Η πρώτη δίκη του «Ρήγα Φεραίου».

«Έλληνες φοιτητές, σημαιοφόροι των ωραίων αγώνων για δημοκρατία και εθνική ανεξαρτησία, συνεχιστές των ηρωικών παραδόσεων της ελληνικής νεολαίας και του φοιτητικού κινήματος. Ο Ρήγας Φεραίος σάς καλεί στο νέο προσκλητήριο της Ελλάδας».

(Από την ιδρυτική διακήρυξη της Πανελλήνιας Αντιδικτατορικής Οργάνωσης Σπουδαστών «Ρήγας Φεραίος»).

Στις 27 Δεκέμβρη 1967, ιδρύεται η Πανελλήνια Αντιδικτατορική Οργάνωση Σπουδαστών (ΠΑΟΣ) «Ρήγας Φεραίος», βασικά ως παράρτημα του «Πατριωτικού Απελευθερωτικού Μετώπου» της ΕΔΑ, στο χώρο της σπουδάζουσας νεολαίας. Η δράση του «Ρήγα Φεραίου» στους πανεπιστημιακούς χώρους τους πρώτους μήνες του 1968, ήταν εντυπωσιακή: Διανομή εκατοντάδων προκηρύξεων και φυλλαδίων με αντιχουντικό περιεχόμενο, αναγραφή συνθημάτων στους τοίχους, στρατολόγηση μελών, κλπ.

Ο παράνομος «Θούριος», δελτίο του «Ρήγα Φεραίου».

Γρήγορα, όμως άρχισε και η αντίδραση των κατασταλτικών μηχανισμών της Χούντας, με γενικευμένες συλλήψεις, δίκες, πολυετείς φυλακίσεις, αλλά και αποβολές από τις πανεπιστημιακές σχολές, υποχρεωτική στράτευση, κλπ. Μια αντίδραση, η οποία θα συνεχιστεί σχεδόν αμείωτη ως προς την έντασή της, σε όλη την διάρκεια της επταετίας. Εποχή θα αφήσει το περίφημο «σπουδαστικό» τμήμα της Ασφάλειας, με υπεύθυνο τον διαβόητο αστυνόμο Κωνσταντίνο Καραπαναγιώτη.

Στις 20 Δεκεμβρίου 1968, στο Έκτακτο Στρατοδικείο Αθηνών, ξεκίνησε η πρώτη, από μια σειρά δίκες, που έμελλε να ονομαστούν στην ιστορία της αντιδικτατορικής αντίστασης, ως «Δίκες του Ρήγα Φεραίου». Οι δίκες αυτές, συγκλόνισαν την ελληνική, αλλά κυρίως την διεθνή κοινή γνώμη: Αποκάλυψαν ότι υπήρχε αντίσταση ενάντια στη Χούντα των συνταγματαρχών και επιπρόσθετα, κατέδειξαν ολοφάνερα το παρανοϊκά, ανελεύθερο καθεστώς που επιβλήθηκε στην Ελλάδα, με το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου του 1967, ένα καθεστώς που παραβίαζε τις στοιχειώδεις δημοκρατικές αρχές και τα ανθρώπινα δικαιώματα.

«Είμαι μέλος του Ρήγα Φεραίου …Εβασανίσθην εις την Γενική Ασφάλεια Αθηνών και εις τον Διόνυσο. Από την συνεχή φάλαγγα και το ξύλο εις τα γεννητικά όργανα και εις παν μέρος του σώματος με βούρδουλα, μέχρι τα ηλεκτρικά καλώδια, το κάψιμο των χεριών με τσιγάρα, τας σταγόνας εις το μέτωπον, την εικονικήν εκτέλεσιν, την ταφήν εις τάφρον – λάκκον θεοσκότεινον … Δεν μετανοώ δια τας αντιδικτατορικάς μου πράξεις. Πιστεύω εις την πάλη του λαού. Ο λαός θα συντρίψει τους τύραννους του».
Νίκος Κιάος: Απολογία και ταυτόχρονα καταγγελία βασανιστηρίων.  -21 χρόνια φυλακή.


