανάμνηση του πρώτου θερισμού των προπατόρων τους, που έφτασαν στον Νέο Κόσμο ασφαλείς, το 1620. Μιλάμε δηλαδή, για μια παραλλαγή μεσαιωνικής αγροτικής γιορτής, που μεταφέρθηκε από τους αποίκους στην αμερικανική ήπειρο τον 17ο αιώνα. Υποτίθεται, ότι στην ορθόδοξη λατρευτική παράδοση, δεν υπάρχει ξεχωριστή ημέρα Ευχαριστίας στον Θεό, αλλά κάθε ημέρα του έτους, αποτελεί ημέρα Ευχαριστίας, Ευγνωμοσύνης και Προσευχής.
Από τις εφημερίδες της εποχής:
Αξίζει να πούμε ότι η «Ημέρα των Ευχαριστιών», αποτέλεσε σημείο
διαφωνίας και εντόνων αντιπαραθέσεων στους κύκλους της αμερικανικής Νέας
Αριστεράς και στο αντιπολεμικό κίνημα την δεκαετία του 1960-1970.
Πολλοί αμερικανοί αριστεροί ριζοσπάστες, πρότειναν η συγκεκριμένη γιορτή
να ονομαστεί ως "Εθνική Ημέρα Εξιλασμού" (National Day of Atonement),
κατά την οποία το φαγοπότι να αντικατασταθεί από αυστηρή νηστεία,
προκειμένου να τιμηθεί η μνήμη του Ολοκαυτώματος εκατομμυρίων γηγενών
Αμερικανών, από τους άποικους, που αποτέλεσαν τη μαγιά της δημιουργίας
των ΗΠΑ.
Η βασική αντίρρηση πολλών αριστερών που γιόρταζαν και συνέχιζαν να γιορτάζουν τη συγκεκριμένη ημέρα ήταν ότι "εντάξει, πρόκειται για μια γιορτή που συνδέεται με μια βρώμικη και δόλια ιστορία· παρά ταύτα, μπορούμε να συνεχίσουμε να γιορτάζουμε την ημέρα, αποκλειστικά για την οικογένεια και τους φίλους μας". Το πάνω επιχείρημα χωλαίνει, αφού χρησιμοποιεί τα βασικά νεοφιλελεύθερα ιδεολογήματα της υπεροχής του ιδιωτικού τομέα σε σχέση με τη συλλογική δράση και διδάσκει την επιστροφή στο ατομικό και ιδιωτικό-οικογενειακό πεδίο (με μια ζωή που να ρυθμίζεται βασικά από την κατανάλωση).
Όπως και ν αείναι πάντως, οι παραδοσιακοί Αμερικανοί κομμουνιστές (και οι ελληνοαμερικανοί) των περασμένων δεκαετιών (1940 και 1950s), δε φαίνεται να είχαν τέτοιους προβληματισμούς.
Από το σπουδαίο έργο του Κώστα Καρπόζηλου, Κόκκινη Αμερική: Έλληνες μετανάστες και το όραμα ενός Νέου Κόσμου, 1900-1950 (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο 2017), ένα απόσπασμα σχετικό με το θέμα, που παρουσιάζει την πολιτιστική διάχυση των Αμερικανών ελληνικής καταγωγής, έστω και αριστερών-κομμουνιστών, στις παραδοσιακές αξίες του λεγόμενου αμερικανισμού. Η ίδια ακριβώς διάχυση θα επιχειρηθεί και με την πολιτική και πολιτιστική κυριαρχία των ΗΠΑ στην Ελλάδα, μετά το 1947:
Η τρίτη καταχώρηση, στην τελευταία σελίδα του δελτίου Voice of Hellenic American Youth, αφορούσε τις χοροεσπερίδες που οργάνωναν τμήματα της International Workers Order για την Ημέρα των Ευχαριστιών. Ο εξαμερικανισμός του ελληνοαμερικανικού κομμουνισμού εξηγεί την ένταξη της Ημέρας των Ευχαριστιών στο ημερολόγιο της οργάνωσης. Οι Ελληνοαμερικανοί «νέοι πρωτοπόροι» αποδείκνυαν, με τον τρόπο αυτό, την εξοικείωση της δεύτερης μεταναστευτικής γενιάς με την κατεξοχήν αμερικανική γιορτή. Στ' αυτιά τους, η ριζοσπαστική κριτική της δεκαετίας του 1960 στην Ημέρα των Ευχαριστιών σε σχέση με την εκδίωξη των αυτοχθόνων πληθυσμών θα ηχούσε, πιθανότατα, παράδοξα. Αυτοί πολιτικοποιούσαν την ημέρα, όχι απορρίπτοντάς την, αλλά προσδίδοντάς της το κοινωνικό και πολιτιστικό πρόσημο της αμερικανικής Αριστεράς: κάποιος σύντροφος θα έβγαζε έναν σύντομο λόγο για τα επείγοντα ζητήματα της περιόδου, η μουσική θα περιελάμβανε τις μελωδίες του δημοφιλή κομμουνιστή βάρδου Πολ Ρόμπσον και οι συζητήσεις της βραδιάς θα ανατροφοδοτούνταν από τα όσα συνέβαιναν στον περίγυρο και στο νοητικό σύμπαν της οργάνωσης. Οι Ελληνοαμερικανοί «νέοι πρωτοπόροι», όπως κάθε αμερικανική παρέα, έκαναν εν τέλει αυτό που απαιτούσε η ημέρα: απόλαυσαν μια γεμιστή γαλοπούλα.
