2ο αντάρτικο: η κρυπτογράφηση των μηνυμάτων

Η επικοινωνία των ανώτερων στελεχών του ΚΚΕ και του ΔΣΕ κατά τη διάρκεια του δεύτερου αντάρτικου και ιδιαίτερα όταν τα στελέχη αυτά βρίσκονταν σε διαφορετικές χώρες(για παράδειγμα η επικοινωνία μεταξύ των κλιμακίων του ΠΓ στην Ελλάδα και τη Γιουγκοσλαβία) γινόταν κατά βάση μέσω ασυρμάτων, με ραδιογραφήματα. Στις συνθήκες της ημιπαρανομίας, αρχικά, και της παρανομίας αργότερα, απαραίτητη προϋπόθεση για την ασφάλεια των επικοινωνιών ήταν η κρυπτογράφηση των ραδιογραφημάτων.

Στο βιβλίο του ιστορικού Φ.Ηλιού, "Ο ελληνικός εμφύλιος πόλεμος-Η εμπλοκή του ΚΚΕ" , εκτός από πλήθος τέτοιων ραδιογραφημάτων (αποκρυπτογραφημένων και μη), βρίσκουμε και ένα ευρετήριο «Συνθηματικών ονομάτων και εκφράσεων» που χρησιμοποιούνταν στην κρυπτογράφηση, το οποίο αναδημοσιεύουμε παρακάτω:


Συνθηματικά ονόματα και εκφράσεις

αγγούρι/α: Αρχηγείο/α
Αίας: Β. Μπαρτζιώτας
Ακακία: Ρούλα Κουκούλου
Ακάκιος: Μ. Κύρκος
άκεφος/η: παράνομος/η
άκεφος βεζύρης: παράνομος μηχανι­σμός
αλάτι: χρήματα
Αλμύρα, Αρμύρα: Θεσσαλονίκη
Ανανίας: Κ. Καραγιώργης
Ανδρόνικος: Γ. Ιωαννίδης
Απιδιά: Αθήνα
αρχιτεχνίτες: διοικητές
Ασπρέας: Π. Μαυρομάτης
Άτλας: Λ. Στρίγκος
Αχιλλέας: Θ. Μακρίδης
Αχλαδιά: Θράκη

Βαλανιδιά: Μακεδονία
Βεζύρισσα: Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση
Βλαντιμίροφ: Βίλκο Τσερβένκοφ

Γαλατού: Γαλλία
γελαστός/-οί: διοικητής/επίτροπος
γελώ : δραπετεύω
Γέρος: Γ. Σιάντος, μερικές φορές όμως το όνομα χρησιμοποιείται και για άλλα πρόσωπα, όπως ο Δημητρόφ ή ο Στάλιν και το ΚΚΣΕ
Γεωργία: Γ. Βοντίτσιος (Γούσιας)

δάσος: ΕΑΜ
Διονύσης: Γ. Ιωαννίδης

Ιατρός: Γ. Πασαλίδης

Κάβρας: Σ. Σουκαράς
Καμπίσιοι: Πολωνία
καρπουζώνω: οργανώνω
κήπος: Αγροτικό Κόμμα Ελλάδας
Κούκος: Ν. Ζαχαριάδης
κρυολογώ: βγαίνω στο βουνό

Λεονώρα: Κεντρική Επιτροπή
Λέων: Αχ. Μπλάνας

μαγαζιά: οργανώσεις
Μαίρη: Χρύσα Χατζηβασιλείου
Μαρία: Μ. Βαφειάδης
Μασλατζής: Πολιτικό Γραφείο
Μέμος: Μ. Πορφυρογένης
Μόας: Δ. Παρτσαλίδης
Μπάρμπας: Ν. Πλουμπίδης

Ντενίσοβιτς, Ντενίσωβ, Ντενίσωφ: Γ. Ιωαννίδης

πάνω: Μόσχα
Παππούς: Γ. Δημητρόφ
παρέα: Γενικό Αρχηγείο
Πάρις: Δ. Βλαντάς
πατητήρι: τυπογραφείο
Πεπονιά: Πειραιάς
Πετρίδης: Β. Μαρκεζίνης
Πόντιος: Αλκ. Λούλης

Σάρας: Κ. Λουλές
Σεργκέεφ: Λ. Μπαράνοφ
Σμαρώ, Σμάρω: Στ. Αναστασιάδης
σπουργίτης: ασύρματος
Σπύρος: Π. Ρούσος
στρούγκα: βουνό
Συκιά: Πάτρα
Συμπέθεροι: Τσεχοσλοβάκοι
σωσίας: αντιπρόσωπος

Τασούλης: Μ. Κύρκος
τόπι: ραδιοτηλεγράφημα
τρακτέρ: Δημοκρατικός Στρατός Ελ­λάδας
τρακτέρ της Μαρίας: Αρχηγείο του ΔΣΕ

Φάνης: Β. Μπαρτζιώτας
φασκελώνω : αποφασίζω

Χορωδία Βεζύρισσα: Προσωρινή Δημο­κρατική Κυβέρνηση
Χρήστος: Στ. Αναστασιάδης
Χύτρος: Η. Τσιριμώκος(;)

Ψαθάς: Π. Κόκκαλης
ψήλωμα: εκπομπή



Παρακάτω παραθέτουμε ένα τυπικό παράδειγμα κρυπτογραφήματος(το οποίο περιέχεται και αυτό στο βιβλίο του Φ.Ηλιού) στο οποίο ο Στ. Αναστασιάδης από την Αθήνα απευθύνεται στον Γ. Ιωαννίδη στο Βελιγράδι. Η αποκρυπτογράφηση των συνθηματικών ονομάτων και εκφράσεων καθώς και τα άρθρα που λείπουν(αφού τα «κρυπτογραφημένα ραδιογραφήματα είναι συχνά διατυπωμένα κατά το γνωστό τρόπο των τηλεγραφημάτων») σημειώνονται μέσα σε αγκύλες.



27.Χ.47
Αριθ. 36 Διονύση
Συζήτησε Μασλατζή [=το Πολιτικό Γραφείο] πάνω στην επιστολή Κούκου [=Ν. Ζαχαριάδη] και συμφώνησε να πάρει [ο] Κούκος ενεργότε­ρα μέρος στο Τρακτέρι [=Δημοκρατικό Στρατό] με τη σύσταση λήψης απαρετήτων μέτρων ασφάλειαs. Φίλοι Λεωνόρας δάσουs [=Κεντρικής Επιτροπής του ΕΑΜ] είναι μουδιασμένοι και καταπτοημένοι. Τούς λείπει [η] βεβαιότητα στη νίκη. Αυτό εκδηλώθηκε και στη τελευταία ανακοίνω­ση. Γίνετε προσπάθεια έκδοσηs νόμιμης εφημερίδας. Εφόσο δεν γίνει δυ­νατό θα μπεί μπροστά το πατητήρι [=τυπογραφείο] του Άκεφου Βεζύρη [=του παράνομου μηχανισμού] .
23.Χ.47 Σμάρω


(Πηγή: ΑΣΚΙ, κ. 151, Φ 7/38/30:χειρόγραφο ελληνικό)