Οι κατηγορούμενοι

Η πρώτη δίκη των Ρηγάδων στο Έκτακτο Στρατοδικείο. 20-25 Νοεμβρίου 1968.

1. Αθανασίου Αθανάσιος
2. Γιανναδάκης Νίκος
3. Γιούργος Κώστας
4. Γιούργου Πελαγία
5. Θεοδωρίδης Α.
6. Καρυωτάκης Κώστας
7. Κιάος Νίκος
8. Κλαυδιανός Παύλος
9. Λιάππα Αφροδίτη
10. Μαργαρίτης Αντώνιος
11. Μαργαρίτης Νίκος
12. Μποτζάκης Γιώργος
13. Σαββάκης Ανδρέας
14. Σβάνας Β.
15. Σταματάκης Νικηφόρος
16. Τυλλιανάκης Μ.

Το κατηγορητήριο, πολυσέλιδο, με την υπογραφή του μετέπειτα «Προέδρου» της Χούντας του Ιωαννίδη, του Φαίδωνα Γκιζίκη (ο άνθρωπος, που το καλοκαίρι του 1974, θα παραδώσει ασθμαίνων και πανικόβλητος την εξουσία στους πολιτικούς).

Η δικτατορία δεν προέβη στη σύνταξη νέων, έκτακτων νομοθετημάτων, αφού το αντιδραστικό νομικό οπλοστάσιο – κληρονομιά των προηγούμενων «δημοκρατικών κυβερνήσεων» και της ανώμαλης εμφυλιακής περιόδου – ήταν υπεραρκετό. Έτσι, οι 16 νεολαίοι, θα δικάζονταν με τον περίφημο Αναγκαστικό Νόμο 509 του 1947, των Σοφούλη-Τσαλδάρη-Λαδά, τον νόμο που έθετε εκτός νόμου το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας και ποινικοποιούσε τα αριστερά φρονήματα. Όπως ακριβώς και το βενιζελικό ιδιώνυμο χρησιμοποιήθηκε από τη μεταξική δικτατορία για να διώξει εκτός από αριστερούς και πολλούς κεντρώους, ακόμα και συντηρητικούς πολίτες που ήσαν αντίθετοι με το τετρααυγουστιανό καθεστώς, έτσι και η Χούντα, θα χρησιμοποιήσει τον 509, για να διώξει πολλούς άλλους αντίθετους, ασχέτως πολιτικής τοποθέτησης (ειδικά μετά το αποτυχημένο βασιλικό αντιπραξικόπημα του Δεκεμβρίου του 1967, ο νόμος θα χρησιμοποιηθεί, ακόμα και εναντίον παραδοσιακών δεξιών πολιτών).

Γράφει μεταξύ άλλων, ο Ηρακλειώτης δικηγόρος Δημήτρης Ξυριτάκης για τη συγκεκριμένη δίκη [περιοδικό «Αντί», τεύχος 885, 22.12.2006, αφιερωμένο στον αξέχαστο Ηρακλειώτη, ήρωα του αντιδικτατορικού αγώνα και πρωταγωνιστή της δίκης αυτής, Νίκο Γιανναδάκη (1946-1998)]:

Πρόεδρος ήταν ένας εφέτης από την Αθήνα (Κωνσταντίνος Κουτουρίσης), ενώ την πενταμελή σύνθεση του στρατοδικείου συμπλήρωναν τέσσερις αξιωματικοί του στρατού: ο Ζαχαρίας Ιωάννου, αντισυνταγματάρχης, ο Νοστράκης Δημήτριος, αντισυνταγματάρχης, ο Γιαννακόπουλος Κυριάκος, ταγματάρχης, και ο Νοδάρος Νικόλαος, ταγματάρχης. Ως Βασιλικός Επίτροπος έλαβε μέρος στο δικαστήριο για να υποστηρίξει την κατηγορία ο εισαγγελέας Αθηνών Ιωάννης Λιάπης, γνωστός για την αδιαλλαξία και τον φανατισμό με τον οποίο υποστήριζε τις κατηγορίες εναντίον κατηγορουμένων στο στρατοδικείο Αθηνών.

Ως συνήγοροί των κατηγορουμένων παρέστησαν οι παρακάτω δικηγόροι: Χαλκιάς Χρίστος, Αργυρόπουλος Χριστόφορος, Παρασκευόπουλος Γεώργιος, Ανέστης Θεοφάνης, Θεοτοκάτος Γεώργιος, Κιζιρίδης Κωνσταντίνος, Πουλιόπουλος Νικόλαος, Μαγκάκης Γεώργιος, Κοψίδου Γεωργία, Καρράς Αργύρης, Παλαιολογόπουλος Αριστοτέλης, Αλεξάκης Ορέστης, Στόφορος Θ. και Σκουλαρίκη Βαρβάρα.

Εναντίον των κατηγορουμένων κατέθεσαν ως μάρτυρες κατηγορίας οι αξιωματικοί της αστυνομίας Κωνσταντίνος Καραπαναγιώτης του Γεωργίου και Γουρνιάς Νικόλαος του Γεωργίου, οι οποίοι επιβεβαίωσαν τις εναντίον τους κατηγορίες.

Η ΑΠΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΓΙΑΝΝΑΔΑΚΗ

Κύριοι στρατοδίκες,

Οι πράξεις για τις οποίες κατηγορούμαι είναι νόμιμες και ο αγώνας μας αποτελεί συνέχεια των αγώνων της ελληνικής νεολαίας.
Μας κατηγορούν ότι αποφασίσαμε να ανατρέψουμε δια της βίας την εξουσία. Η αλήθεια είναι ότι θέλουμε να επαναφέρουμε τη Δημοκρατία και την Ελευθερία στην Ελλάδα. Θέλουμε επίσης να αποκατασταθεί η ανεξαρτησία της χώρας μας...
Σε ότι με αφορά, ανήκω στην Αριστερά γιατί πιστεύω ότι είναι το πιο υπεύθυνο κόμμα...
Ανήκα στην ΕΔΑ, δεν το αρνούμαι... μα η ΕΔΑ δεν περιελάμβανε μόνο κομμουνιστές.

Πρόεδρος (εφέτης Κουτουρίσης): Πώς αντιλαμβάνεσθε την άσκηση της Δημοκρατίας;

Γιανναδάκης: Η Δημοκρατία πρέπει να λειτουργεί έτσι ώστε να εξασφαλίζονται oι συνθήκες για να εκφράζει κάθε πολίτης ελεύθερα τη γνώμη του.

Πρόεδρος: Αν, λοιπόν, θεωρήσετε ότι αυτές οι συνθήκες έχουν εξασφαλιστεί, θα δώσετε δικαίωμα λόγου σε αυτούς που έχουν αντίθετη με σας γνώμη;

Γιανναδάκης: Ναι, βέβαια, αφού αυτή είναι και η θέληση του λαού.

[Στο σημείο αυτό ο κατηγορούμενος ζητά το λόγο για να κάνει μια δήλωση]

Θα ήθελα να δηλώσω ότι η κατάθεσή μου στην αστυνομία έχει πλαστογραφηθεί και ότι κατά την ανάκρισή μου υποβλήθηκα σε βασανιστήρια.

Πρόεδρος: Ποιος σας εισήγαγε στην οργάνωση;

Γιανναδάκης: Η συνείδησή μου. Ότι έκαμα το έκαμα μόνος μου, με τη δική μου θέληση, χωρίς πίεση ή επηρεασμό.

[Στη συνέχεια το λόγο παίρνει για να κάνει ερωτήσεις ο Λιαπής]

Βασιλικός Επίτροπος: Ο πατέρας σου ήταν κομμουνιστής;

Γιανναδάκης: Όχι, ο πατέρας μου δεν ήταν κομμουνιστής, μα έλαβε μέρος στην Αντίσταση ενάντια στη γερμανική κατοχή.

[Τον Λόγο στη συνεχεία πέραν τα υπόλοιπα μέλη του στρατοδικείου]

Στρατοδίκες: Αν το Κομμουνιστικό Κόμμα ήταν νόμιμο, θα ήσασταν μέλος του;

Γιανναδάκης: Ναι.

Στρατοδίκες: Ξέρετε τι είναι μαρξισμός-λενινισμός;

Γιανναδάκης: Ναι, ξέρω.

Στρατοδίκες: Γνωρίζετε ότι επανάσταση επικρατήσασα δημιουργεί δίκαιο. 
 Έτσι λοιπόν η Επανάσταση της 21ης Απριλίου είναι νόμιμη. Διευκρινίστε μου λοιπόν: Στρέφεστε εναντίον του κοινωνικού συστήματος ή της στρατιωτικής εξουσίας;

Γιανναδάκης: Αντιτίθεμαι στη στρατιωτική κυβέρνηση γιατί κατήργησε το Σύνταγμα.

Λιαπής: Κοινωνικά αποβράσματα οι κατηγορούμενοι.

Μετά τους κατηγορημένους τον λόγο πήρε ο Λιαπής για να υποβάλει την πρότασή του. Απαξιωτικός και χλευαστικός, ο άθλιος αυτός δικαστικός δεν δίστασε να συνοδεύσει την καταδικαστική του πρόταση με βαρείς χαρακτηρισμούς: Είστε, είπε απευθυνόμενος στους κατηγορουμένους, κοινωνικά αποβράσματα, έτοιμοι να συνεργαστείτε για την καταστροφή της Ακρόπολης.

Οι ποινές που επιβλήθηκαν, στην κυριολεξία εξοντωτικές - σε σχέση με τις πράξεις για τις οποίες οι κατηγορούμενοι δικάζονταν - μακροχρόνιες ποινές φυλάκισης, που ξεκινούσαν από τα έξι και έφταναν στα 21 χρόνια.

Οι περισσότεροι από τους καταδικασθέντες, θα παραμείνουν στη φυλακή για έξι τουλάχιστον χρόνια, για να απελευθερωθούν με το περίφημο «πείραμα Μαρκεζίνη» και την απόπειρα εκδημοκρατισμού του καθεστώτος, που επιχείρησε ο ίδιος ο αρχιπραξικοπηματίας Παπαδόπουλος, το καλοκαίρι του 1973.

Διαβάστε:

• “Les etudiants Grecs accusent”, Παρίσι 1969 (les Éditeurs français réunis). («Οι Έλληνες φοιτητές κατηγορούν»). Ένα εξαιρετικό δικαστικό ρεπορτάζ, γραμμένο από την Nicole Dreyfus, η οποία παρακολούθησε την δίκη, ως παρατηρητής της «Διεθνούς Ένωσης των Δημοκρατικών Νομικών». Η Dreyfus (1924-2010), δευτερανηψιά του Άλφρεντ Ντρέυφους (η υπόθεση του οποίου συγκλόνισε τη Γαλλία στα τέλη του 19ου αιώνα), ήταν η δόξα των νομικών του Κομμουνιστικού Κόμματος της Γαλλίας. Μια υπέροχη και μαχητική ακτιβίστρια δικηγόρος, που υπερασπίστηκε σε όλη της τη ζωή των δικαιώματα των πολιτικών κρατουμένων, με δράση σε Αλγερία, Ελλάδα, Παλαιστίνη και Νότια Αφρική. Εντύπωση προκαλεί, ότι το σημαντικό αυτό ντοκουμέντο, δεν έχει μεταφραστεί στην ελληνική γλώσσα.

• Περιοδικό «Αντί», αφιέρωμα στον αξέχαστο Νίκο Γιανναδάκη, (έφορο της Βικελαίας Βιβλιοθήκης του Ηρακλείου και βασικού συντελεστή της θαυμάσιας οργάνωσης και ανάπτυξής της, στην δεκαετία του 1990) τεύχος 885, 29.12.2006.

• ΚΚΕ Εσωτερικού – Ιστορική Αναδρομή. Του Βαρδή Βαρδινογιάννη. Εταιρεία Διάσωσης Ιστορικών Αρχείων (Ε.Δ.Ι.Α.), Αθήνα 2006.