Το δώρο που περίμενε τον μεγάλο τυχερό της βραδιάς αποδείκνυε με τον πιο εμφατικό τρόπο ότι οι νέοι Αμερικανοί κομμουνιστές ήταν άνθρωποι της εποχής τους. «Μια ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ» ήταν το έπαθλο της καθιερωμένης λοταρίας· «ναι, καλά ακούσατε, μια ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ», επαναλάμβανε η ανακοίνωση στην τελευταία σελίδα του Voice of Hellenic American Youth. Στη μικρή αυτή λεπτομέρεια της χοροεσπερίδας της Ημέρας των Ευχαριστιών συμπυκνώνεται η μεγαλύτερη πρόκληση με την οποία καλούνταν να αναμετρηθεί η αμερικανική Αριστερά: ο αναγεννημένος αμερικανικός καπιταλισμός μπορούσε να εγγυηθεί την πρόσβαση περισσότερων από ποτέ ανθρώπων σε έναν θαυμαστό, και διαρκώς επεκτεινόμενο, κόσμο κατανάλωσης και υπηρεσιών.
Ο «Αμερικανικός Θίασος», κυριάρχησε, εκτός από την πολιτιστική σφαίρα και στην θρησκευτική. Γενικά, κυριάρχησε σε ολόκληρο το εποικοδόμημα. Από το 1947, άρχισε η χώρα να πλημμυρίζει από ακραίες προτεσταντικές αιρέσεις, όπως οι Μάρτυρες του Ιεχωβά, οι Αντβεντιστές και από άλλες, περισσότερες συμβατικές, όπως οι Ευαγγελιστές. Ακόμα όμως και η Ορθόδοξη Εκκλησία δέχθηκε επιδράσεις από το αμερικανικό θιασικό σύμπλεγμα, με τον γιγαντισμό των ήδη υπαρχόντων προτεσταντικού τύπου παρακκλησιαστικών οργανώσεων (Σωτήρ, Ζωή, κλπ), που επικράτησαν στους κόλπους της (από θεολογικής απόψεως, μπορεί να διαβάσει κανείς το «Ερωτικών αμφιλογία ή περί λιβελλοπράγμονος μοναχού», Εκδόσεις Δόμος, Αθήνα 1989, όπου ο Χρήστος Γιανναράς αποδεικνύει περίτρανα, την προτεσταντική αρχή όλων αυτών των οργανώσεων).
Χαρακτηριστικό των παραπάνω, είναι το γεγονός, ότι τον Νοέμβριο του 1948, γιορτάστηκε στο Βίτσι από τον «Εθνικό Στρατό», η περίφημη «Ημέρα των Ευχαριστιών», η Thanksgiving Day. Στην Ημέρα των Ευχαριστιών (25 Νοεμβρίου στις ΗΠΑ), οι πιστοί προσεύχονται και ευχαριστούν τον Ύψιστο, σε ανάμνηση του πρώτου θερισμού των προπατόρων τους, που έφτασαν στον Νέο Κόσμο ασφαλείς, το 1620. Μιλάμε δηλαδή, για μια παραλλαγή μεσαιωνικής αγροτικής γιορτής, που μεταφέρθηκε από τους αποίκους στην αμερικανική ήπειρο τον 17ο αιώνα. Υποτίθεται, ότι στην ορθόδοξη λατρευτική παράδοση, δεν υπάρχει ξεχωριστή ημέρα Ευχαριστίας στον Θεό, αλλά κάθε ημέρα του έτους, αποτελεί ημέρα Ευχαριστίας, Ευγνωμοσύνης και Προσευχής.
Από τις εφημερίδες της εποχής:
Η βασική αντίρρηση πολλών αριστερών που γιόρταζαν και συνέχιζαν να γιορτάζουν τη συγκεκριμένη ημέρα ήταν ότι "εντάξει, πρόκειται για μια γιορτή που συνδέεται με μια βρώμικη και δόλια ιστορία· παρά ταύτα, μπορούμε να συνεχίσουμε να γιορτάζουμε την ημέρα, αποκλειστικά για την οικογένεια και τους φίλους μας". Το πάνω επιχείρημα χωλαίνει, αφού χρησιμοποιεί τα βασικά νεοφιλελεύθερα ιδεολογήματα της υπεροχής του ιδιωτικού τομέα σε σχέση με τη συλλογική δράση και διδάσκει την επιστροφή στο ατομικό και ιδιωτικό-οικογενειακό πεδίο (με μια ζωή που να ρυθμίζεται βασικά από την κατανάλωση).
Όπως και ν αείναι πάντως, οι παραδοσιακοί Αμερικανοί κομμουνιστές (και οι ελληνοαμερικανοί) των περασμένων δεκαετιών (1940 και 1950s), δε φαίνεται να είχαν τέτοιους προβληματισμούς.
Από το σπουδαίο έργο του Κώστα Καρπόζηλου, Κόκκινη Αμερική: Έλληνες μετανάστες και το όραμα ενός Νέου Κόσμου, 1900-1950 (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο 2017), ένα απόσπασμα σχετικό με το θέμα, που παρουσιάζει την πολιτιστική διάχυση των Αμερικανών ελληνικής καταγωγής, έστω και αριστερών-κομμουνιστών, στις παραδοσιακές αξίες του λεγόμενου αμερικανισμού. Η ίδια ακριβώς διάχυση θα επιχειρηθεί και με την πολιτική και πολιτιστική κυριαρχία των ΗΠΑ στην Ελλάδα, μετά το 1947:
Η τρίτη καταχώρηση, στην τελευταία σελίδα του δελτίου Voice of Hellenic American Youth, αφορούσε τις χοροεσπερίδες που οργάνωναν τμήματα της International Workers Order για την Ημέρα των Ευχαριστιών. Ο εξαμερικανισμός του ελληνοαμερικανικού κομμουνισμού εξηγεί την ένταξη της Ημέρας των Ευχαριστιών στο ημερολόγιο της οργάνωσης. Οι Ελληνοαμερικανοί «νέοι πρωτοπόροι» αποδείκνυαν, με τον τρόπο αυτό, την εξοικείωση της δεύτερης μεταναστευτικής γενιάς με την κατεξοχήν αμερικανική γιορτή. Στ' αυτιά τους, η ριζοσπαστική κριτική της δεκαετίας του 1960 στην Ημέρα των Ευχαριστιών σε σχέση με την εκδίωξη των αυτοχθόνων πληθυσμών θα ηχούσε, πιθανότατα, παράδοξα. Αυτοί πολιτικοποιούσαν την ημέρα, όχι απορρίπτοντάς την, αλλά προσδίδοντάς της το κοινωνικό και πολιτιστικό πρόσημο της αμερικανικής Αριστεράς: κάποιος σύντροφος θα έβγαζε έναν σύντομο λόγο για τα επείγοντα ζητήματα της περιόδου, η μουσική θα περιελάμβανε τις μελωδίες του δημοφιλή κομμουνιστή βάρδου Πολ Ρόμπσον και οι συζητήσεις της βραδιάς θα ανατροφοδοτούνταν από τα όσα συνέβαιναν στον περίγυρο και στο νοητικό σύμπαν της οργάνωσης. Οι Ελληνοαμερικανοί «νέοι πρωτοπόροι», όπως κάθε αμερικανική παρέα, έκαναν εν τέλει αυτό που απαιτούσε η ημέρα: απόλαυσαν μια γεμιστή γαλοπούλα.
Το δώρο που περίμενε τον μεγάλο τυχερό της βραδιάς αποδείκνυε με τον πιο εμφατικό τρόπο ότι οι νέοι Αμερικανοί κομμουνιστές ήταν άνθρωποι της εποχής τους. «Μια ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ» ήταν το έπαθλο της καθιερωμένης λοταρίας· «ναι, καλά ακούσατε, μια ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ», επαναλάμβανε η ανακοίνωση στην τελευταία σελίδα του Voice of Hellenic American Youth. Στη μικρή αυτή λεπτομέρεια της χοροεσπερίδας της Ημέρας των Ευχαριστιών συμπυκνώνεται η μεγαλύτερη πρόκληση με την οποία καλούνταν να αναμετρηθεί η αμερικανική Αριστερά: ο αναγεννημένος αμερικανικός καπιταλισμός μπορούσε να εγγυηθεί την πρόσβαση περισσότερων από ποτέ ανθρώπων σε έναν θαυμαστό, και διαρκώς επεκτεινόμενο, κόσμο κατανάλωσης και υπηρεσιών.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου